lesplan
Docentenhandleiding - online seksueel misbruik
Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.
Deze les is in samenwerking gemaakt met Schoolblocks.
WTFFF!? - Online seksueel misbruik - leerjaar 2 t/m 6
MATERIALEN
Om deze les te geven heb je de volgende materialen nodig:
De digitale les.
De link hiernaast verwijst je naar de digitale les in LessonUp.
Opdrachtvel 1.a Tijdlijn opdracht
Aan de hand van werkblad 1.a. verwerken leerlingen het verhaal van Myriam zelfstandig en noteren in de tijdlijn de onderdelen uit het verhaal die hen zijn bijgebleven.
Zie hieronder de printversie van werkblad 1.a.
Opdrachtvel 1.b Quotes en vragen
Op werkblad 1.b vinden de leerlingen quotes uit het verhaal van Myriam met een vraag. De leerlingen beantwoorden de vier vragen in de invulvensters.
Zie hieronder de printversie van werkblad 1.b.
Emotiekaarten en naamkaarten
Tijdens het onderdeel ‘Praat erover!’ werken de leerlingen met vijf emotiekaarten (schaamte, schuldgevoel, angst, eenzaamheid en victim blaming) en vijf naamkaarten (Roos, Yara, Myriam, Noah en Manon). De leerlingen bespreken in groepjes welke emotie zij het best vinden passen bij de verschillende verhalen.
Zie hieronder de printbestanden van de vijf emotiekaarten en de vijf naamkaarten. Deze materialen kunnen wij ook per post toesturen. Stuur hiervoor een mail naar: franse@fondsslachtofferhulp.nl.
Overige materialen
Op een zelf gekozen moment (bijvoorbeeld voorafgaand of na de les) krijgen de leerlingen een webcamcover en een sticker met het webadres van WTFFF!?, zodat zij op hun eigen tijd WTFFF.nl kunnen bezoeken, wanneer daar behoefte aan is.
Ontvang je graag deze materialen? Stuur dan een mail naar: franse@fondsslachtofferhulp.nl en wij sturen je de materialen toe.
Zie hieronder de downloadbare en printbare bestanden die je nodig hebt voor het geven van de les
webinar
Wil jij in een webinar van maximaal 30 minuten door Fonds Slachtofferhulp worden begeleid in het geven van deze les? Stuur dan een mail naar franse@fondsslachtofferhulp.nl. Wij nemen zo snel mogelijk contact met je op.
visie van de les
Online seksueel misbruik van jongeren in de middelbare schoolleeftijd krijgt door het WTFFF!? lespakket geen kans.
Leerlingen weten online seksueel misbruik snel te herkennen en durven hierover te praten met de mensen in hun omgeving. Wanneer zij geen mensen in hun omgeving hebben aan wie zij hun ervaring kunnen toevertrouwen weten zij waar zij terechtkunnen voor laagdrempelige, professionele (anonieme) hulp.
Leerdoelen: informeren, activeren, de-stigmatiseren
Informeren: de les informeert leerlingen over wat online seksueel misbruik inhoudt, wat de gevolgen (kunnen) zijn en waar je terechtkunt voor hulp of voor het (anoniem) delen van je verhaal.
Activeren: de les activeert leerlingen om – ondanks mogelijke gevoelens van schaamte en schuld – wél over een ervaring met online seksueel misbruik te praten, met een vertrouwd persoon uit de eigen omgeving, met iemand op school of (anoniem) met een hulpverlener.
De-stigmatiseren: de les opent het gesprek en doorbreekt en creëert bewustwording over schaamte, schuldgevoel en victim blaming.
Didactiek
De les is opgebouwd volgens een vast didactisch model:
- Myriams verhaal: klassikaal beluisteren/bekijken van het verhaal van Myriam.
- Wat vind jij?: het verhaal van Myriam bespreken.
- Praat erover!: de belangrijkste drempels om over een ervaring met online seksueel misbrui te praten, bespreken.
- Hulp nodig?: bespreken hoe je een ander helpt. Waar je terechtkunt voor het (anoniem) delen van je verhaal of voor hulp binnen en buiten de schoolomgeving.
Toelichting op didactische onderdelen
De les is een klassikale, interactieve les. Hieronder lichten we de verschillende didactische onderdelen toe:
Introductie
Aan de hand van het introductiefilmpje op slide 2 wordt gevraagd naar het kennisniveau in de klas. Hulpvragen om het gesprek over dit onderwerp te openen, zijn bijvoorbeeld:
‘Jullie hoorden in het filmpje over chantage met naaktfoto’s. Weten jullie wat dat betekent?’
Of:
‘Kennen jullie de zaak van Bilal Wahib of van Thijs Römer? Wat is daar gebeurd? Wat vinden jullie daarvan?
Didactisch onderdeel 1: Myriams verhaal
De leerlingen beluisteren op slide 5 het verhaal van Myriam klassikaal.
Didactisch onderdeel 1: Wat vind jij?
Aan de hand van slide 7 en slide 8 vullen leerlingen individueel tijdlijnopdracht 1.a in. Leerlingen noteren welke onderdelen uit het verhaal zij goed hebben onthouden/indruk maakten. Dit hoeft niet in chronologische volgorde. Je kunt vragen wat leerlingen hebben ingevuld en waarom dit indruk maakte.
Aan de hand van slide 9 beantwoorden leerlingen individueel de vragen op opdrachtvel 1.b, quotes en vragen. Op opdrachtvel 1.b. staan vier quotes uit het verhaal van Myriam genoteerd (paars), met vier vragen (groen). De leerlingen beantwoorden zelfstandig de vier vragen. Je kunt vragen welke antwoorden zijn gegeven en waarom.
Aan de hand van slide 10 beantwoorden leerlingen individueel, op hun telefoon of laptop, een poll vraag. Na de poll vraag kan het device weer worden opgeborgen. Vraag waarom leerlingen voor het groene, rode of paarse antwoord hebben gekozen.
De korte video uit de WTFFF!? YouTube-serie op slide 11 laat zien waarom de gedachte dat het niet slim is om een naaktfoto te maken niet klopt. Uitgangspunt is: dat we niet moeten focussen op het gedrag van het slachtoffer, maar op het gedrag van de dader. Vraag bijvoorbeeld naar wat leerlingen vinden van het gedrag van de dader: ‘Wat vind je van wat Dimon heeft gedaan? Waarom heeft hij dit gedaan denk je?’.
Didactisch onderdeel 3: Praat erover!
Tijdens de opdracht op slide 13 worden de leerlingen verdeeld in groepjes van 4/5. De geluidsfragmenten worden klassikaal beluisterd. Per geluidsfragment leggen leerlingen, in groepsverband, de naam bij de emotie die zij het beste vinden passen. Bespreek dit kort per geluidsfragment. Er zijn geen goede of foute antwoorden.
Met het onderdeel ‘Wat vinden anderen?’ [slide 14 tot en met 16] bied je leerlingen een moment van rust. De leerlingen hoeven hier alleen te kijken en te luisteren naar het standpunt van drie ‘influencers’ over dit onderwerp.
Didactisch onderdeel 4: Hulp nodig?
Je sluit de les af met het onderdeel ‘Hulp nodig?’. aan de hand van slide 18 tot en met slide 23 geef je leerlingen tips over wat zij beter wel of niet kunnen zeggen wanneer een ander online seksueel misbruik meemaakt.
De les wordt afgesloten met een verwijzing naar WTFFF.nl op slide 24, zodat leerlingen weten waar zij (onafhankelijk van school) terechtkunnen voor verhalen van lotgenoten, informatie, voor het (anoniem) delen van hun eigen verhaal en voor direct contact via de integrale chat van het Centrum Seksueel Geweld, Helpwanted en Fier.
Belangrijk: laat leerlingen voorafgaand aan de les weten bij wie zij op school terechtkunnen met vragen of voor het delen van hun verhaal.
Wil jij in een webinar van maximaal 30 minuten door Fonds Slachtofferhulp worden begeleid in het geven van deze les? Stuur dan een mail naar franse@fondsslachtofferhulp.nl. Wij nemen zo snel mogelijk contact met je op.
Voorbereiding in de klas:
- Verzamel alle materialen: emotiekaarten, naamkaarten, opdrachtvel 1.a en 1.b en stickers.
- Geef alle leerlingen opdrachtvel 1.a en 1.b.
- Tijdens het onderdeel ‘Wat vind jij?’ hebben leerlingen bij de poll vraag hun telefoon nodig. Na de poll vraag kan de telefoon weer worden opgeborgen.
- Tijdens het onderdeel ‘Praat erover!’ werken we met de emotiekaarten en naamkaarten. De leerlingen doen deze opdracht in groepjes van 4 á 5 leerlingen. Deel per groepje de vijf emotiekaarten en vijf naamkaarten uit.
Rol van de docent: Hoe draagt de docent bij aan het behalen van de leerdoelen?
Veiligheid in de klas creëren
- Door aan te geven dat deze les iets bij leerlingen los kan maken. Geef met een naam en -mailadres aan bij wie leerlingen op school terecht kunnen met vragen over dit onderwerp of om hun verhaal te delen.
- Bespreken hoe we met elkaar omgaan tijdens deze les. We lachen bijvoorbeeld niet om elkaars antwoorden, maar we steunen elkaar en moedigen elkaar zo nodig aan.
- Door aan te geven dat je bij afsluiting van de les informatie krijgt over plekken waar je, onafhankelijk van de school en anoniem, je verhaal kwijt kunt.
- Door aan te geven dat er geen goede of foute antwoorden zijn. Het is de bedoeling dat we met elkaar in gesprek gaan over dit onderwerp.
- Door aan te geven dat als het je te veel wordt, het je vrij staat om hier naar eigen inzicht naar te handelen.
Positieve benadering
- Hetuitgangspunt is dat er met online seksualiteit en het in vertrouwen maken en versturen van pikant beeldmateriaal niets mis is, wanneer er sprake is van wederzijdse toestemming. Dit kan leuk zijn en hoort bij de seksuele ontwikkeling. Het gaat mis wanneer beeldmateriaal zonder toestemming wordt doorgestuurd en/of in de verkeerde handen terechtkomt. Een belangrijke boodschap is ook dat je nooit zonder toestemming beeldmateriaal mag doorsturen.
- Sommige leerlingen denken dat het maken en in vertrouwen versturen van pikant beeldmateriaal in de basis verkeerd is. Dit is een logische en veel gehoorde reactie, maar dit is niet zo. Het doel van deze les is om hierover in gesprek te gaan met elkaar.
- Tijdens deze les ligt de focus altijd op het gedrag van de dader: op het ongevraagd doorsturen en online plaatsen van beeldmateriaal van een ander en de gevolgen hiervan.
Relatie
- Inzetten op de relatie met de leerlingen.
- Voorafgaand aan de les kunnen, afhankelijk van de groep, afspraken worden gemaakt over de veiligheid in de klas.
- Een goede vertrouwensband tussen de docent en de leerlingen is voor het geven van deze les een pré.
Voorbereiding ouders:
Belangrijk: laat ouders weten dat hun kinderen les krijgen over dit onderwerp. Gebruik de onderstaande template brief om ouders te informeren over het doel van deze les, de werkwijze tijdens de les en het werk van Fonds Slachtofferhulp. De informatiebrief voor ouders vind je hier:
succesfactoren
Het succes van de WTFFF!? les is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder:
- De veiligheid in de klas.
- De mate waarin leerlingen hun mening klassikaal durven te geven.
- De mate waarin leerlingen het gesprek durven te voeren met elkaar.
- De relatie met de docent en/of de dynamiek tussen de leerlingen en de gastdocent.
- De mate waarin leerlingen zich kunnen verplaatsen in het verhaal van Myriam.
- De mate waarin leerlingen direct of indirect met dit onderwerp te maken hebben gehad.
Mogelijkheden voor verdieping:
- Meer informatie lezen over het doel van WTFFF!? en de samenwerking tussen Fonds Slachtofferhulp, Fier, Centrum Seksueel Geweld en Helpwanted, via: https://fondsslachtofferhulp.nl/projecten/online-seksueel-misbruik-wtfff/.
- Meer informatie lezen over waarom deze les is ontwikkeld, via: https://fondsslachtofferhulp.nl/projecten/lespakket-online-seksueel-misbruik/
- Bekijken hoe en waarom WTFFF!? ontwikkeld is, via: https://www.youtube.com/watch?v=nWp2yRpAl10&t=2s
- De verhalen, en specifiek het verhaal van Myriam, beluisteren via: www.wtfff.nl
- De uitgeschreven verhalen lezen en meer kennis krijgen over de werking van gevoelens van schaamte en schuld bij slachtoffers en het belang van kennis hierover, via: https://fondsslachtofferhulp.nl/nieuws/myriam-verhaal-wtfff/