HC Steden en Burgers in de Lage Landen, deel II

HC 1: Steden en burgers in de Lage Landen
1050-1700

1 / 43

Slide 1: Tekstslide

GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

In deze les zitten 43 slides, met tekstslides en 3 videos.

Lesduur is: 120 min

Onderdelen in deze les

HC 1: Steden en burgers in de Lage Landen
1050-1700

Slide 1 - Tekstslide

Slide 2 - Tekstslide

klara.be

Slide 3 - Link

(De opkomst van Vlaanderen en Brabant in de Late Middeleeuwen)

1.2

Steden, netwerken en bestuurders (1302-1602)

Slide 4 - Tekstslide

Leerdoelen paragraaf 2:

In welke handelsnetwerken waren Brugge, Antwerpen en Amsterdam actief?
Hoe ontwikkelde de verhouding tussen burgers, geestelijken en vorsten zich?
Hoe leidde het beleid van Habsburgse vorsten tot de economisch bloeiende Republiek?

Kenmerkende Aspecten:

14: De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

17: Begin van staatsvorming en centralisatie.

Slide 5 - Tekstslide

Stedelijke dynamiek in Artesië (Herhaling)

Atrecht is een stad helemaal in het zuiden van de Lage Landen.

Centrale plaats in de lakennijverheid >> vonden als eerste aansluiting met handelsplaatsen in Frankrijk en Italië.
Door de lakenindustrie >> veel rijke kooplieden.
Zij versterkten hun positie door zich te organiseren in kooplieden gilden + door leningen te verstrekken aan edellieden en stadsbesturen.
Atrecht wordt overvleugeld door Hanze-stad Brugge (locatie!).

Slide 6 - Tekstslide

Opkomst van Vlaanderen (Herhaling)

Patriciërs = burgers die in de steden de macht in handen hadden (rijke kooplieden, adel etc.)

Het gemeen = de rest van de stedelijke bevolking (de rest) >> aangevoerd door ambachtslieden.

Spanning tussen twee groepen:

Alleen patriciërs (10% bevolking) in het bestuur >> ambachtslieden (40%) waren daar fel tegen.
Dagloners (merendeel rest van de bevolking) hadden geen vast inkomen, deden zwaarste werk en waren niet georganiseerd >> onvrede in tijden van economische tegenslag.

Guldensporenslag = strijd waarin de spanningen tot uiting kwamen.

Slide 7 - Tekstslide

Brugge, Antwerpen en Amsterdam

Brugge:

Belangrijkste handelscentrum ten noorden van de Alpen.
Stapelmarkt
Hanzestad (hoofdkantoor van de Hanze)
Financieel centrum (door Italiaanse contacten) - wisselbrieven en de beurs
Onderdeel van het Vlaamse stedennetwerk (Gent, Ieper) - Brugge als centrum van de textielhandel

Slide 8 - Tekstslide

Brugge, Antwerpen en Amsterdam

Binnen het netwerk versterkte elke stad de eigen positie en het netwerk als geheel door:

Innovatie op allerlei gebieden:
>> uitvindingen zoals de Kogge
>> verbetering infastructuur + opslag van producten
>> arbeidsverdeling + specialisatie in nijverheid/landbouw.
Innovatie wordt getriggerd door schaalvergroting in netwerk van de steden:
>> bevolkingsgroei in steden: meer produceren.
>> door toename handel: meer wegen en havens worden aangelegd + schepen vergroot.

Slide 9 - Tekstslide

Slide 10 - Video

Brugge, Antwerpen en Amsterdam

Vlaanderen en Brabant:

Veel verstedelijking in vergelijking met andere gebieden
Vlaanderen en Brabant waren verantwoordelijk voor 62% van de belastingen >> Holland 13% en Overijssel minder dan 1%!

Antwerpen wordt in de 16e eeuw het grootste handelscentrum van West-Europa >> Brabant wordt hiermee middelpunt.

Slide 11 - Tekstslide

Brugge, Antwerpen en Amsterdam

Antwerpen:

Symbool voor de opkomst van Brabant
Vanaf de 14e en 15e eeuw steeds belangrijker
Goed bereikbaar voor zeeschepen en dichter bij rivieren als de Rijn en de Maas (dan Brugge)

Vanaf 1500 streefde Antwerpen Brugge voorbij.

Textiel nog steeds het belangrijkste handelsproduct, maar ..
Antwerpen werd ook de stapelmarkt voor de Spaanse en Portugese koloniale handelsproducten uit Amerika en Azië.
Graanhandel (vanuit de Oostzee) werd ook steeds belangrijker

Slide 12 - Tekstslide

Burgers, geestelijken en vorsten

Stadsbesturen gaan het algemeen belang ('bonum commune') dienen.

Handhaving van de openbare orde (monopolie op gebruik geweld + strenge straffen bij overtredingen)
Bouw openbare gebouwen zoals stadsmuren, stadhuis, markthal en infrastructuur.
Verdediging van de stad (schutterij)

Individuele geloofsbeleving van stedelingen.

Moderne Devotie = individuele vroomheid die tot uiting wordt gebracht door arbeid en bezinning door het lezen van nieuwe bijbelvertalingen en boeken met christelijke leefregels (in volkstaal!). Geert Grootte en Thomas a Kempis (De Imitatione Christi)
Begijnhoven (vrouwenordes olv priester) + bedelorden in stad gesticht.

Slide 13 - Tekstslide

Slide 14 - Video

Burgers, geestelijken en vorsten

De steden vergroten invloed op de sociale zorg.

Hospitalen, leprozerieën en bedeling van armen (door kerk en burgerij)
Zorg voor bejaarden, weduwen en wezen (via bijvoorbeeld gilden)
bewaken geesteszieken --> stadbestuur

De steden gaan zorgen voor onderwijs.

kloosterschool overgenomen door stadsbestuur
scholing was in het belang van de stad (les in volkstaal en rekenen was een belangrijk vak)
vrouwen, kleuters en volwassenen ook toegestaan!
analfabetisme onder mannen bijna geheel verdwenen