4.4 Kerk en staat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4.4 Kerk en staat

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- hoe het conflict tussen pausen en Duitse keizers zich ontwikkelde.

- hoe de kerk haar geestelijke macht in de samenleving vergrootte.

KA: -het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat begoorde te hebben.

Leerdoelen 

Aan het eind van deze paragraaf kun jij:

• Wat de strijd om het primaat inhoudt, waarbij je in het bijzonder ... 
• kunt uitleggen wat de investituursstrijd inhoudt. 

4.4 Kerk en staat

Pausen en Duitse keizers 

Wie heeft het primaat (hoogste gezag)?

• Volgens de kerk waren er twee machten in de wereld
• 1. wereldlijke macht                                   2. geestelijke macht
• Koningen - keizers                                   Pausen

• Deze twee machten kwamen vaak in conflict:
• In Duitsland werden bisschoppen benoemd (= investituur) door de keizer. 
• De paus was hier niet blij mee. 

Keizer Hendrik IV

4.4 Kerk en staat

Pausen en Duitse keizers 

Duitse keizers stelden bisschoppen aan om beter te besturen:

• Bisshoppen kregen geen kinderen --> geen erfopvolging
• Paus stelde echter dat alleen híj dat mocht, alsmede: 
  1. Hij mocht als enige keizers en bisschoppen benoemen en afzetten.
  2. Geen mens mochten over hem oordelen.
  3. Vorsten moesten zijn voeten kussen.

Paus Gregorius VII

4.4 Kerk en staat

Pausen en Duitse keizers 

Gevolg: Investituurstrijd – wie mocht de Duitse bisschoppen benoemen?​

 

• Paus excommuniceert de keizer: hij wordt uit de kerk gezet
• Keizer Hendrik geeft toe en doet afstand van investituur
• Bisschoppen bleven wereldlijke leiders, keizer mocht ze niet benoemen

Hendrik IV vraagt om vergeving bij paus Gregorius VII.

Gang naar Canossa.

4.4 Kerk en staat

De macht van de kerk

Vanaf 11e eeuw trokken pauzen meer macht naar zich toe: 

• bepaalde wat de kerk (en gelovigen) moesten geloven
• bepaalde welke geloofsgemeenschappen werden erkend
• vervolgde andersdenkenden door middel van de inquisitie. 

Heksenverbranding

Ketterverbranding

Ondervraging door de kerkelijke inquisitie.

4.4 Kerk en staat

Roermond wil inwoners die vier eeuwen geleden zijn vermoord omdat ze als heks werden gezien alsnog eren. De burgemeester Rianne Donders noemt de gebeurtenissen “afschuwelijk”. “Onschuldige mensen, voornamelijk vrouwen, werden volledig ten onrechte vervolgd en ter dood veroordeeld voor iets (hekserij) wat ze nooit hadden kunnen doen. Het is een onderdeel van ons verleden waaraan we niet voorbij kunnen en mogen gaan.” Op twee plaatsen moet aandacht worden gegeven aan deze “zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de stad”. De gemeente Roermond gaat met erfgoedorganisaties in gesprek over hoe het eerherstel eruit moet gaat zien.

Maken paragraaf 4.4 

Herhaling: 1, 3
Klaar? Maak verdieping

Verdieping: 12, 13, 15
Klaar? Maak Examenopdrachten of Levenslijn paus- en keizer

Examenopdrachten (blz. 46-47) 1 t/m 8