Les 2. Start hoofdstuk 2 psychoanalyse

• psychologie
• MBO
• Studiejaar 2

Inhoud van deze les

Bespreken huiswerk vorige les

Bespreken alternatieve socialisatieopdracht

Start theorie Hoofdstuk 2: FREUD

Bespreken huiswerk hoofdstuk 1

Aan het eind van deze les kun je...

• het gedrag van mensen verklaren aan de hand van de begrippen Es, ich, uber-ich.
  
  
• de 5 fasen die Freud gebruikte in de menselijke ontwikkeling benoemen.
   
• weet je wat afweermechanismen zijn en kun je die ook koppelen aan gedrag.

Hoofdstuk 2. Psychoanalyse Freud.

Grondlegger van de psychoanalyse. Hij was van Joodse afkomst. Hoewel zijn theorieën en methodes was omstreden zijn wordt hij gezien als één van de meest invloedrijke psychologen en denkers uit de 20ste eeuw.

1856-1939

Inleiding

Freud zag dat geest en lichaam

 samenwerkten en geloofde dat

 dit werd aangestuurd door driften.

1. Es = onbewust drift
   
   
   
2. Ich- = bewust realist
   
   
   
3. Uber-ich = bewust geweten
   

Wat is na het zien van het filmpje jullie eerste indruk van deze psychologische stroming?

Hoe werkt die ijsberg nou?

Het bewuste deel is 10 % zichtbaar boven het water.
Het onbewuste deel behoren tot de 90 % die onder het water bevinden.

1. Es                 DRIFT. Wat willen we zonder rekening te houden met iets.
2. Ich                IK. Wie je bent. Leert ons onze driften te beheersen. 
3. Uber-ich               GEWETEN. Zorgt dat we ons gedragen volgens de gedragsregels.

We staan uitgebreider stil bij bovenstaande 3 punten waarin Freud een onderscheid maakt.

Es - Ich - Uber ich

Es = DRIFT = onbewuste

Onbeheersbare krachten. Ongeremd. Alleen toegankelijk via dromen. Geboorte: alleen het ES. Vaak van seksuele aard. --> ontwikkeling kind. Beschamende ervaringen, seksuele verlangens, angsten, gewelddadige motieven.

Ich = REALIST = bewust

Het is een deel waar je bewust van bent. Dit zijn de gedachten en de gevoelens. Komt mede door je opvoeding tot stand. Het is wie je bent. Het ES onder controle houden. Bemiddelaar.

Uber-ich = GEWETEN = bewust 

Het is een midden niveau tussen het bewust- en het onbewust zijn. In dit niveau zit onze kennis en herinneringen uit het verleden opgeslagen. Ideaalbeeld. Fouten onder controle houden. 

Even oefenen (lees onderstaande casus)

In 2-tallen.

Piet is 30 jaar oud, is getrouwd en heeft 2 kinderen. Sinds zijn ontslag zijn er binnen het gezin financiële problemen ontstaan. Hierdoor hebben hij en zijn vrouw steeds vaker ruzie. Om wat te kalmeren is Piet steeds meer gaan blowen, dit kost en veel geld maar maakt hem ook passief. Hierdoor is hij niet meer de vader voor zijn kinderen die hij wil zijn.

Verklaar het gedrag (wietgebruik) van Piet, gebruik de termen:
ES / Ich / Uber-ich

01:05

Door wat wordt deze behoefte aangestuurd?

1. Es
2. Ich
3. Uber ich

Samenvattend zou je kunnen zeggen...

Freud ziet dus twee belangrijke aspecten van het menselijk bewustzijn.

Enerzijds het Es, de oerdriften die alleen maar direct bevrediging verlangen.

Anderzijds het Über-ich, ofwel superego, dat 

zegt: “Ja, maar zo heb je dat niet geleerd!”

Wanneer deze twee sterke krachten tegen 

elkaar botsen, krijg je een conflictsituatie. Daarom is er een bemiddelaar noodzakelijk, die Freud ‘Ich’ noemde.

Fasen in de menselijke (seksuele) ontwikkeling volgens Freud

Volgens Freud is onze (psychoseksuele) ontwikkeling een oorzakelijk en vastliggend rijpingsproces. Milieufactoren spelen minder een rol.

Vorming persoonlijkheid volgens Freud:

5 fasen (zie volgende dia)

Jeugdervaringen (opvoeding)

Fasen in de menselijke (seksuele) ontwikkeling volgens Freud

1. Orale fase 0 t/m 1 jaar (ES)
2. Anale fase (1 t/m 3e levensjaar) (ES)
3. Fallische fase (4 t/m 6 jaar) --> ICH. Start bij identificatie met ouders (Waarden en normen)
   
4. Latente fase (7 t/m 12 jaar). Er komt evenwicht tussen het geweten en de driften. Er zijn weinig conflicten met opvoeders en het kind kan zijn energie gebruiken om te gaan leren. (evenwicht ES en Ueber-Ich)
5. Genitale fase (13 tot volwassenheid). Drift impulsen ontwaken weer en worden sterker, denk aan ontdekken van seks.

Waar denk je aan bij het woord 'afweermechanismen?

Afweermechanismen

Afweermechanismen           Hulpmiddelen ‘trucjes’ voor Ich om spanningen, conflicten buiten bewustzijn te houden.

Ze zijn onbewust en zet je in als er iets problematisch gebeurt.

Coping strategie           Alles wat we met ons verstand of met de emotie doen om met een probleem of stress om te gaan. Dit zet je wel bewust in om met bepaald gedrag om te gaan.

7 afweermechanismen

1. Rationalisatie: b.v. vrouw die mishandelt wordt: ‘hij is zo’n goede vader voor de kinderen’, redeneert eigen onbewuste agressie voor hem weg

2. Verdringing: nare en onprettige gevoelens verplaatsen naar het onbewuste. b.v. een traumatische ervaring

3. Projecteren: jij bent een leugenaar (ik lieg niet)

4. Reactieformatie: overdekking door het tegendeel. B.v. jij hebt een afkeer tegen gehandicapte, kwijlende cliënt. Dit zijn ongewenste, niet acceptabele gevoelens… Zet ze om in tegenovergesteld gedrag: je bent juist extra verzorgend naar deze cliënt.

7 afweermechanismen

5. Sublimeren: bijvoorbeeld stress voor je eindexamen, dit negatieve gevoel omzetten in positieve energie door hard aan de studie te gaan, of b.v. agressieve drift vanuit Es omzetten en gaan boksen.

6. Regressie: Je valt weer terug naar je verleden, b.v. client die zich ineens weer stuk afhankelijker opstelt; kind dat weer gaat bedplassen.

7. Ontkenning: alsof het niet gebeurd is, b.v. ik ben niet ziek, de dokter heeft verkeerde diagnose gesteld

Subgroep opdracht (10 min)

Bekijk de verdedigingsmechanismen nog eens goed en ga met elkaar in gesprek over:

1. welke jij weleens hebt gebuikt en in welke situatie dat was.

2. welke jij weleens bij een cliënt hebt gezien en in welke situatie dat was.

Wat is er NU nog over van Freud?

• Bestaan van onderbewuste;
  
• Belang van dromen;
  
• Uiten van emotionele trauma’s in symbolische lichamelijk verschijnselen;
  
• Bestaan van afweermechanismen;
  
• Bestaan van weerstand bij bewustwording en verandering;
  
• Versprekingen als uiting van onderbewuste;
  
• Grote invloed van kinderjaren op rest van leven.
  

De verdedigingsreactie,
"jij doet toch ook wel eens iets verkeerd", is:

1. ontkenning
2. verdringing
3. rationalisatie
4. projectie

Lisa (6 jaar) heeft een zusje gekregen en begint weer in haar bed te plassen. Van welk verdedigingsmechanisme is hier sprake?

1. Regressie
2. Rationalisatie
3. Projectie
4. Verdringing

Je koopt een dure nieuwe telefoon en twijfelt of het een goede beslissing was. Toch wuift je dat gevoel weg door redenen te verzinnen waardoor je die telefoon echt nodig had. 'bijvoorbeeld: Mijn andere was toch al kapot',

1. rationaliseren
2. ontkennen
3. sublimeren
4. projecteren

Klaas heeft moeite met de scheiding van zijn ouders, sinds zijn vader ergens anders woont, plast hij weer in bed.
Over welk afweermechanisme hebben we het hier?

1. Verdringing
2. Rationalisatie
3. Ontkenning
4. Regressie

Portfolio: Socialisatie 

• Onderdeel 1. Familieopstellingen 
  Volgende les met poppetjes aan de slag. 
  Casus neerzetten. Daarna je eigen gezin neerzetten. 
  
  
• Onderdeel 2. Maak je eigen ijsberg van Freud 
  Maak je eigen ijsberg: 
  - wat is ZICHTBAAR van jou bij anderen?
  - wat is ONZICHTBAAR (onder de oppervlakte)? Hoe komt dat?

Aan de slag. Huiswerk

Reader opdrachten hoofdstuk 2 

1, 2, 3 en 6