1.2 Wortels en stengels

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen vandaag

Wat weten we nog van de vorige les?

Wat leren we vandaag?

Zelfstandig werken 

Nakijken vorige opdrachten

Wat weten we nog van de vorige les?

1.2 Wortels en stengels

Leerdoelen

- Je kunt in afbeeldingen vaatbundels, houtvaten, en bastvaten benoemen en je kunt de functie van deze delen beschrijven.

- Je kunt beschrijven hoe planten stevigheid verkrijgen

- Je kunt beschrijven hoe opname en transport van water en mineralen bij planten plaatsvinden en je kunt het belang hiervan voor de fotosynthese beschrijven

Functie stengels 

• Dragen van bladeren en   bloemen
  
• Transport van water en  voedingsstoffen (mineralen)
  
• Opslag reservevoedsel

Organische en anorganische stoffen

Stoffen in de natuur zijn te verdelen in organische en anorganische stoffen.

Transport door vaten

Bladeren van planten hebben water nodig om glucose te maken. Stengels en wortels zorgen voor het transport van deze stoffen.

Er zijn twee typen vaten: houtvaten en bastvaten, die bij elkaar in een vaatbundel liggen.

• Houtvaten: voor anorganische transport, dus water en mineralen uit bodem (transport omhoog)
• Bastvaten: voor organische transport, dus producten uit fotosynthese naar andere delen vervoeren (transport meer kanten op: beneden, opzij)

Vaatbundels 

• Zorgen voor transport in (zaad)planten
  
• Een groepje vaten; lange buisjes die van de wortels tot aan de bladeren lopen
  
• 2 soorten vaten:
  

       Houtvaten en Bastvaten

Houtvaten 

• Vervoeren water met mineralen   van de wortel naar de bladeren 

      (Houtvaten - omHoog)

• In bladeren liggen de Houtvaten   Hoog en de bastvaten laag.
• In de stengel liggen ze aan de binnenkant (in het Hart)
• Om de vaatbundels liggen vezels voor stevigheid

Bastvaten 

• Vervoeren water met energierijke stoffen van de bladeren naar alle delen van de plant (Beneden)
• In bladeren liggen de  bastvaten   aan de onderkant
• In de stengel liggen ze aan de   Buitenkant

Houtvaten:

- Ligging in de bladeren aan de bovenzijde

- Ligging in wortel en stengel aan de binnenkant

- Transport van water en mineralen

- Transport van wortel naar blad

Bastvaten:

- Ligging in de bladeren aan de onderzijde

- Ligging in wortel en stengel aan de buitenkant

- Transport van water en assimilatieproducten

- Transport van blad naar alle delen

Bouw van houtvaten en vezels 

• Houtvaten: 

Dode houtcellen boven elkaar

De verticale celwanden zijn verdikt(cellulose en houtstof)

De dwarswanden zijn verdwenen

• Vezels : zijn hetzelfde opgebouwd als houtvaten alleen de wand is nog dikker!!! 

         Bastvaten 

• Levende cellen boven elkaar
  

• Openingen in de dwarswanden (om stoffen door te laten)
  

Stevigheid door houtcellen en vezels

• Houtcellen en vezels zijn stevig dankzij de celwanden
• Celwanden bestaan uit houtstof en cellulose 
• Houtstof en cellulose zorgen voor stevigheid 

• Bij uitdroging blijven delen van houtstof en vezels toch stevig. (houtachtige planten)

• Planten met geen of weinig houtstof in hun stengels worden slap als ze uitdrogen. (kruidachtige planten)

Functie wortels 

• Vastzetten in de grond
• Water met mineralen 

       opnemen

• Opslag van reservevoedsel
  

Wortelharen

vergroten het worteloppervlak

zorgen voor opname van water en opgeloste stoffen

Transport water en mineralen

Het water van kan van beneden naar boven door 2 oorzaken:

• Zuiging van de Bladeren door verdamping. (veel)
• Worteldruk; de wortels persen het water omhoog (weinig)

Zelfstandig werken (huiswerk)

Opdracht 10 t/m 20

Check

Welke stoffen neemt de plant waar op en hoe?

Huidmondjes

Wortelharen

Koolstofdioxide

Water

Mineralen

Een vaatbundel bestaat uit ...

1. houtvaten en nerfvaten
2. bastvaten en suikervaten
3. houtvaten, suikervaten en nerfvaten
4. bastvaten en houtvaten

Waar zitten luizen op een blad?

1. houtvaten
2. vaatbundel
3. bastvaten

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Bastvaten vervoeren....

1. van de wortel naar de bladeren
2. van de bladeren naar de wortel

Bastvaten bevinden zich aan de .......... van een blad.

1. onderkant
2. bovenkant

Transport omhoog in een stengel komt o.a. door....

1. spierkracht
2. zwaartekracht
3. verdamping van water uit de huidmondjes
4. zuigkracht van de bastvaten

Wat is een organische stof?

1. koolstofdioxide
2. zuurstof
3. zetmeel
4. water

Organische stoffen zijn

1. energierijk
2. energiearm

Een peen is een verdikte wortel die reservestoffen bevat.
Hoe komen de reservestoffen in de peen?

1. via bastvaten
2. via houtvaten
3. via haarvaten
4. via wortelharen