10.1 Zure, neutrale en basische oplossingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

10.1 Zure, neutrale en basische oplossingen

Programma

Activiteit	Doel	Tijdsduur
-Formatieve check	Reflecteren op vorige leerdoelen	10 min
-Zuren en basen	Nieuwe leerdoelen introduceren	10 min
-pH en indicatoren		15 min
-Oefenen	Nieuwe leerdoelen verwerken	15 min

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt aan de hand van de pH uitleggen of een oplossing zuur, neutraal of basisch is.
• Je kunt uitleggen hoe je verschillende indicatoren gebruikt om de zuurgraad van een oplossing te bepalen.

Wanneer is iets zuur en geef een voorbeeld van een zure stof.

Zuren

Naast zoet, zout en bitter proef je ook wanneer eten of drinken zuur smaakt.

 

Deze zure smaak komt vaak door 1 of 2 stoffen in je eten of drinken:

Cola -> koolzuur

Zure snoep -> citroenzuur of appelzuur

Zuren

Tevens zijn er stoffen die zuur zijn, maar die je niet kan eten of drinken.

Zoals:

• Accuzuur
  
• Zoutzuur
  
• Azijnzuur
  

Schoonmaakmiddelen

Hoe zuurder een schoonmaakmiddel is, hoe beter het vuile stoffen verwijdert.

Zure schoonmaakmiddelen zijn bijtend en halen vaak vooral kalkaanslag weg.

Kenmerken zuren

Zure oplossingen (een zuur opgelost in water) hebben gemeenschappelijke kenmerken:

• Zure oplossingen hebben een pH lager dan 7.
  
• Zure oplossingen geleiden elektrische stroom.
  
• Zure oplossingen reageren met onedele metalen, dit wordt etsen of corroderen genoemd.
  
• Zure oplossingen reageren met kalksteen.
  
• Zuren worden vaak gebruikt in schoonmaakmiddelen, vaak om kalk te verwijderen.
  

Wat zijn basen?

Een base is het tegenovergestelde van een zuur.

Een base kan gebruikt worden als schoonmaakmiddel en werkt ontvettend.

Basen

Het tegenovergestelde van een zuur, is een base.

Basische oplossingen (basen opgelost in water) hebben ook gemeenschappelijke kenmerken:

• Basische oplossingen hebben een pH hoger dan 7.
  
• Basische oplossingen smaken zeepachtig en voelen glibberig aan.
  
• Basische oplossingen hebben een ontvettende werking.
  
• Basische oplossingen geleiden elektriciteit.
  
• Basische oplossingen irriteren de huid.
  
• Basen worden vaak gebruikt in ontvettende schoonmaakmiddelen.
  

Noem 2 verschillen tussen zuren en basen.

Wat is pH?

De pH-waarde geeft aan hoe zuur of basisch een oplossing is.

De pH-waarde is een getal dat aangeeft of een oplossing: zuur, neutraal of basisch is!

De pH schaal gaat van 0 tot 14!

De pH van wijn is ongeveer 5. De pH
van cola is ongeveer 3. Welke stof is
zuurder?

1. Wijn
2. Cola

Een oplossing van azijnzuur wordt
verdund met water. De pH van deze
oplossing daalt. Waar of niet waar?

1. Waar
2. Niet waar

Geconcentreerde ammonia is
basischer dan verdunde ammonia.
Waar of niet waar?

1. Waar
2. Niet waar

Hoe meet je de pH?

De pH van een oplossing kan je meten door middel van een pH meter. Deze meet de exacte pH-waarde.

OF

Door middel van een indicator!

Indicatoren

Indicator = een stof waarmee je een andere stof kan aantonen.

Scheikundige indicator = een stof waarmee je kan aantonen wat ongeveer de pH is van een andere stof.

Voorbeelden die je moet kennen:

• Rode koolsap
  
• Lakmoespapier (blauw en rood)
  
• Universeel indicatorpapier
  
• Algemene indicatoren
  

Rode koolsap

Voorbeeld van het gebruik van rode koolsap

Lakmoespapier (blauw en rood)

Blauw lakmoespapier:

• Stop je blauw lakmoespapier in een zure oplossing, dan zal het papier rood worden.
  

Rood lakmoespapier:

• Stop je rood lakmoespapier in een basische oplossing, dan zal het papier blauw worden.
  
  

Hoe zit het met blauw papier in een basische oplossing, en rood in een zure?

Universeel indicatorpapier

Kleine lintjes papier die je in een oplossing kan doen. De kleur van het papier geeft aan wat de pH is. Naast de pH-meter is dit de beste manier om de pH te meten.

Algemene indicatoren

Voeg deze stoffen toe aan een oplossing en bekijk wat voor kleur de oplossing krijgt, dan weet je waar de pH ongeveer ligt.

Omslagtraject: De pH-waardes waar de stoffen van kleur gaan veranderen.

Een stof heeft een onbekende pH. Wanneer
fenolrood wordt toegevoegd kleurt het rood.
Wanneer fenolftaleïen wordt toegevoegd
kleurt het wit. Wat is de pH?

1. 4
2. 8
3. 12

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Hoofdstuk 10 Paragraaf 1:

1 t/m 14

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je kunt aan de hand van de pH uitleggen of een oplossing zuur, neutraal of basisch is.

Je kunt uitleggen hoe je verschillende indicatoren gebruikt om de zuurgraad van een oplossing te bepalen.