Prokaryoten en Eukaryoten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Prokaryoten en eukaryoten

3 domeinen

- bacterien

- archebacterien

- eukaryoten

domein: Archaea

rijk: Archaea

- veel overeenkomsten met bacterien

- extremofiel: leven voornamelijk onder extreme omstandigheden (diep in de zee, bij een geothermische bron, zwavelput etc)

- hoofdzakelijk anaeroob

domein: Bacteria

rijk: eubacteria

- celonderdelen: BINAS 79A

- veel meer biodiversiteit dan bij Archaea

- ongeslachtelijke voortplanting

- zeer klein

- circulair DNA in 

- geen membraangebonden organellen (Golgi, ER, chloroplasten en mitochondrien

- WEL een celwand

Voortplanting bij prokaryoten

ongeslachtelijk

mitotische celdelingen

wel: DNA replicatie

niet: vorming van een spoelfiguur

onder optimale condities zeer hoge delingssnelheid: om de 20 minuten

Snel en handig genetische informatie uitwisselen: plasmiden

Circulair

ZEER nuttig in de bioindustrie

Alternatieve wijzen van voortplanting bij bacteriën

Conjugatie

• uitwisseling van plasmiden tussen soortgenoten

Transformatie

• opnemen van plasmiden

Virussen

Domein: -

Rijk: -

Globale opbouw van een virus (BINAS 77A en 77B)

nucleïnezuur

- DNA of RNA

- enkel- of dubbelstrengs

eiwitmantel/capside

- spike-eiwitten

-

soms een envelop

- koolhydraten

- eiwitten

Schimmels

• komen meercellig en enkelcellig (de gisten) voor
• meercellige schimmels bestaan uit schimmeldraden                                                                             (hyfen)
• hebben een celkern en celwand, geen bladgroenkorrels                                                                           ook al lijken sommige schimmels groen
• zijn belangrijk bij het opruimen van de natuur, bij de                                                                   productie van voedsel en medicijnen

Voortplanting bij schimmels

• Gisten planten zicht voort door knopvorming.
• Meercellige schimmels maken sporen.
• Eenvoudige schimmels maken sporen op                                                                                                             de uiteinden van de hyfen, die omhoog steken                                                                                         vanuit het voedsel.
• Complexere schimmels maken ook een voortplantingsstructuur                                                              waar de sporen in zitten, de paddenstoel.

Planten

• hebben een celwand van cellulose
• hebben onder andere bladgroenkorrels en zijn daarmee ook autotroof (maken hun eigen energie)
• eencellige planten noemen we algen
• algen vallen onder de wieren en samen met de mossen en varens vallen zij onder de sporenplanten

Planten

• De paardenstaarten en varens hebben ook nog eens transportvaten net zoals de zaadplanten.
• Deze drie groepen worden dan ook wel tot de vaatplanten gerekend. 
• Deze groep kan ook veel groten worden dan de wieren en de mossen

Korstmos

• mutualistische symbiose
• Een schimmel en een alg die elkaar helpen te overleven.
• Kan groeien zonder bodem: haalt mineralen uit de lucht.

Dieren

• Hebben een celkern, maar géén celwand of                                                                                bladgroenkorrels (heterotroof)
• Bijna alle dieren zijn diploïd :twee sets                                                                                              chromosomen, 2n
• Geslachtscellen kunnen haploïd (n) zijn
• criteria voor indeling zijn:                                                                                                                                                     - een- of meercelligheid                                                                                                                                                   - symmetrie                                                                                                                                                                           - het soort skelet                                                                                                                                                                 - resultaten op basis van DNA onderzoek

Stammen van het dierenrijk

Stammen van het dierenrijk

Stammen van het dierenrijk

Eencelligen

• Eencelligen met kenmerken van dieren zijn de amoebe                                                                         en het pantoffeldiertje
• De amoebe maakt schijnvoetjes waarmee hij zich voortbeweegt of eten (vaak bacteriën) insluit.
• Het pantoffeldiertjes zit iets complexer in elkaar en heeft ook meer organellen.                               De trilharen geleiden het voedsel naar de celmond.                                                                                         Het voedsel wordt verteerd in                                                                                                       voedselvacuolen en de resten verlaten het                                                                                               lichaam bij de celanus.

Geleedpotigen

• Meest soortenrijke stam van het dierenrijk
• Meer dan een miljoen soorten waarvan 3/4 insect
• Skelet: uitwendig  van chitine
• Groei alleen mogelijk tijdens vervelling
  
• Insecten kennen verschillende vormen en fasen tijdens hun leven
  

BS1: Zet de taxa in de juiste volgorde. Boven in de grootste en onderin de kleinste.

soort (species)

ondersoort (ras)

geslacht (genus)

familie

orde

klasse

stam

rijk

domein

Witte kool (Brassica oleracea var. alba) en Groene kool (Brassica oleracea var. virida) zijn soortgenoten.

1. juist
2. onjuist

Maak gebruik van BINAS 94A

Het Mesozoïcum was het tijdperk waarin de dinosauriers de aarde domineerden.

1. juist
2. onjuist

Maak gebruik van BINAS 94A

In het Cambrium ontstonden de eerste landplanten.

1. juist
2. onjuist

De eukaryoten bestaan uit:

1. Schimmels, dieren, planten
2. Schimmels en bacteriën
3. planten en prokaryoten
4. Uit archaea en planten

Schimmels planten zich voort door middel van:

1. eicellen en zaadcellen
2. sporen
3. knopvorming
4. vorming van hyfen die losbreken en verder groeien

Sporenplanten

Vaatplanten

Sporenplant en vaatplant

Algen

Wieren

Mossen

Varens

Paardenstaarten

Bedektzadigen

Naaktzadigen

Indeling van het dierenrijk vindt plaats op basis van:

1. grootte van het dier
2. Kleur van het dier
3. Symmetrie van het dier
4. Het skelet van het dier

Eencelligen

Sponzen

Holtedieren

Platwormen

Rondwormen

Weekdieren

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Gewervelden

Ringwormen

Wat is geen plant?

1. kranswier
2. mos
3. korstmos
4. paardenstaart

Hoe noemen we een virus die een bacterie infecteert?

1. Bacteriofaag
2. Macrofaag
3. Viriofaag
4. Sarcofaag