4.3 eukaryoten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.3 eukaryoten

lijger

lesdoelen

* je hebt de organismen verdeeld over 

- domeinen                              eukaryoot / prokaryoot

- rijken                                        dier / bacterie / schimmel / plant

- afdelingen / stammen     gewervelde / weekdier / holtedier / ETC

- klassen                                    vogel / vis / reptiel / amfibie / ETC (zie par.3)

.. en de eventuele randgevallen!

* hierbij heb je per indeling de criteria benoemd (zie par. 2 en 3)

foto!

foto!

foto!

foto!

leerdoelen 4.2

Je kan kenmerken van prokaryoten noemen.

Je kan uitleggen wat archaea zijn.

Je kan uitleggen wat plasmiden zijn.

Je kan uitleggen wat de voordelen van bacteriën voor de mens zijn.

Je kan uitleggen wat genetische modificatie is.

Je kan uitleggen wat een virus is: vorm en functie.  

Je kan uitleggen wat een bacteriofaag is: vorm en functie.

leerdoelen

Je kunt kenmerken van schimmels noemen.

Je kunt kenmerken van planten noemen.

Je kunt kenmerken van dieren noemen.

Je kent de afdelingen van de dieren. 

Je kent de groepen van de gewervelden. 

expert methode - 6 p.

1) word met jouw team expert in jouw onderwerp (BS 2 / 3)

2) jullie ontwerpen presentatie met een aantekening

- vorm: hoe herken je het? (benoem eventueel 

verdere indeling in groepen)

- functie: wat doet het? 

 belangrijke kenmerken: + / - voor mens, leefwijze

VOLGENDE LES (morgen):

groepen mixen, de presentatie duurt 3 minuten

1* bacteriën

 * archaea

 * virussen

2 * planten

  * schimmels

3 * gewervelden

4* dieren-overig

expert methode - vervolg

1) vul in het document de informatie over jouw groep(en) in

- vorm: hoe herken je het? (benoem eventueel 

verdere indeling in groepen)

- functie: wat doet het? 

 belangrijke kenmerken: + / - voor mens, leefwijze

2) Alle A's gaan samen zitten, alle B's, enzovoorts

3)  BEGRIP KOMT VAN UITLEGGEN, dus VERTEL! 

      KENNIS KOMT VAN SCHRIJVEN, dus maak aantekeningen!

1* bacteriën

 * archaea

 * virussen

2 * planten

  * schimmels

3 * gewervelden

4* dieren-overig

to do!

werken aan 4.3

maak opdracht 33 t/m 38

terug om 8:45

Archaea hebben bijzondere eigenschappen.

Welke eigenschap stelt hen in staat om in ons darmstelsel te overleven?

1. Ze kunnen leven van alvleessap en gal en produceren hierbij koolstofdioxide
2. Ze kunnen leven in een zuurstofarme omgeving en produceren hierbij methaangas
3. Ze kunnen leven in een koolstofdioxiderijke omgeving en produceren colagas
4. Ze kunnen helemaal niet overleven in ons darmstelsel

Een bacterie heeft een celwand.

Welke stof bevat hun celwand en komt bij geen enkel ander organisme voor?

1. Chitine
2. Cellulose
3. Lignine
4. Peptidoglycaan

Wat kunnen bacteriën?

Bacteriën kunnen dit wel:

Bacteriën kunnen dit niet:

Ongeslachtelijk voortplanten

Plasmiden uitwisselen

Melk in yoghurt veranderen

Druivensap in wijn veranderen

Temperaturen boven de 125 graden overleven

Overleven in een droge omgeving

Dode resten opruimen

Genetisch materiaal uitwisselen met archaea

Geslachtelijk voortplanten (d.m.v. eicellen en zaadcellen)

Een sexpilus vormen

Hoe noemen we een virus die een bacterie infecteert?

1. Bacteriofaag
2. Macrofaag
3. Viriofaag
4. Sarcofaag

domein van de eukaryoten

* bestaat uit 3 rijken

- schimmels

- planten

- dieren

Soms wordt er nog een 4e rijk genoemd: de protisten. Dit zijn eigenlijk eencellige schimmels, planten of dieren waarvan nog niet duidelijk is tot welk rijk zij precies behoren.

We lopen de eigenschappen van elk rijk door:

schimmels

* komen meercellig en enkelcellig (de gisten) voor

* meercellige schimmels bestaan uit schimmeldraden 

(hyfen)

* hebben een celkern en celwand, geen bladgroenkorrels

 ook al lijken sommige schimmels groen

* zijn belangrijk bij het opruimen van de natuur, bij de 

productie van voedsel en medicijnen

voortplanting bij schimmels

Gisten planten zicht voort door knopvorming.

 Meercellige schimmels maken sporen.

Eenvoudige schimmels maken sporen op de 

uiteinden van de hyfen, die omhoog steken vanuit het voedsel.

Complexere schimmels maken ook een 

voortplantingsstructuur waar de sporen in zitten, de paddenstoel.

planten - sporen

*  celwand van cellulose

* bladgroenkorrels = autotroof 

* eencellige planten noemen we algen

* algen vallen onder de wieren 

                             

sporenplanten   - wieren

                                  - mossen

                                  - varens 

                                  - paardenstaarten      

planten - vaat

transportvaten bij    - paardenstaarten 

                                          - varens 

                                          - zaadplanten

Deze planten noemen we vaatplanten.

Deze planten kunnen groter worden.

zaadplanten worden ingedeeld in

* naaktzadigen zijn kegeldragers (vaak naald)

* bedektzadigen hebben bloemen

dieren

* WEL celkern, NIET celwand, bladgroenkorrels

* heterotroof

* diploïd (twee setjes chromosomen)

* de geslachtscellen zijn haploïd

criteria voor indeling

- een- of meercelligheid 

- symmetrie

- het soort skelet 

- resultaten op basis van moleculair onderzoek

indeling van het dierenrijk

indeling van het dierenrijk

indeling van het dierenrijk

eencelligen

amoebe 

*maakt schijnvoetjes waarmee hij 

zich voortbeweegt of eten (vaak bacteriën) 

insluit

pantoffeldiertje

* complexer: meer organellen

* trilharen geleiden het voedsel naar de celmond

* voedsel wordt verteerd in voedselvacuolen 

* resten verlaten het lichaam bij de celanus

geleedpotigen

- spinnen, insecten, kreeftachtigen, duizendpoten

* meest soortenrijke stam van het dierenrijk

* meer dan een miljoen soorten - 3/4 insect

* exoskelet: uitwendig van chitine

* groei alleen mogelijk tijdens vervelling

* insecten kennen verschillende vormen en fasen tijdens hun leven: metamorfose

De eukaryoten bestaan uit:

1. Schimmels, dieren, planten
2. Schimmels en bacteriën
3. planten en dieren
4. Uit archaea en planten

Schimmels planten zich voort door middel van:

1. eicellen en zaadcellen
2. sporen
3. knopvorming
4. vorming van hyfen die losbreken en verder groeien

Sporenplanten

Vaatplanten

Sporenplant en vaatplant

Algen

Wieren

Mossen

Varens

Paardenstaarten

Bedektzadigen

Naaktzadigen

Indeling van het dierenrijk vindt plaats op basis van:

1. grootte van het dier
2. kleur van het dier
3. symmetrie van het dier
4. het skelet van het dier

Eencelligen

Sponzen

Holtedieren

Platwormen

Rondwormen

Weekdieren

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Gewervelden

Ringwormen

Wat is geen plant?

1. kranswier
2. mos
3. korstmos
4. paardenstaart

Noem drie voordelen van schimmels voor de mens.

Noem zo snel mogelijk
zo veel mogelijk afdelingen dieren!

Wat weet jij over geleedpotigen?
skelet? symmetrie? indeling?