5.3 - B - De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.3 - De sociale

kwestie

Planning

• Hulp aan de arbeiders
• Rol van de overheid
• Socialisme
• Sociaaldemocraten
• Huiswerk maken
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat er veranderde door sociale wetten.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe arbeiders hun  leef- en werkomstandigheden verbeterden. 

Het loon van de arbeiders was laag. Staat in de volgende zin hiervan een oorzaak of gevolg?

De fabrikant wil zo veel mogelijk winst maken.

1. oorzaak
2. gevolg

Het loon van de arbeiders was laag. Staat in de volgende zin hiervan een oorzaak of gevolg?

Slecht en eentonig voedsel

1. oorzaak
2. gevolg

Omdat in de stad soms besmettelijke ziektes voorkwamen, zoals tyfus, bleven arbeiders het
liefst aan de rand van de stad wonen. Daar waren ze beter beschermd.

1. Deze bewering is juist
2. Deze bewering is onjuist

Vul aan: Urbanisatie is ...

1. de groei van steden, doordat mensen van het platteland naar de stad verhuizen.
2. de groei van steden, waarna mensen vanuit de stad naar het platteland verhuizen.
3. de groei van steden, doordat mensen in de fabrieken willen werken.
4. de groei van het platteland, doordat mensen niet meer in de vieze arbeiderswijken willen wonen.

Doordat de arbeiders dicht op elkaar woonden, was er nauwelijks criminaliteit. Arbeiders konden elkaar immers altijd helpen wanneer iemand werd aangevallen of bedreigd.

1. Deze bewering is juist
2. Deze bewering is onjuist

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• De kerken gaven arme mensen hulp zoals geld, onderdak en brood.

• Maar er is een enorme toename van armoede door de industriële revolutie. 

 

Leerdoel 1

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Naar aanleiding van de sociale kwestie vonden mensen dat de overheid met wetten moesten komen om de positie van arbeiders te verbeteren. 

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Leerdoel 1

Aantekeningen

• Arbeiders gingen zich verenigen in vakbonden. Die vakbonden riepen op tot staking om werkgevers te dwingen om de werkomstandigheden te verbeteren.  

Leerdoel 1

Rol van de overheid

• 1874 Kamerlid van Houten, voert met behulp van intiatief,  het kinderwetje in. Een verbod op op kinderarbeid onder 12 jaar. 
  
• 1901 invoering van de leerplicht. 
• Het recht op een uitkering bij arbeidsongeschiktheid
• Verbod op nachtwerk voor jongeren onder de 16. 

Leerdoel 2

Socialisten

• Rond 1850 komt het socialisme op: een beweging die wilde dat iedereen gelijk was in de samenleving. 
  
  
• Karl Marx is grondlegger van het socialisme. Hij schreef over een klassenstrijd en geloofde dat arbeiders de macht moesten grijpen door revolutie.  

Leerdoel 2

Sociaal-democraten

                      

• Geen revolutie, maar de politiek moet iets veranderen! (actieve rol)
• Betere arbeidsomstandigheden (o.a. meer loon)
• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht en de oprichting van politieke partijen zoals de SDAP.
• Tot die tijd: stakingen en oprichten van vakbonden.

Leerdoel 2

Aantekeningen

• Burgers vinden dat de overheid wat zou moeten doen .De overheid voert het verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar in, de leerplicht en de ongevallenwet. 
• Er komt een politieke stroming op: het socialisme. Zij willen gelijkheid in de samenleving en vinden dat de macht bij de arbeider moet liggen, desnoods door een revolutie.
•  De SDAP is de politieke partij van de socialisten. Zij willen door wetgeving de situatie van de arbeiders veranderen.

Leerdoel 2

Huiswerk maken

• Maak de opdrachten:  1, 3, 4, 5, 6 en 7,. 
  
  
• Klaar? Ga dan verder met de herhalingsopdrachten en de verdiepingsopdrachten van paragraaf 5.3.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat er veranderde door sociale wetten.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe arbeiders hun  leef- en werkomstandigheden verbeterden.