8.2 Bloedvaten en 8.3 Rond je cellen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

  Bloed

8.2 Bloedvaten

Bloed

Leerdoelen: 

1. Herhaling: Je leert de onderdelen van bloed en de functies van de onderdelen van bloed

2. Je leert over 3 soorten bloedvaten en hun kenmerken

3. Je kunt bloedvaten in je lichaam benoemen

4

4

4. Je kunt beschrijven langs welke route bloed door je lichaam stroomt.

samenstelling bloed

Samenstelling van het bloed

bloed onderdelen

• bloedplasma
• rode bloedcellen
• witte bloedcellen
• bloedplaatjes 

onderdelen bloed

bloedplasma

rode bloedcellen

witte bloedcellen

bloedplaatjes

• maken ziekteverwekkers onschadelijk en hebben celkern
• vervoert alleen zuurstof en geen celkern
• vervoert meerdere stoffen 
• zijn onderdelen van cellen en hebben een functie bij bloedstolling

onderdelen bloed

bloedplasma	rode bloedcellen	witte bloedcellen	bloedplaatjes
vervoert meerdere stoffen	vervoert alleen zuurstof en geen celkern	maken ziekteverwekkers onschadelijk en hebben celkern	zijn onderdelen van cellen en hebben een functie bij bloedstolling

De bloedsomloop

Kleine bloedsomloop: rechterkamer - longslagader-longhaarvaten-longader-linkerboezem.

Grote bloedsomloop:

Linkerkamer-aorta-alle organen-holle ader-rechterboezem

Kleine bloedsomloop

Van hart naar longen en terug

Doel : zuurstof opnemen en koolstofdioxide afstaan

De grote Bloedsomloop

Doel:

Zuurstof naar alle cellen voeren en koolstofdioxide van de cellen afvoeren

Oefenen

Maak vraag 11 en 12 op bl. 110

Bloedvaten

Bloedvaten: ader

Kenmerken bloedvaten

	Wand	Bloeddruk	Kleppen
Slagader	Dik en gespierd	Hoog (zelfde als hartslag)	Nee
Haarvat	Heel dun (1 cellaag)	Heel laag	Nee
Ader	Dun	Laag	Ja

Hart 

          buitenkant van het hart

Oefenen

Maak vraag 13 op bl. 111

Bloedsomloop

Naamgeving

slagader: voert bloed van hart af naar de organen; veel zuurstof, weinig koolstofdioxide (muv longslagader)

ader: voert bloed van de organen naar het hart toe; weinig zuurstof, veel koolstofdioxode  (muv de longader)

Naam van orgaan + (slag)ader, bijv. beenslagader, nierader etc.

Poortader: tussen darm en lever, er is dus geen darmader

aorta en holle ader: grote lichaams(slag)ader

Oefenen

Maak opdracht 16 op bl. 112

Het Hart

De werking van het hart in drie fasen. 

1. Samentrekken van de boezems. 
2. Samentrekken van de kamers. 
3. Hartpauze.

Klik eens op de "oogjes" voor meer informatie.

Rechter Boezem

Vanuit de holle ader loopt de rechter boezem vol met bloed.

Dit bloed bevat veel afvalstoffen.

Dit bloed is zuurstof arm.

Linker Boezem

Vanuit de longaders stroomt de linker boezem vol met bloed.

Dit bloed is zuurstof rijk.

Rechter Kamer

De rechter kamer bevat zuurstof arm bloed.

De rechterkamer is het begin van de kleine bloedsomloop.

(Hart-Longen-Hart)

Linker Kamer

De linker kamer bevat zuurstof rijk bloed.

De linker kamer is het begin van de grote bloedsomloop. 

(Hart-alle organen-Hart)

De linker kamer heeft de dikste wand (spierlaag).

Aorta

De Aorta is de grootste en belangrijkste slagader in je lichaam.

De Aorta bevat zuurstof rijk bloed.

Het bloed stroomt vanuit de linker kamer de Aorta in.

De Aorta is niet vernoemt naar 1 orgaan. 

Het laat het bloed als een brede snelweg door je lichaam stromen. 

Aan deze Aorta (snelweg) zitten heel veel slagaders vast. 

Bovenste Holle Ader

De bovenste holle ader bevat zuurstof arm bloed.

 

Zuurstof arm bloed met afvalstoffen vanuit hoofd en armen worden hier verzameld.

De bovenste holle ader is niet vernoemd naar een orgaan. 

Aan de holle ader zitten verschillende aderen vast.

Deze ader laat het bloed als een snelweg door je lichaam, terugstromen naar het hart.

De bovenste holle ader laat het bloed in de rechter boezem stromen.

Onderste Holle Ader

De onderste holle ader bevat zuurstof arm bloed.

Zuurstof arm bloed met afvalstoffen vanuit de romp en benen worden hier verzameld.

De holle ader is niet vernoemd naar 1 orgaan. Aan de holle ader zitten verschillende aderen vast. 

De holle ader laat het bloed als een snelweg door je lichaam, terugstromen naar je hart.

De onderste holle ader laat het bloed in de rechter boezem stromen.

Longslagader

De longslagader bevat zuurstof arm bloed.

De longslagader is de enige slagader die zuurstof arm bloed bevat.

De longslagader brengt het bloed van de rechter kamer naar de longen.

Longader

De longader bevat zuurstof rijk bloed.

De longader is de enige ader met zuurstof rijk bloed.

In de longader stroomt bloed van de longen naar de linker boezem.

Extra: 

Als je goed kijkt zie je er twee! Vraag je eens af waarom!

Hoe klopt het hart?

Oefenen

Maak opdracht 23 op bl. 115

Hart- en vaat ziekten

verzamelnaam voor ziekten aan hart en bloedvaten

• slagader verkalking
• hartinfarct
• hertritmestoornis

Hartinfarct 

Hartinfarct: een kransslagader wordt afgesloten waardoor

(een deel van) het hart geen zuurstof meer krijgt.

slagaderverkalking

Slagaderverkalking: het blijven hangen van vetachtige stoffen die verkalken aan de binnenkant van de wand van een bloedvat.

Er kan een bloedpropje ontstaan

Hartinfarct: een kransslagader wordt afgesloten waardoor 

(een deel van) het hart geen zuurstof meer krijgt.

Advies: een gezonde levensstijl

Behandeling slagadervernauwing

dotteren: met een balonnetje wordt de vernauwing opengemaakt

stent: een metalen gaasje houdt het bloedvat open

bypassoperatie: een omleiding met een gezond bloedvat

bypass

bij een verstopte kransslagader

'wegomlegging'

Hartritmestoornissen

• Een hartritmestoornis houdt in dat het ritme waarin het hart slaat anders is dan normaal
• Dat levert vaak problemen op
• Het hart trekt bijvoorbeeld onregelmatig samen, de bloedstroom wordt dan onregelmatig en kan zelfs tot stilstand komen
• Pacemaker (set the pace, bepaal het ritme)

Bloeddruk meten 

In de armslagader

bovendruk: bloeddruk in de slagader bij het samentrekken van de hartkamers

Onderdruk: bloeddruk tijdens de hartpauze

Gezonde bloeddruk: 110/70 mm kwikdruk

8.3 Rond je cellen

Leerdoelen:

1. Je kunt beschrijven hoe stoffen vanuit het bloedplasma naar de cellen gaan.

2. Je kunt beschrijven hoe weefselvloeistof gevormd wordt en hoe die weer teruggaat naar het bloed.

3. Je kunt uitleggen wat het verschil tussen bloedplasma, weefselvocht en lymfevocht is.

4. Je kunt uitleggen wat de rol van het lymfevatenstelsel is.

5. Je kunt beschrijven welke rol de lymfeklieren spelen bij het bestrijden van infectieziekten. 

Hoe komen de stoffen bij je cellen?

bloedplasma-weefselvocht- lymfevocht

Bloedplasma treedt uit de haarvaten en neemt zuurstof en voedingsstoffen mee; en witte bloedcellen

Het bloedplasma omspoelt de cellen en heet: weefselvloeistof

Weefselvloeistof gaat deels terug in de haarvaten en neemt afvalstoffen mee

De rest van de weefselvloeistof wordt opgenomen in de lymfevaten en heet dan lymfevocht

lymfe

Een deel van het weefselvocht wordt via de lymfestelsel afgevoerd. Nu heet het lymfe.

De lymfevaten beginnen blind tussen de cellen

naast lymfevocht zitten hier ook witte bloedcellen in.

De lymfe wordt naar de lymfeklieren gebracht In de lymfeklieren zitten veel witte bloedcellen die  controleren op ziekteverwekkers 

De lymfevaten komen uiteindelijk uit in de bovenste holle ader ; lymfe is dan weer bloedplasma

lymfeknoop

- zo groot als een pinktopje

- "kazerne" met witte bloedcellen

- voortdurende controle op lichaamsvreemde of foute cellen/ziekteverwekkers

- zwellen op bij een infectie

Oefenen

Maak de opdrachten 1 t/m 15 van par. 8.3