h2 hoofdstuk 1.1 Problemen in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

h2 les 1

Reformatie en opstand

1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1 - Problemen in de kerk

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

Intro

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 Ketterij en inquisitie

• Middeleeuwen één christelijke kerk 
• De Kerk is machtig en rijk
• Kritiek op de Kerk neemt toe

• De kerk houdt zich niet aan haar eigen regels en voorschriften. Geestelijken leven in rijkdom ipv armoede, zoals Jezus.
• Meer mensen kunnen zich niet meer vinden in de kerkleer. 

Oorzaak

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 Ketterij en inquisitie

• Kerk accepteert kritiek niet.
• Mensen die anders denken/geloven worden ketters genoemd
• Rond 1200 speciale kerkelijke rechtbank, de inquisitie
• taak: opsporen, ondervragen en berechten andersdenkenden

Gevolg

De Inquisitie bracht mensen die niet katholiek waren op de brandstapel. Op deze gravure wordt Anneken Hendriks in het vuur geduwd. (Amsterdam 1571)

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 Kritiek op de kerk

In de 16e eeuw neemt kritiek op de kerk nog meer toe.

Oorzaken:

- humanisme

- misbruik macht (aflaatbrieven)

- boekdrukkunst

Desiderius Erasmus

Voor de humanisten was de Bijbel is niet meer de enige bron van kennis. Ook oude Griekse en Latijnse bronnen konden als uitgangspunt worden genomen voor kennis en wijsheid.

Humanist:

- leraar

- klassiek geschoold in grammatica, welbespraaktheid, poëzie, geschiedenis en filosofie.

- homo universalis

- Zocht naar verbinding tussen wereldbeeld klassieke filosofen en christendom. Humanisten waren christenen!

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 Kritiek op de kerk

Een van de felste bestrijders van misstanden in de kerk was de Duitse monnik Maarten Luther.

• 1517 lijst met alle fouten in de kerk
• Veel geestelijken leefden niet zoals de Bijbel voorschreef.
• Tegen aflaat - alleen bidden en geloven brengt je in de hemel
• Paus kwam in de Bijbel niet voor, moest dus weg.
• Alleen God aanbidden, dus niet heiligen en beelden.
• Iedereen moest de Bijbel zelf kunnen lezen.

Omdat Luther de organisatie van de kerk wilde veranderen, noemen we hem een hervormer.

Maarten Luther

Hervormer, en vertaler van de Bijbel in het Duits.

Johannes Calvijn

Een andere belangrijke hervormer was de Frans-Zwitserse geleerde Johannes Calvijn. Calvijn had net weer andere ideeën over het ware geloof dan Luther. Zijn leer werd vooral populair in het gebied dat wij nu kennen als Nederland.

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 De kerk valt uiteen

De paus was woedend over al deze kritiek. Hij zette Luther, Calvijn en hun aanhangers uit de kerk.

Kerk valt uiteen in twee stromingen:

- rooms-katholieken: bleven trouw aan de paus in Rome

- protestanten: kozen voor de hervormers

protestanten vormen geen eenheid. Er ontstaan verschillende stromingen, zoals calvinisten en lutheranen.

Het ontstaan van nieuwe, protestantse kerken noemen we de Hervorming of Reformatie.

Maarten Luther

Rooms-katholieken tegenover protestanten. Op dit schilderij worden de twee geloven gewogen

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 De kerk valt uiteen

Hervorming of Reformatie had grote gevolgen.

Het geloof van miljoenen mensen veranderde.

Protestantse kerk vs. katholieke kerk

• Dominee i.p.v. priester
• sober i.p.v. rijk versierd met beelden
• persoonlijke band met god i.p.v. kerk als tussenstation

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1.1 De kerk valt uiteen

Een tweede gevolg van de Reformatie was dat Europa te maken kreeg met bloedige godsdienstoorlogen.

Een daarvan speelde zich af in het gebied dat wij tegenwoordig kennen als Nederland, België en Luxemburg. 

Hoe dat kwam horen jullie volgende week.

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

Huiswerk

Lezen HB blz.18-24, Maken: 2, 3, 5 t/m 9, 11 en 12

Wat waren ketters en hoe bestreed de kerk hen?

Hoe kwam het dat de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel? Wat was een gevolg daarvan?