Les 9.6 Een zout herkennen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Les 9.6 Een zout herkennen

Planning

• Herhaling 9.5
• Nakijken 4, 6, 10, 11 en 12 (vanaf blz 221)

• Les 9.6 Een zout herkennen
• Opdrachten maken

Les 9.5 water winnen

Water ontharden

• Hard water bevat een hoge concentratie calcium- en/of magnesium-ionen. (Ca2+ en/of Mg2+)
• 4 verschillende manieren om van hard water zacht water te maken: 

1. Verhitten
2. Ontharder toevoegen
3. Ionen wisselaar gebruiken
4. Ontharden met groene zeep

Water ontharden: 1. verhitten

• Bij het koken van water ontstaat kalkaanslag (ketelsteen), maar het water wordt wel zachter. 

Water ontharden: 2. Ontharder toevoegen

• Een ontharder bevat een negatief ion dat met Ca2+ een slecht oplosbaar zout vormt (neerslagreactie). 
• De neerslag kan je met filtratie verwijderen. 

Water ontharden: 3. Ionenwisselaar gebruiken

• Een ionenwisselaar kan ionen tegen elkaar uitwisselen.
  
• Na enige tijd wisselen.   

Water ontharden: 4. groene zeep

• Groene zeep schuimt slecht in hard water. De calciumionen reageren met de zeep-ionen.
  
• Groene zeep is natriumstearaatoplossing: Na+ (aq) + C17H35COO- (aq)
  

• Reactievergelijking:
  
• Ca2+ (aq) + 2 C17H35COO- (aq) --> Ca(C17H35COO)2 (s)
  
• De gevormde neerslag: kalkzeep
  

Schadelijke stoffen

• MAC-waarde: maximaal aanvaardbare concentratie. 
• In drinkwater wordt er rekening gehouden met de concentratie van de stoffen. 

Nakijken: 4, 6, 10, 11 en 12 (vanaf blz 221)

12c hoef je niet te maken. 

4

• a) maximale aanvaardbare concentratie van een stof
• b) van giftige stoffen

6

• Verhitten, waardoor calciumcarbonaat vooraf al neerslaat.
  
• Ontharder toevoegen, die calcium-ionen wegneemt.
  
• Ionenwisselaar gebruiken, die calcium-ionen uitwisselt tegen natrium-ionen.
• Groene zeep toevoegen, die met calcium-ionen tot kalkzeep neerslaat.

10

• De maximaal toegestane hoeveelheid pesticiden is veel lager dan die van ijzer. Pesticiden zijn dus veel giftiger dan ijzer..

11

• a) kalkzeep
• b) B
• c) Keukenzout is NaCl. Magnesium-ionen en calcium-ionen vormen een goed oplosbaar zout met chloride-ionen. Dus keukenzout kun je niet gebruiken.

12

• a) C
• b) Volgens BINAS tabel 40 zijn oplosbare kwikverbindingen zeer giftig. Van deze stoffen mogen er slechts geringe hoeveelheden in drinkwater aanwezig zijn.
• c) -
• d) 200 mL = 0,2 L
• In drie glazen drinkwater mag dus maximaal 3 × 0,2 × 0,001 = 0,0006 mg kwik-ionen aanwezig zijn.

9.6 Een zout herkennen

Om een bepaald zout of zoutoplossing te herkennen, kun je het volgende doen:

Onderzoek de oplosbaarheid van het zout.

• Hulpmiddel: oplosbaarheidstabel
  

Kijk of je het zout/de zoutoplossing aan zijn/haar kleur herkent.

• Koperzouten zijn vaak blauw gekleurd.
  
• Koperzoutoplossing heeft een blauwe kleur. Cu2+ ionen zorgen daarvoor.
  

Kijk of je ionsoorten herkent met behulp van een neerslagreactie.

Voorbeeld: Natriumfosfaat of natriumsulfaat?

Oplosbaarheid?

• Beide zouten zijn goed oplosbaar
  

Kleur?

• Beide zouten géén typerende kleur waaraan je het zout kan herkennen.
  

Neerslagreactie?

• Op zoek naar een zoutoplossing waar de ene oplossing wel een neerslag veroorzaakt en met de andere niet.
  

Voorbeeld: Natriumfosfaat of natriumsulfaat?

Neerslagreactie: 

Voorbeeld: Natriumfosfaat of natriumsulfaat?

Neerslagreactie: 

Vlamkleuring

Je kunt ionsoorten ook herkennen aan een karakteristieke vlamkleuring.

Deze kun je zichtbaar maken door de metaalzouten in een vlam te houden.

• Natriumionen --> gele vlam
  
• Bariumionen --> geelgroen

 BINAS tabel 38

Maken: 2 t/m 8 (blz 231)

Klaar? maak ook 9 en 10

2

• Kopernitraat

3

• a) B
• b) Brandstof: alle natrium is opgebrand.

4

• Maikel probeert beide zouten in water op te lossen. 
• Het magnesiumchloride lost op en geeft een kleurloze heldere oplossing. 
• Het ijzer(II)fosfaat lost niet op, waardoor een troebel mengsel (suspensie) wordt gevormd.

5

• A

6

• Alleen Fatmanur gebruikt een juiste methode, want door het toevoegen van magnesium-ionen ontstaat een neerslag met de carbonaat-ionen en niet met de sulfaat-ionen. Daarmee toon je de eventuele aanwezigheid van de carbonaat-ionen aan. 
• Als je natriumchloride zou toevoegen, ontstaat er geen neerslag met de carbonaat-ionen, dus kun je de aanwezigheid hiervan ook niet aantonen.

7

• a) D
• b) B
• c) A
• d) A

8

• a) Cu2+-ionen / koperionen
• b) een carbonaatzout, bijvoorbeeld natriumcarbonaat, of een fosfaatzout, bijvoorbeeld natriumfosfaat