Thema 3 Nederland voor 1940, een uniek land: KA 32

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 3 - Nederland voor 1940, een uniek land

KA 32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

Tijd van burgers en stoommachines, 1800-1900

 Nederland voor 1940, een uniek land: KA 22, 24, 25,32, 34, 35

 

22 - Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek

25 - Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

34 - Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Kenmerkende aspecten bij thema 3

KA 32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

De ontwikkeling van het denken: KA 19,20, 26, 27 

 

19 - Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

20 - De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid

26 - De wetenschappelijke revolutie

27 - Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving; godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Kenmerkende aspecten bij thema 4

KA 32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

Reformatie

Verlichting

Democratische revoluties

Industrialisatie

Wetenschappelijke revolutie

Humanisme

Renaissance

Sociale kwestie

 Nederland voor 1940, een uniek land

 

32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

KA 32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

De arbeidersklasse

Door de industrialisatie verandert de klassenmaatschappij.

De economie draaide om massaproductie in fabrieken met machines.

nieuwe klassen:

Fabriekseigenaren - afkomstig uit rijke bovenlaag

Arbeidersklasse - werkloze boeren en handwerklieden trokken naar de steden om daar te werken in de fabrieken.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

De arbeidersklasse

Kindersterfte hoog in de steden - slechte hygiëne en epidemieën.

Grote gezinnen - opvangen sterfte en meewerken, lange werkdagen (16 uur x 6)

Werk was gevaarlijk - gebrek aan veiligheidsregels

Geen sociaal vangnet

School is een luxe - veel te duur

Staken leidde tot verlies baan.

Eerste Nederlandse vakbeweging in 1837, zonder succes

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

De sociale kwestie

Pas toen burgers uit andere klassen zich druk begonnen te maken om arbeiders kon er echt iets veranderen.

Het liberalisme (stroming van veelal rijke burgers) van de 19e eeuw maakte zich druk om het welzijn van burgers. Niet alleen moest de regering zorgen voor veiligheid tegen oorlog en criminaliteit, ook moest de overheid zorgen voor enige mate van bestaanszekerheid.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

De sociale kwestie

Een andere belangrijke stroming uit die tijd was het conservatisme. Ook deze stroming werd aangehangen door rijke burgers (we kunnen dus wel zeggen dat politiek in de 19e eeuw iets voor de rijken was).

Zij vonden dat het niet aan hen was om de positie van de arbeiders te verbeteren. Dat was aan God, niet aan hen.

Waren misschien ook vooral bang voor het verlies van de eigen positie.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

De sociale kwestie

In 1848 kreeg Nederland een nieuwe grondwet.

Als gevolg van een reeks revoluties in Europa; veroorzaakt door boeren en arbeiders die meer democratisering eisten.

De Nederlandse koning Willem II wilde zijn hoofd behouden en ging akkoord met een nieuwe grondwet. 

Door de nieuwe grondwet verloor de koning veel van zijn macht. Er kwam stemrecht (maar nog lang niet voor iedereen) en de macht kwam bij het parlement te liggen.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

De sociale kwestie

Volwassen mannen boven een bepaalde inkomensgrens konden nu meedoen met de politiek.

Invloed liberalen neemt toe en er komt nog meer aandacht voor de sociale kwestie.

Dit wordt versterkt door schrijvers, geestelijk leiders, kunstenaars en vrouwen.

De beweging die arbeiders aan een beter leven wilde helpen bestond ook in andere landen, en ging vaak gepaard met andere vormen van activisme, zoals tegen slavernij en voor de uitbreiding van het kiesrecht.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

Vragen

32.5. Wat is de sociale kwestie?

• De sociale kwestie gaat over het gebrek aan welzijn en volksgezondheid dat ontstond door de industriële revolutie. Veel arbeidersgezinnen leidden een zwaar en gevaarlijk leven en kenden veel verliezen. Sommige rijkere burgers vonden dat daar iets tegen moest gebeuren.

32.6 Hoe stonden het liberalisme en het conservatisme tegenover de sociale kwestie?

• Het liberalisme vond dat er actief naar een oplossing gezocht moest worden voor de sociale kwestie; het conservatisme vond dat God of de natuur vanzelf wel met een oplossing zou komen als dat nodig was.

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

Verbeterde omstandigheden

Langzaamaan komen er steeds meer wetten die arbeiders moesten beschermen tegen armoede, ziekte en onveilige werkomstandigheden.

Het Kinderwetje - Samuel van Houten

Maar pas in de 20e eeuw verbeteren de omstandigheden van de arbeiders pas echt.

Liberalen kwamen dan wel op voor de arbeiders, ze keken er tegelijkertijd ook op neer. Helpen was liefdadigheid, een christelijke plicht. Ze konden verder prima leven met een klassenmaatschappij. (tegenstrijdig?)

KA32 - Discussies over de 'sociale kwestie'

Maken

32.1 t/m 32.10