Les 1.7 Grammatica (3)

• Ne
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Inhoud van deze les

• Welkom

• Actualiteit

• Taalvoutje

• Doel: Aan het eind van de les heb ik gewerkt met opdrachten om de betekenis van 25                                     moeilijke woorden onder de knie te krijgen verder weet ik dat de betekenis van een                              woord verandert door een voorvoegsel. Ook weet ik in welke volgorde je een zin moet                        ontleden en weet ik hoe ik het werkwoordelijk gezegde, onderwerp en het lijdend                                voorwerp kan vinden. Ten slotte weet ik hoe je de persoonsvorm in de in de                                              tegenwoordige tijd spelt.

Taalvoutje

Een schop tegen het zere been.

Actie:

• Vragen over: volgorde bij het ontleden; persoonsvorm en werkwoordelijk                                     gezegde (WG); onderwerp (O); lijdend voorwerp (LV)

• Nakijken les 1.7 opdracht 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 en 14

• Instructie persoonsvorm in de tegenwoordige tijd

• Bestuderen woordenlijst les 1.5 (woensdag SO)

• Maken les 1.7 opdracht 1 - 5

• Afsluiting

Wat is de juiste volgorde om een zin te ontleden?

1. pv - wg - lv - o
2. wg - pv - o - lv
3. o - pv - wg - lv
4. pv - wg - o - lv

Hoe kun je de persoonsvorm vinden?

Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden?

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden?

Welke drie korte woordjes kunnen bij het werkwoordelijk gezegde horen?

Vaste volgorde bij ontleden

Als je zinsdelen gaat benoemen, doe je dat in deze volgorde:

1. Onderstreep de persoonsvorm.
2. Zet zinsdeelstrepen tussen de zinsdelen.
3. Benoem het werkwoordelijk gezegde.
4. Benoem het onderwerp.
5. Benoem het lijdend voorwerp.

Werkwoordelijk gezegde (WG)

WG - de persoonsvorm (PV) en andere werkwoorden (doe-woorden)

De meiden zien leuke schoenen.

                         wg

Volgende week gaan we shoppen.

                                    wg                 wg

                        

Werkwoordelijk gezegde (vervolg)

Splitsbare werkwoorden: werkwoorden die in 2 delen uiteenvallen.

Voorbeeld: opbellen, afwachten of opeten

                         Zij belde haar vriend op

                                  wg                            wg

Werkwoordelijk gezegde (vervolg)

WG: persoonsvorm en alle andere werkwoorden in de zin.

In sommige zinnen wordt aan het of te gebruikt. Dan horen aan het en te ook bij het werkwoordelijk gezegde.

Voorbeeld: Julia is haar huiswerk aan het maken.

                                      wg                                          wg

Voorbeeld: Julia probeert niet zo hard te praten

                                        wg                                        wg

Werkwoordelijk gezegde (vervolg)

Een wederkerend werkwoord is een werkwoord waar in de infinitief (hele werkwoord) zich voor staat: zich vergissen, zich gedragen, zich schamen.....

Het woordje zich past zich aan het onderwerp aan:

ik schaam me; wij schamen ons; jullie schamen je

Als je een zin ontleedt, hoort het woordje zich bij het WG:

              wg        wg

Ze schaamt zich niet voor de rommel.

Onderwerp

Het onderwerp zegt wie of wat de handeling uitvoert.

Onderwerp en persoonsvorm horen bij elkaar.

- ze staan allebei in het enkelvoud of in het meervoud

- ze staan meestal naast elkaar

Het onderwerp kun je op twee manieren vinden:

- Je stelt de vraag wie/wat + wg?

- Je doet de onderwerpsproef: verander de pv van enkelvoud naar meervoud  

   of andersom

Lijdend voorwerp (LV)

Vraag: Wat/wie + pv (gezegde) + onderwerp?

Het LV komt voor in zinnen met werkwoorden waar je iets of iemand voor kunt zetten.

Een LV begint nooit met een voorzetsel.

Onvoltooid Tegenwoordige Tijd (OTT)

hele ww                   ik-vorm                      ik-vorm + t                 wij-vorm

lachen                      lach                             hij lacht                       lachen

lopen                        loop                             jij loopt                        lopen

bellen                       bel                                zij belt                         bellen

lezen                         lees                             u leest                          lezen

geven                       geef                             het geeft                    geven

raden                        raad (smurfen)       hij raadt                      raden