§2.2 Platentektoniek en aardbevingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

§2.2 Platentektoniek een aardbevingen

H2 Endogene en Exogene processen

Startactiviteit 

Je hebt vast wel eens gehoord van Pangea. Die naam refereert aan een periode waarin alle continenten ‘aan elkaar’ vast zaten. Dit supercontinent noemt men nu Pangea. 

Echter, er is al eerder een supercontinent geweest: Gondwanaland. Zie hiernaast. 

Vraag: Welke continenten waren geen onderdeel van Gondwanaland? Waar zouden die geweest kunnen zijn?

Leerdoelen

Je weet op welke manieren de aardplaten ten opzichte van elkaar bewegen.

Je begrijpt hoe plaatbewegingen bijdragen aan het ontstaan van aardbevingen.

1. Divergent
2. Convergent
3. Subductie
4. Transform

1. Convergent
2. Subductie
3. Transform
4. Divergent

1. Transform
2. Convergent
3. Divergent
4. Subductie

Bij de vorige vraag waren zowel convergentie als subductie juist. Wat is het verschil tussen de twee?

Schuif de plaatbewegingen naar de juiste plaats.

Recycling van de oceaanbodem

Midoceanische rug: aangroei oceanische plaat

Subductie: smelten oceanische plaat

Pangea!

Opbreken Pangea - richting wisselt

Hoe werkt convectie in de mantel?

Mantelconvectie vindt plaats op lange ("geologische") tijdschalen. Typische stroomsnelheden zijn enkele millimeters tot enkele centimeters per jaar. Het is in de mantel de belangrijkste wijze waarop de Aarde haar interne warmte verliest. Mantelgesteente staat bloot aan een naar boven gerichte warmtestroom vanuit de aardkern. Doordat gesteente onder de drukken en temperaturen die in de mantel heersen plastisch deformeert kan er in de mantel, in tegenstelling tot de korst, stroming van vast gesteente plaatsvinden.

Convergentie: Continent - Continent

Noteer!

Convergentie: Oceaan-Continent

Noteer!

Divergentie 0ceanisch-oceanisch

Noteer!

Divergentie in IJsland continentaal- continetaal

Divergentie

Transforme plaatgrens

Noteer!

Noteer!

Transform - Anatolische plaat

Convergentie

Divergentie

Subductie

Transform

Mid-oceanische rug

Trog

Opdrachten

Ga aan de slag met de opdrachten in je werkboek

Lesdeel b: aardbevingen

Startactiviteit

Waarom ben je op open zee veel veiliger bij een tsunami dan aan de kust? 

Ga in je antwoord in op de manier waarop een tsunami aan land komt. Je antwoord moet een oorzaak-gevolg relatie bevatten

0

Waardoor ontstaan aardbevingen?

Ontstaan aardbevingen

Langs elkaar schuren van platen:

• transform
• convergent - subductie

Wat veroorzaakt de aardbevingen in Limburg en Groningen?

Aardbevingen

Hoe dieper het hypocentrum, hoe minder er gevoeld wordt bij het epicentrum. 

Verwoestend door de trillingen, maar ook door de gevolgen als tsunami's (zeebeving)

Vrijdag 08-09-2017

Vervorming van de aardkorst

Rek of druk vervormt de aardkorst 

Plooiing (buiging) vind diep in de aardkorst plaats.

druk -> warmer -> gesteente plastisch -> opheffing -> bovenkant erosie > plooiing aan oppervlak

Ontstaan plooiingsgebergte

• Convergentie. 
• Twee continentale aardplaten botsen en duwen elkaar omhoog.

Plooiingsgebergte

- Lagen sediment --> sedimentgesteente

- Lagen sedimentgesteente worden samengeperst en verbogen.

- Bijv. in de Alpen

De aardkorst

Breken gebeurt aan het oppervlakte

rek-> breuk -> delen zakken weg (slenk) of worden opgeheven (horst) -> breukgebergte

Gevolgen aardbevingen

• Aardbeving: aardverschuiving
  
• Zeebeving: tsunami
  

Schaal van Richter

De schaal van Richter meet de kracht van een aardbeving.

 

De schaal werkt met sprongen van x 10

Waar aardbeving voorkomen zijn ook altijd vulkanen

1. Juist
2. onjuist

Wie kunnen een aardbeving voorspellen?

1. Seismoloog
2. Seismograaf
3. metereoloog
4. Klimatoloog

De plek aan het aardoppervlak recht boven de aardbeving noemen we?

1. De aardkorst
2. Het epicentrum
3. Een aardbeving
4. Een tsunami

Welke stelling is juist?

1. Een aardbeving is het gevolg van een tsunami
2. Een tsunami is het gevolg van een aardbeving
3. Een aardbeving en tsunami gebeuren tegelijkertijd
4. Een aardbeving en tsunami hebben niks met elkaar te maken

Transforme plaatweging

Divergente plaatgrens

Subductie

Epicentrum

Seismogram

Zware aardbeving

Het punt aan het aardoppervlak boven de haard van de aardbeving

7.0 op de schaal van Richter

Trog

Registratie aardbevingen

Nieuwe oceaanbodem

Aardplaten bewegen langs elkaar

wel aardbeving

Geen aardbeving

Koppel de woorden aan de juiste breuklijn. 

Transform

divergent 

Convergent

Geen vulkanisme

Effusief vulkanisme

explosief vulkanisme

Werkblad plaatbewegingen