T02 - 2.1 Voorvoegsel en achtervoegsel

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Welkom in de les Nederlands!

T02 - 2.1 Voorvoegsel en achtervoegsel

Doelen: Je kunt ...

1. grondwoorden in afleidingen herkennen.
2. grondwoorden, afleidingen, voor- en achtervoegsels
   herkennen, aanduiden en gebruiken.
3. de betekenis van onbekende voor- en achtervoegsels
   uit de context halen.
4. zelf afleidingen maken met behulp van gegeven voor- en/of achtervoegsels.

Pretest: Bookwidgets!

Belangrijke begrippen

• Grondwoorden
• Voorvoegsel
• Achtervoegsel

Grondwoord

Een grondwoord is een stamwoord of woordkern, je kan dit niet opsplitsen. Het is een woord waarbij je een voorvoegsel en achtervoegsel kunt schrijven. --> ongebruik(e)lijk

Door te kijken naar een grondwoord, voorvoegsel en achtervoegsel kun je de betekenis van een woord achterhalen.

Voorbeelden van grondwoorden

voorvoegsel - grondwoord - achtervoegsel

on - gebruik - (e)lijk

super-gehoor-zaam
her-bruik-baar

Voorvoegsel (of prefix)

- een stukje vóór een grondwoord

- het kan niet op zichzelf voorkomen

- daardoor verandert het grondwoord van betekenis

Bijvoorbeeld: 

on (=voorvoegsel) + rustig = onrustig

Voorvoegsel (of prefix)

Bijvoorbeeld:

her (= voorvoegsel) + gebruiken = hergebruiken

mis + dragen = misdragen

non + fictie = non-fictie

ex + vriend = ex-vriend

on + zeker = onzeker

Een (grond)woord met een voorvoegsel noemen we een afleiding.

Voorvoegsels (of prefix)

Een voorvoegsel heeft soms wel een betekenis: 

on- = niet; her- = opnieuw

Door te kijken naar een voorvoegsel kun je de betekenis van een woord beter achterhalen.

Achtervoegsel (of suffix)

Er zijn veel woorden die eindigen op -heid, -lijk, -ing, -ig, -er, -erd, -aar, -aard, -baar, -rik of -isch. 

Deze korte stukjes zijn achtervoegsels,
je schrijft ze altijd op dezelfde manier.

achtervoegsels zet je altijd achter een woord, zoals het woord zelf al aangeeft: achtervoegsels. Het gaat dus om het laatste deel van een woord.

Achtervoegsel (of suffix)

Een achtervoegsel is een vast stukje aan het eind van een grondwoord. Het kan niet op zichzelf voorkomen.

 

Sommige hebben een eigen betekenis.

--> Vervangbaar, blijheid, kinderlijk

-baar: zegt wat je ermee kunt doen.

-heid: zegt iets over hoe iemand of iets is.

-lijk: zegt wat van of voor iemand of iets is.

achtervoegsels zet je altijd achter een woord, zoals het woord zelf al aangeeft: achtervoegsels. Het gaat dus om het laatste deel van een woord.

Voorbeelden van achtervoegsels:

-je, -tje, -pje, -kje : autootje, zomerkoninkje
-loos :geluidloos, achteloos
-ig : prachtig, doorzichtig
-achtig : zoethoutachtig, geelachtig
-schap : vriendschap, draagmoederschap
-heid : schoonheid, traagheid
-lijk : koninklijk, hoofdzakelijk

Bedenk een woord met een voorvoegsel:

Bedenk een woord met een achtervoegsel:

Wat is het grondwoord van: onmenselijk

Wat is het grondwoord van: gevangenis

Wat is het voorvoegsel van: geblaf

Wat is het achtervoegsel van: beestachtig

Wat betekent wanorde?

1. volgorde
2. rommel
3. netjes
4. lastig

Sleep het juiste voorvoegsel naar het woord. 

-actief

nationaal

rokje

-baas

non

    ex

on

mini

inter

her

Voorvoegsels

Betekenis

niet, zonder

niet

verkeerd, fout

slecht, verkeerd

weer, opnieuw

niet meer, van vroeger

tussen

mis-

non-

on-

wan-

her-

ex-

inter-

Ik weet wat voor- en achtervoegsels zijn, ik kan ze herkennen en toepassen.

Klopt!

Mwah...

Nee!