Dubbelop

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Formuleren - Dubbelop

Na deze les kun je:

- onjuiste herhalingen, tautologieën, pleonasmen, contaminaties en dubbele ontkenningen herkennen en verbeteren.

Welke vormen van 'dubbelop'ken je?

Onjuiste herhaling

Als een vast voorzetsel ten onrechte twee keer wordt gebruikt, is dat een onjuiste herhaling.

In de plannen van het kabinet om de hypoyheekrenteaftrek af te schaffen zien de meeste Nederlanders niets in.

Maar dit moet het zijn:

In de plannen van het kabinet om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen zien de meeste Nederlanders niets. 

(notatie: in ... in -> onjuiste herhaling)

Tautologie

Als hetzelfde twee keer wordt gezegd met verschillende woorden van dezelfde woordsoort (synoniemen), heet dat tautologie. (tautos = hetzelfde, logos = woord)

bijvoorbeeld:

De kilometerheffing zal er vroeg of laat wel komen, want het aantal files in dit land groeit immers nog steeds.

Maar dit moet het zijn:

De kilometerheffing zal er vroeg of laat welk komen, want het aantal files in dit land groeit nog steeds.

of

De kilometerheffing zal er vroeg of laat welk komen. Het aantal files in dit land groeit immers nog steeds.

(notatie: want... immers -> tautologie)

Pleonasme

Bij een pleonasme wordt een deel van de betekenis van een woord of een woordgroep nog eens door een ander woord uitgedrukt. Dat andere woord is meestal van een ander woordsoort. 

Voordat u de zinnen gaat opschrijven zal ik allereerst beginnen met het dictee eenmaal in zijn geheel voor te lezen.

Maar dit moet het zijn:

Voordat u de zinnen gaat opschrijven zal ik allereerst  het dictee eenmaal in zijn geheel voor te lezen.

of

Voordat u de zinnen gaat opschrijven zal ik  beginnen met het dictee eenmaal in zijn geheel voor te lezen.

(notatie: allereerst beginnen -> pleonasme)

Contaminatie

Als twee woorden of uitdrukkingen worden verward en ten oprechte worden vermengd, heet dat een contaminatie.

Zouden zulke pyromanen zich eigenlijk wel beseffen welk leed ze de slachtoffers van hun daden aandoen?

Maar dit moet het zijn:

Zouden zulke pyromanen zich eigenlijk wel realiseren welk leed ze de slachtoffers van hun daden aandoen?

of

Zouden zulke pyromanen wel beseffen welk leed ze de slachtoffers van hun daden aandoen?

(notatie: zich...beseffen-> contaminatie)

Dubbele ontkenning

In zinnen met een werkwoord dat al een ontkennend karakter heeft (voorkómen, misbruiken, verbieden, weerhouden, nalaten) wordt soms ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd. 

Hoewel hij door diverse getuigen op de plaats van het delict gesignaleerd was, ontkende de verdachte tijdens het verhoor dat hij niets met het misdrijf te maken had.

Maar dit moet het zijn:

Hoewel hij door diverse getuigen op de plaats van het delict gesignaleerd was, ontkende de verdachte tijdens het verhoor dat hij iets met het misdrijf te maken had.

Waarschijnlijk zullen er vandaag vooral in het zuiden van het land vermoedelijk enkele verspreide opklaringen komen.

1. onjuiste herhaling
2. tautologie
3. contaminatie
4. pleonasme

Waarschijnlijk zullen er vandaag vooral in het zuiden van het land vermoedelijk enkele verspreide opklaringen voorkomen.

Verbeter de zin.

De extreem lage rente ontmoedigt veel trouwe spaarders om niet langer geld op de bank te zetten.

1. pleonasme
2. contaminatie
3. dubbele ontkenning
4. tautologie

De extreem lage rente ontmoedigt veel trouwe spaarders om niet langer geld op de bank te zetten.

Verbeter de zin.