3 vmbo-pm 4.2 ordening: organismen ordenen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Thema 4 Ordening

4.2 Organismen ordenen

wat gaan we vandaag doen?

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 4.2 organismen ordenen

zelf aan de slag

herhalen leerdoelen

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je organismen indelen door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken.

- kan je de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

Inleiding

Door te ordenen krijg je overzicht. Boeken in de bibliotheek staan op alfabet en verf in de bouwmarkt staat op kleur.

Ook organismen kan je op basis van gemeenschappelijke kenmerken indelen in groepen.

4.2 Organismen ordenen

Alle organismen op aarde kun je indelen in 2 hoofdgroepen:

de prokaryoten en de eukaryoten.

Prokaryoten hebben geen celkern en zijn altijd eencellig.

Bacteriën zijn prokaryoten.

Eukaryoten hebben wel een celkern en kunnen eencellig of meercellig zijn. Tot de eukaryoten behoren de planten, de schimmels en de dieren.

4.2 Organismen ordenen

Alle organismen bestaan uit 1 of meer cellen. Deze cellen hebben allemaal een celmembraan, cytoplasma en chromosomen.

Naast deze overeenkomsten zijn er ook veel verschillen.

4.2 Organismen ordenen

Bij de indeling van organismen kijken biologen naar de kenmerken die verschillen:

- aantal cellen

- aanwezigheid van celkernen

- aanwezigheid van celwanden

- aanwezigheid van bladgroenkorrels

- relatieve grootte

aantal cellen

Er zijn eencellige organismen en meercellige organismen.

Bacteriën zijn eencellig. Ze bestaan maar uit 1 cel. Ook schimmels, planten en dieren kunnen eencellig zijn. Voorbeelden van eencellige eukaryoten zijn gist, boomalg en het pantoffeldiertje.

aanwezigheid van celkernen

Cellen van schimmels, planten en dieren hebben een celkern.

Bacteriën hebben geen celkern.

Doordat bacteriën geen kernmembraan hebben, liggen de chromosomen los in het cytoplasma.

aanwezigheid van celwanden

Dieren onderscheiden zich van alle andere organismen doordat ze om hun cellen geen celwanden hebben.

Bacteriën, schimmels en planten hebben wel celwanden om hun cellen.

aanwezigheid van bladgroenkorrels

Alleen bij planten komen in het cytoplasma bladgroenkorrels voor.

In bladgroenkorrels vindt fotosynthese plaats.

Bacteriën, schimmels en dieren hebben geen bladgroenkorrels.

relatieve grootte

De cellen van organismen verschillen in grootte. Een bacteriecel is veel kleiner dan de meeste cellen van schimmels, planten en dieren.

Om bacteriën goede te zien heb je een elektronenmicroscoop nodig.

De grootte in verhouding tot de cellen van andere organismen noem je de relatieve grootte.

4.2 Organismen indelen

Door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken kun je organismen verder indelen in steeds kleinere groepen.

Vier rijken zijn bacteriën, schimmels, planten en dieren.

Elk rijk kun je verder indelen in stammen, enz.

VRAGEN??

Welk rijk hoort niet tot de eukaryoten?

1. Planten
2. Dieren
3. Bacteriën
4. Schimmels

Hoofdgroep

Rijk

Klasse

Familie

Soort

Geslacht

Stam

Orde

Max bekijkt witte bloedcellen met behulp van een microscoop. In de cellen ziet hij een celkern.

Zit er een celwand om de witte bloedcellen?

1. Ja
2. Nee

1. Plant
2. Dier
3. Schimmel
4. Bacterie

zelf aan de slag

Maken 4.2

Afmaken oefentoets thema 2