Kunstgeschiedenis - Functionalistische architectuur

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Functionalistische architectuur

• Verzamelnaam voor architectuur van het modernisme. 
• Andere termen: “Nieuwe Bouwen” en “Internationale Stijl”. 
  
  
• "Form follows function" - Louis Sullivan
• "Less is more" - Ludwig Mies van der Rohe
• "Ornament is een misdaad" - Adolf Loos

Adolf Loos, "Villa Müller", 1929-1930

Modernisme architectuur

Bauhaus

Functionalisme

De Stijl

Overeenkomsten:

Heldere vormgeving en constructie.

Geometrische en functioneel.

Veel licht door grote ramen en/of vliesgevels. 

Skeletbouw.

Tijdlijn modernisme architectuur

De Stijl 1910-1930

Expressionisme en Amsterdamse School

1905-1940

Bauhaus 1919-1933

Functionalisme 1920-1940

Art Deco 1910-1940

Voorloper

• Vanaf 1900 meer aandacht voor het welbevinden van arbeiders => betere woningen.
• Hoogbouw nodig door verstedelijking.
• Technisch mogelijk dankzij nieuwe materialen en technieken, zoals elektrische lift, gietijzer, glas en gewapend beton.
• Guaranty Building: voorloper van een wolkenkrabber, maar nog met traditioneel uiterlijk. Verwijst als eerste gebouw niet naar een historische stijl. 

Louis Sullivan, Guaranty Building, 1894-1896, New York

Hoogbouw in Amerika

• In 1871 werd Chicago verwoest door een grote brand. De meeste huizen waren destijds van hout. Hierna kwam er hoogbouw met nieuwe materialen. 
• New York wordt omgeven door water, waardoor de stad niet verder uit kon breiden en men koos voor hoogbouw.
• Europese steden hebben 
  juist een historisch
  centrum. 

Ludwig Mies van der Rohe, "860-880 Lake Shore Drive", 1956 Chicago

Adolf Loos

• Adolf Loos: boek “Ornament en misdaad” 1908 
  
• Bouwen in neostijlen creëert volgens Loos een valse werkelijkheid, een gebouw moet de huidige (nieuwe) tijd weerspiegelen. 
• Gebouwen moeten zonder decoratie gebouwd worden.
• De ideeën van Loos krijgen veel navolging.
• Na WOI breekt het functionalisme echt door.  

Adolf Loos, "Villa Müller", 1929-1930

• Gezonde werkomgeving met goede hygiëne.
• Grote ramen, vliesgevel 
• Ruim dankzij open constructie: skeletbouw

• Panoramische kantine. 
• Erg vooruitstrevend.

Brinkman en Van der Vlugt "Van Nellefabriek" 1926-1930

Frank Lloyd Wright 

• Blokvormige gebouwen
  
• "Open plan" plattegrond
  
• Binnenruimtes bepalen uiterlijke vorm van het gebouw.  
• Inspiratie uit de natuur
  
• Asymmetrisch
  
• Laagbouw
  
• Veel glas
  
• Platte daken

Frank Lloyd Wright, "Falling water", 1935

• Garage voor 3 auto's (bestaat pas 10 jaar)
• Nadruk op horizontale lijnen
• Geïnspireerd door Japanse architectuur

• Wright kreeg veel navolging in Nederland
• Bijvoorbeeld stadhuis van Hilversum
• Amsterdamse School

Willem Dudok, "Stadhuis Hilversum", 1928-1931

Frank Lloyd Wright, "Robie House", 1908-1909

Usonia

• Variant op Utopia 
• Herinrichting van United States Of North Amerika 
• Bestaande steden en dorpen ontmantelen.
• Alle grond gelijkmatig verdelen onder alle inwoners.
• Broadacre City = elke burger zou een Broadacre
  moeten krijgen. Een acre (0,4 hectare) = 4000 m2
• Rechte straten, geen centrum. 

Ludwig Mies van der Rohe

• "Less is more"
• Goed afgewerkte vlakken, strakke lijnen.
  
• Eenvoudige geometrische vormen.
  
• Onderzoek van en naar nieuwe materialen en manieren om deze toe te passen.
  
• Gewapend beton maakt skeletbouw mogelijk. 

Mies van der Rohe, "Duitse paviljoen", 1928

Hoe kun je aan het Duitse paviljoen van
Mies van der Rohe zien dat er sprake is
van skeletbouw?

1. Er is glas gebruikt.
2. Het heeft strakke vormen.
3. Het is wit.
4. Het staat op poten.

Le corbusier

• Het gebouw staat op poten: skeletbouw 
  
• Platte dak als buitenruimte, daktuinen. 
• Vrije indeling mogelijk.
• Gevels zijn geen dragende muren.
• Horizontale panoramaramen.
  
• Pre-fab

• Hoogwaardige flats, waarbij de functionaliteit en efficiëntie centraal stonden.
• Veel kritiek: te onpersoonlijk en uniform.

Le Corbusier, "Villa Savoye", 1928-1931

“Wij hebben de smaak te pakken gekregen van de zuivere lucht en het volle licht.. 

Het huis is een machine om in te wonen.” 

Le Corbusier: “Unité d’ habitation”  1946 – 1952

"Een machine om in te wonen" voor 1600 bewoners.

Dit is zo'n voorbeeld van een gebouw van Le Corbusier. Unite d'habition. Dit is een enorm groot flatgebouw, waar wel 1600 mensen in konden wonen. Er is behalve de kleurtjes geen versiering. Hij vond dat je moest wonen in een woonmachine, dus in dit gebouw was vermaak van een zwembad boven op het dak, in het gebouw waren naast woningen ook kantoren, restaurants, een kleuterschool en een theater en nog veel meer. Uiteindelijk is het niet geslaagd, want de huisjes waren te klein en mensen voelde zich opgesloten. Daarnaast was ook het beton erg gehorig, en dat is natuurlijk ook niet zo fijn. 

Welke vernieuwing heeft Le Corbusier
met 'Unité d'habitation' gerealiseerd?

1. Veel beton en glas toegepast.
2. Primaire kleuren gebruikt.
3. Een complete woonunit uitgevoerd.
4. Hoogbouw gerealiseerd.

• Historische binnenstad Parijs afbreken.
• Vervangen door 18 wolkenkrabbers met parken. 
• Rechte, verhoogde snelwegen.  

• Plan Voisin is niet gerealiseerd. 
  
• Staat wel model voor nieuwbouwprojecten na WOII. 
• Bijvoorbeeld de Bijlmer in Amsterdam.

Le Corbusier, maquette van "Plan Voisin", 1925

 "De Bijlmer" in Amsterdam 1968

Kronkelstraatjes zijn voor ezels, 

rechte straten zijn voor mensen”