7.2 Realisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.2 Realisme

Kunststroming Romantiek: fantasie belangrijker dan werkelijkheid.

Kunststroming Realisme: eerlijk beeld van de harde werkelijkheid.

Realistische schilderkunst: echte, harde werkelijkheid van de arbeiders in fabrieken of op platteland.

• Donkere kleuren en grove penseelstreken.

• Botst met de stijl van de kunstelite, die houdt van historische thema's en gladde schilderstijl volgens academische regels.

Jean-François Millet - De Arenleesters (1857)

Eind 19de eeuw: Naturalisme in literatuur en theater: 

• Realistische verhalen met eigentijdse maatschappelijke thema's. 
• Herkenbare personages die praten in gewone spreektaal, in plaats van deftige toneeltaal.

• Vaak worden misstanden aan de kaak gesteld.

Henrik Ibsen - Spoken (1881), uitvoering Toneelgroep Amsterdam (2011)

Spoken (1881) van Henrik Ibsen is een sociaal-kritisch toneelstuk over hypocrisie, erfelijke schuld en onderdrukking door maatschappelijke normen. Het verhaal draait om mevrouw Alving, die probeert de waarheid over haar overleden, moreel corrupte echtgenoot verborgen te houden. Haar zoon Oswald, die terugkeert naar huis, lijdt aan een erfelijke geslachtsziekte als gevolg van zijn vaders losbandige leven. De onthulling van geheimen en de tragische afloop—waarbij Oswald vraagt om euthanasie als hij niet meer helder kan denken—laten zien hoe het verleden als 'spoken' blijft voortleven.

• Naturalistische toneelstukken vragen levensechte dialogen, decors en kostuums. 

• Het publiek dient als vierde wand: voorzijde toneel vormt een denkbeeldige wand tussen publiek en podium. Acteurs spreken niet met publiek maar alleen met elkaar.

Op Hoop van Zegen (1900) van Herman Heijermans is een sociaal-realistisch toneelstuk over de harde en onrechtvaardige leefomstandigheden van vissers. Het verhaal draait om de vissersweduwe Kniertje en haar zonen, die moeten uitvaren op een gammel schip, de Op Hoop van Zegen, dat door de reders bewust slecht onderhouden is om verzekeringsgeld te innen. De tragedie volgt wanneer het schip vergaat en de vissers omkomen, waarmee Heijermans kritiek levert op de uitbuiting door rijke reders. De bekende zin "De vis wordt duur betaald" symboliseert deze schrijnende situatie.

De Stanislavski methode wordt uitgevonden in periode van het Realisme. Later Method Acting genoemd: spelers moeten in de huid van hun personages kruipen en moeten de emoties niet spelen, maar echt voelen.

Giuseppe Verdi - La Traviata (1853), 

uitvoering Nederlandse Reisopera en Scapino Ballet (2017)

In 19de eeuw komt ook opera tot bloei:

• In Belcanto stijl gaat het meer om het mooi zingen op een mooie melodie dan om het verhaal.
• In 'Realisme' wordt belcanto gecombineerd met sociaal realisme.
• In Italië ontstaat het Verisme (=waar). Deze stroming wil het 'echte leven' van gewone mensen tonen. 

La Traviata (1853) van Giuseppe Verdi is een opera over liefde, opoffering en tragiek. Het verhaal draait om Violetta, een Parijse courtisane (= luxe-escort of hooggeplaatste gezelschapsdame), die verliefd wordt op de jonge Alfredo. Hun geluk wordt verstoord wanneer Alfredo’s vader haar smeekt de relatie te beëindigen om de eer van zijn familie te redden. Violetta offert haar liefde op en vertrekt, maar Alfredo ontdekt de waarheid te laat. Aan het einde sterft Violetta aan tuberculose in zijn armen. De opera benadrukt thema’s als maatschappelijke hypocrisie en de kracht van ware liefde.