3h1 zinsontleding nakijken, uitleg incongruentie en fout. samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Taaltoets einde van het jaar

1. Werkwoordspelling
2. Spelling: meervoud van zelfstandig naamwoorden
   Spelling: samenstellingen
3. Grammatica zinsdelen en bijzinnen benoemen
4. Grammatica woordsoorten
5. Formuleren: samentrekkingen
   Formuleren: incongruentie

Wat gaan we doen?

• Opdrachten zinsontleding nakijken (C, D blz. 15)
• Uitleg incongruentie en foutieve samentrekking (filmpjes van gekeken)
• Opdrachten bespreken
  
• Verder oefenen

Nakijken opdracht C blz. 15

1. Ow = ik
Pv = mag
Wg = mag
Bwb = waarom, niet, naar dat feest

2. Ow = Judith

Pv = bleek

Ng = bleek [de mol] te zijn

Bwb = In de laatste aflevering van Wie is de Mol

Nakijken opdracht C blz. 15

3. Ow = je

Pv = heb

Wg = heb geleerd

Lv = wat

Bwb = Tijdens die zelfverdedigingslessen

4. Ow = je

Pv = wil

Wg = wil geven

Lv = deze brief over het schoolfeest        Mv = je ouders

Nakijken opdracht C blz. 15

5. Ow = Pieter-Jan

Pv = schijnt

Ng = schijnt [vreselijk] arrogant te zijn geworden

Bwb = het afgelopen jaar

6. Ow = hij

Pv = heeft

Wg = heeft gezien

Lv = haar

Bwb = sinds drie jaar, niet meer

Nakijken opdracht C blz. 15

7. Ow = De eieren

Pv = zijn

Ng = zijn [hard en groen] geworden

Bwb = Door het lange koken

Nakijken opdracht D blz. 15

 Iedereen die de bon inlevert = mv-zin

 omdat iedereen goed speelde = bwb-zin

 Of GTST over tien jaar nog populair is = ow-zin

 Wie zoiets doet = mv-zin

 wat zijn vader vroeger geweest is = ng-zin (gezegde zin) (niet op toets)

 Zodra jij je spullen hebt gepakt = bwb-zin

 Dat leerlingen af en toe minder hard werken = lv-zin

 die ik van Inge heb geleend = bvb-zin

 dat je hem helpt bij de verhuizing = vz-zin

10. Dat Tim en Anja verliefd zijn = ow-zin

Incongruentie 
(blz. 134 van je lesboek)

Incongruentie = iets past niet bij elkaar (niet congruent)

In taal: persoon en getal moeten bij elkaar passen

Kijk maar:                                     De vogel zit op de stok (enkelvoud)

Incongruentie 

Incongruentie = iets past niet bij elkaar (niet congruent)

In taal: persoon en getal moeten bij elkaar passen

Kijk maar:                                     De vogel zit op de stok (enkelvoud) 

                                                           De vogels zitten op de stok (meervoud)

Incongruentie 

Incongruentie = iets past niet bij elkaar (niet congruent)

In taal: persoon en getal moeten bij elkaar passen

Kijk maar:                                     

                                                           De vogel zitten op de stok (INCONGRUENTIE)

Incongruentie 

Dus: het onderwerp zegt enkelvoud, en de persoonsvorm zegt meervoud (of andersom)

Drie smaakjes:

1.  Het ow lijkt ev, maar is mv (of andersom)
   
2.  Het ow en pv staan heel ver uit elkaar
   
3.  Het mv wordt per ongeluk voor ow aangezien
   

Incongruentie 

1.  Het ow lijkt ev, maar is mv (of andersom)
   
   
   Zoals:

• - Een aantal leerlingen hoopt/hopen op een fijne kerst.
  
• - Hij denkt dat alle media de linkse politiek steunt/ steunen.
• - De Hongerspelen zijn/is een heel spannende film.

Incongruentie 

1.  Het ow lijkt ev, maar is mv (of andersom)
   

• Een aantal leerlingen hoopt/hopen op een fijne kerst.
  
• Hij denkt dat alle media de linkse politiek steunt/ steunen.
  - De Hongerspelen zijn/is een heel spannende film.

Incongruentie 

2. Het ow en pv staan heel ver uit elkaar

Het gebruik van gas en elektriciteit in de sociale huurwoningen van de wijk Noord zal/zullen verder toenemen.

Incongruentie 

2. Het ow en pv staan heel ver uit elkaar

Het gebruik van gas en elektriciteit in de sociale huurwoningen van de wijk Noord zal/zullen verder toenemen.

Incongruentie 

3.  Het meewerkend voorwerp wordt per ongeluk voor ow aangezien.

• De leerlingen wordt/worden gevraagd hun hand op te steken.
  
  
• [Aan] de leerlingen wordt (iets) gevraagd.
                   mv                                   

Incongruentie 

3.  Het meewerkend voorwerp wordt per ongeluk voor ow aangezien

Is onderstaande zin correct?

• Omdat de hulpverleners nauwelijks ruimte kregen om hun werk te doen, werden de omstanders verzocht allemaal een stapje achteruit te doen.                      
  

Incongruentie 

3.  Het mv wordt per ongeluk voor ow aangezien

• Omdat de hulpverleners nauwelijks ruimte kregen om hun werk te doen, werd [aan] de omstanders verzocht allemaal een stapje achteruit te doen.                                 mv
  

Oefenen

Zoek de incongruentiefouten (tip: zoek ow en pv!)

1. Ouderen beweren vaak dat de jeugd van tegenwoordig geen enkel respect meer voor hen hebben.

2. De bezoekers van het filmhuis werden vriendelijk verzocht het geluid van hun mobieltjes uit te zetten.

3. Ik las in de krant dat de Verenigde Staten het klimaatverdrag niet langer wil steunen.

Foutieve samentrekking

In een samentrekking zijn herhaalde woorden weggelaten.
Bijvoorbeeld woorddelen of woorden:

• De blokker verkoopt huis-, tuin- en keukenartikelen.
• huisartikelen, tuinartikelen en keukenartikelen.
• De leerlingen haalden hoge en lage cijfers.
• De leerlingen haalden hoge (cijfers) en lage cijfers.

Foutieve samentrekking

Of in een zin met 'en' of 'maar'.

• Hij pakte zijn jas en liep naar de deur.
• Hij pakte zijn jas en (hij) liep naar de deur.
• Ik heb mijn scooter gekregen en uitgeprobeerd op mijn verjaardag.
• Ik heb mijn scooter gekregen en (ik heb mijn scooter) uitgeprobeerd op mijn verjaardag.

Foutieve samentrekking

Wanneer gaat het mis?

Doe de volgende checks:

1. (betekenis hetzelfde?)

2. getal hetzelfde?

3. functie (zinsdeel) hetzelfde?

getal niet hetzelfde (mv en ev)

Het ene onderwerp staat
in enkelvoud en het andere
in meervoud. 
Dit geldt dus ook voor de 
persoonsvormen. Deze 
mag je dus niet weglaten!
Om de zin te verbeteren voeg 
je de juiste persoonsvorm weer toe.

• 1. De vier leerlingen gaan naar het schoolfeest en de docent naar huis. 
  
  De vier leerlingen (mv) gaan naar het schoolfeest en de docent (ev) GAAT naar huis. 
• 
  
• 2. De zaklamp schijnt, maar de straatlantarens ook.  Hoe zit het hier?

Functie niet hetzelfde (zinsdelen)

Het weggelaten stukje is 
in het eerste stuk een ander
zinsdeel, dan in het tweede 
stuk.
Je mag dit dus niet helemaal 
weglaten!
Om het te verbeteren voeg 
je het weer toe (eventueel met 
een verwijswoord. 

• 1. De touwen zaten in de knoop, maar heeft men toch losgekregen.
• De touwen (ow)zaten in de knoop, maar (de touwen) (lv) heeft men toch losgekregen.
  
  
•  2. Ik heb een nieuwe fiets gekocht en bevalt mij goed.
• Ik heb een nieuwe fiets gekocht (lv) en die (ow) bevalt mij goed.

Verschil congruentie/ samentrekking

Bij een samentrekken staat er een pv in de verkeerde vorm (ev/mv) (maar hij staat er al wel)

Bij een foutieve samentrekking is er een pv weggelaten en moet je die weer toevoegen. 

Argh, hoe pak ik dit nou aan?

Stappenplan

1. Maak de samentrekking ongedaan 
2. Stel vast wat er is samengetrokken
   
3. Doe de checks (zelfde zinsdeel? zelfde getal?)
   
4. Verbeter de fout (dus: zet er iets bij!) 
5. Of laat de zin gewoon staan als het een correcte samentrekking is.

Huiswerk:
Maak opdracht A, B en C blz. 9/10
(Van C mag je 2 en 5 overslaan.)