12.2 Bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Bescherming

Hoofdstuk 12 Afweer

12.1  Planten en afweer

12.2 Bescherming

12.3 Niet-specifieke afweer

12.4 Specifieke afweer en antistoffen

12.5 Lichaamsvreemd

Leerdoelen

• Je leert het eerste verdedigingsniveau de huid en slijmvliezen
• Je weet hoe verschillende soorten bacteriën onderscheiden worden

Waardoor ‘aangevallen’

Bacterïen

Niet alle bacteriën zijn slecht

Virussen

Parrasieten

Denk aan malaria of slaapziekte

UV straling

Meer

Schimmels

Eencelligen

Welke eigenschappen heeft een bacterie?

Wel

Niet

Celkern

Plastiden (bv. bladgroen)

Celwand

Vacuole

Maakt je altijd ziek

Welke ziekteverwekker kunnen wij bestrijden met antibiotica:

1. Schimmels
2. Bacteriën
3. Virussen
4. schimmels, bacteriën en virussen.

Welke ziekteverwekkers dringen je cellen binnen?

1. virussen
2. bacteriën
3. schimmels

Virussen zijn geen organismen, omdat ze ...

1. niet alle levenskenmerken vertonen
2. geen celmembraan hebben
3. geen DNA hebben
4. geen bladgroenkorrels hebben

Hoe beschermt je lichaam zichzelf

Je lichaam probeert ziekteverwekkers  buiten het lichaam te houden en te doden als het toch in het lichaam komt.

Doet dit met:

* fysieke barrière 

* aangeboren aspecifieke afweer

* verworven specifieke afweer

vandaag focussen we op:

de fysieke barrière 

Hoe beschermt je lichaam zichzelf

Bescherming met de huid:

• De huid is ondoordringbaar voor bacteriën
  
• Op de huid ligt een laagje talg. Talg remt bacteriegroei
  

Hoe beschermt je lichaam zichzelf

Bescherming met de speeksel:

Speeksel remt bacteriegroei 

(enzymen)

Bescherming met maagsap:

Maagsap is erg zuur en doodt bacteriën

De huid beschermt tegen sterke oververhitting door...

1. zweet te produceren
2. bloedvaatjes in de huid te verwijden
3. bloedvaatjes in de huid te vernauwen
4. pigment te maken

Wat wordt bedoeld met 'de huidflora'?

1. bacteriën en gisten die normaal op je huid zitten
2. bacteriën die leven van afvalstoffen en huidschilfers uit zweet
3. kleine plantjes op je huid
4. schimmels die tussen je tenen groeien

 functies Huid

Beschermt tegen:

• beschadigingen
• ziekteverwekkers
• DNA beschadiging door zonlicht
• uitdroging

Brandwonden

1e graads: huid is rood

2e graads: opperhuid + delen lederhuid aangetast

3e graads: opperhuid en lederhuid compleet verwoest.

Opperhuid

Kiemlaag en hoornlaag

Hoornlaag

Dode cellen

Vetlaagje (talg)

 

Kiemlaag

Huidstamcellen

Pigmentvormende cellen

 

opperhuid

Hoornlaag = dode laag cellen

Stevig, ondoordringbaar, waterdicht.

De melanocyten in de kiemlaag vormen pigment. Pigment beschermt snel delende cellen in de kiemlaag tegen UV-straling die mutaties zou kunnen veroorzaken.

UV-licht stimuleert pigmentvormende cellen om pigmentkorrels te maken. Dit worden verdeeld over cellen in de opperhuid. Pigmentkorrels houden UV straling tegen.

Lederhuid

Spieren en talgklieren (haren)

Zweetklieren

Warmte en koude zintuigen

Tastzintuigen

Huid: kou/ hitte

Bij kou: minder doorbloeding van de huid -> minder warmteverlies

Bij hitte: meer doorbloeding van de huid -> meer warmteverlies + verdamping van zweet.

Onderhuids

bindweefsel

Haarzakjes met haren

Drukzintuigen

Vetweefsel

Andere epitheelcellen

Op plekken waar geen huid zit produceren epitheelcellen:

• Traanvocht (met anti-bacterie-enzymen)
• Slijm (vangt ziekteverwekkers en stof) -> slijmvliezen
• Zoutzuur (in de maag - doodt ziekteverwekkers)

Ook hebben deze epitheelcellen soms trilharen die het slijm naar buiten werken. Bijvoorbeeld in de lichtpijp.

Epitheel is onder andere de bekleding van je mond en darmen. Wat is dan 'endotheel'?

1. een soort huid voor je hersenvocht
2. de bekleding van je inwendig milieu
3. de bekleding van je hersenen