H3 en 4 - Spelling , meervouden op 's of -s en verkleinwoordjes

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wat gaan we dit uur doen?

• Herhalen theorie verkleinwoorden
• Herhalen meervouden op -en 
• Nieuwe theorie: meervouden op -s
• Aan de slag met opdrachten uit het boek

Doel van deze les is...

... je leert hoe je verkleinwoorden in het Nederlands schrijft én

... je leert over meervouden die op '-s'.

Verkleinwoorden 

Wat weet je nog van verkleinwoorden?

Hoe schrijf je bijvoorbeeld de verkleinwoorden van:

  de boom - 

  de kat - 

  de kameel - 

  de maan - 

  het raam - 

Verkleinwoorden 

Van de meeste zelfstandig naamwoorden kun je een verkleinwoord maken door -je, -tje of -pje erachter te zetten. In de Nederlandse taal worden ze vaak gebruikt.

Bij verkleinwoorden gebruik je altijd het lidwoord 'het'.

Vb.      de boom - het boompje

            de kat - het katje

            de kameel - het kameeltje

            de maan - het maantje

            het raam - het raampje

verkleinwoorden

Verkleinwoorden

Woorden die eindigen op -i -> krijgen er een -etje bij

taxi -> taxietje

bikini -> bikinietje

Woorden die eindigen op -y met een medeklinker ervoor -> krijgen een apostrof (') in het verkleinwoord.

lolly'tje

baby'tje

              

          spraytje (voor de -y staat geen medeklinker maar een klinker).

Verkleinwoorden

- Verkleinwoorden van cijfer- of letterwoorden krijgen ook een apostrof.

vb.          tv - tv'tje, de 3 - het 3'tje

- Woorden die op een klinker eindigen, krijgen een dubbele klinker 

vb.         fotootje, colaatje, menuutje, hobby'tje, taxietje).

- Woorden die op een korte klank eindigen, worden in het verkleinwoord soms lang:

vb.         glas -> glaasje.

Enkelvoud

café

auto

taxi

baby

display

bureau

Lastige verkleinwoorden

1. cafeetje
2. autootje
3. taxietje
4. baby'tje
5. displaytje
6. bureautje

Wat weet je nog van meervoudsvormen op -en?

Meervouden op -en

Hoe zat het ook al weer met meervouden op -en?

Meervouden op -en

Zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en. Je zet -en achter het enkelvoud: taart - taarten, hof - hoven, blok - blokken, huis - huizen

Soms moet je:

- een laatste letter verdubbelen: fles - flessen, vod - vodden

- een a, e, o of u weglaten: laan - lanen, beer - beren, vloot - vloten

- een -f veranderen in een -v: boef - boeven, erf - erven, wolf - wolven

- een -f veranderen in een -v: bewijs - bewijzen, hals - halzen

Meervouden op -en

Als het enkelvoud van een woord eindigt op een -ie of -ee

Je schrijft -ën erbij als de klemtoon op de -ie of de -ee valt.

Vb. fee - feeën, genie - genieën, 

Je schrijft -n met een trema erbij als de klemtoon er niet op valt.

Vb. porie - poriën, bacterie - bacteriën, olie - oliën

Meervouden op -s

De meeste zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en, maar er zijn ook varianten met een meervoud op -s.

Je schrijft een -s aan het enkelvoud vast als het voor de uitspraak geen probleem oplevert:

Vb. hengel - hengels, logé - logés, iPad -iPads, tante - tantes

Meervouden op -s

De meeste zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en, maar er zijn ook varianten met een meervoud op -s.

Je schrijft een -'s achter het enkelvoud om fouten in de uitspraak te voorkomen: 

1. Bij woorden die eindigen op -a, -i, -o, -u of -y

  Vb. aula -aula's, ski - ski's, auto -auto's hobby - hobby's 

2. Bij afkortingen in het meervoud

Vb. wc - wc's, vwo - vwo's, WK - WK's, dvd - dvd's

Meervouden op -s

                     Let op: bij woorden die eindigen op twee of drie samenklinkende klinkers,                          schrijf je in het meervoud de -s aan het woord vast!

                     Vb. cadeau - cadeaus, etui - etuis, gameboy - gameboys, display - displays

                     Hier klinken de klinkers NIET samen!

                     maar ca-vi-a -> cavia's, pi-a-no -> piano's, a-za-le-a -> azalea's

                     

Zelf aan de slag 

Maak opdracht 1, 2, 3 en 6 op blz. 124 - 125

Dit wordt tevens het huiswerk voor vrijdag 

Ben je eerder klaar? Dan maak je opdracht 5 - blz. 125

Antwoorden opdracht 1 - blz. 124

Rij 1                                                                     Rij 2                          

1. clowns                                                           sudoku’s                      2. computerspellen 

oehoes                                                              pyjama’s 

motels                                                               embryo’s 

portemonnees                                                lama’s 

uiers                                                                   lolly’s 

tandems                                                           eindsaldo’s 

employés                                                          ninja’s 

rackets

Antwoorden opdracht 2 - blz. 125

1 alinea’s 

2 baby’s

3 bijous

4 bureaus

5 diskjockeys

6 kiwi’s

7 loempia’s

8 loverboys

9 milieus

10 neussprays

11 paraplu’s

12 radio’s

13 rally’s

14 sleuteletuis

15 video’s

Antwoorden opdracht 3 - blz. 125

1 accu’s 

2 avonturiers

3 biervaten

4 cd’s

5 dictees

6 fotografen

7 garages

8 graven

9 herfstbladeren

10 infecties

11 mini’s

Antwoorden opdracht 3 - blz. 125

1 accu’s 

2 avonturiers

3 biervaten

4 cd’s

5 dictees

6 fotografen

7 garages

8 graven

9 herfstbladeren

10 infecties

11 mini’s

12 naweeën

13 smileys

14 stommeriken

15 toa’s

Antwoorden opdracht 6 - blz. 125

1 In het magazijn midden op het bouwterrein lagen beitels, nijptangen, batterijen en reinigingsmiddelen.

2 Deze keizer heeft zijn rijk zo uitgebreid dat de zon er altijd ergens schijnt.

3 Indertijd bevatten deze porseleinen vazen waarschijnlijk talrijke specerijen van goede kwaliteit.

4 ‘Op het schip hebt u de leiding, kapitein, maar in dit bedrijf bepaal ik de prijzen van de lekkernijen’, zei de kastelein.

5 De Rijn heeft in dit seizoen te weinig capaciteit om al het water af te voeren, waardoor het waterpeil de veiligheid van de burgers bedreigt.

Antwoorden opdracht 5 - blz. 125

1 Er zitten veel padden in onze achtertuin.

In het bos waren de paden smal.

2 Tussen de stemhokjes stonden houten schotten.

We hoorden de schoten van de jagers.

3 De patroons van deze cafés houden wel van een borreltje.

De jager stopte nieuwe patronen in zijn geweer.

Mijn moeder maakte de jurken precies volgens de patronen.

Antwoorden opdracht 5 - blz. 125

4 Ik lees elke week wel enkele bladen.

In de herfst vallen de bladeren van de bomen.

5 Bij de val brak de wielrenner zijn beide benen.

Op dit oude kerkhof liggen de beenderen van vele middeleeuwers.

6 Houden de portiers bij dit hotel de deur open voor de gasten?

Deze auto heeft vier portieren.

Je weet nu ...

... hoe je meervouden die eindigen op '-s' correct moet schrijven.