H9.6 en 9.7 Snelheid van een ster en Het leven van een ster

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 9 paragraaf 6

Snelheid van een ster

Hoofdstuk 9 paragraaf 7

Het leven van een ster

Na deze les kan ik ...

... het verschil aangeven tussen rood- en blauwverschuiving. 

... de aanwezigheid van massa's en het uitdijende heelal koppelen aan het begrip roodverschuiving. 

... uitleggen wat het dopplereffect is. 

Paragraaf 6 

Snelheid van een ster

Rood- en blauwverschuiving

In veel spectra van sterren zijn de fraunhoferlijnen verschoven. 

Dit kan richting het rood         Roodverschuiving.

Of richting het blauw         Blauwverschuiving.

Blauw licht heeft een grotere golflengte dan rood licht.

1. Waar
2. Niet waar

Roodverschuiving

Roodverschuiving kan 3 oorzaken hebben. 

1. Fotonen worden aangetrokken door een ster.
2. Het heelal dijt uit. 
3. De lichtbron beweegt van ons af (dopplereffect). 

Bij roodverschuiving wordt de golflengte van het licht ....

1. langer
2. korter
3. geen van beide

1. Fotonen worden aangetrokken door een ster. 

• Fotonen worden aangetrokken door massa's. 
• Uitgezonden fotonen moeten de aantrekkingskracht overwinnen. 
• De fotonen verliezen energie.
• Hierdoor is er roodverschuiving. 
• Meer massa         Meer roodverschuiving 

2. Het heelal dijt uit. 

• Het heelal wordt groter. 
• De ruimte tussen sterren wordt groter.
• De golflengte van licht wordt langer. 
• Er is roodverschuiving. 
• Meer afstand tot de ster        meer roodverschuiving

3. Dopplereffect

• De lichtbron beweegt van ons af. 
• Hierdoor worden de (licht)golven 'uit elkaar getrokken'. 
• De golflengte wordt groter. 
• Er treed (doppler)roodverschuiving op. 

3. Dopplereffect

Als de massa van de bron niet te groot is en de bron niet te ver weg staat kan je de eerste twee effecten verwaarlozen. 

De snelheid van een ster

v is de snelheid parallel aan de afstand naar de waarnemer.  

v=​λ​​Δλ​​⋅c

v: De snelheid waarmee de bron weg beweegt (m/s)

Δλ: Verandering van golflengte (m), gezien door waarnemer

λ: Uitgezonde golflengte (m)

c: Lichtsnelheid 

De snelheid van een ster

v is de snelheid parallel aan de afstand naar de waarnemer.  

Dit is de radiale snelheid. 

Als een ster naar ons toe beweegt wordt er blauwverschuiving waargenomen.

1. Waar
2. Niet waar

Na deze les kan ik ...

... het verschil aangeven tussen rood- en blauwverschuiving. 

... de aanwezigheid van massa's en het uitdijende heelal koppelen aan het begrip roodverschuiving. 

... uitleggen wat het dopplereffect is. 

Heb jij de doelen behaald?

😒🙁😐🙂😃

Paragraaf 7

Het leven van een ster

Na deze les kan ik ...

... een Hertzsprung-Russeldiagram aflezen. 

... kenmerken van verschillende soorten sterren noemen a.d.h.v. een Hertzsprung-Russelldiagram. 

... de lichtkracht van een ster berekenen. 

Hertzsprung-Russelldiagram

Hertzsprung-Russelldiagram

• y-as: Stralingsvermogen uitgedrukt in het stralingsvermogen van de zon. 
• x-as: Temperatuur. 
• De schaal is logaritmisch.  

Een hogere temperatuur geeft een .....

1. grotere lichtkracht.
2. kleinere lichtkracht.
3. even grote lichtkracht.
4. Lichtkracht en temperatuur hebben geen verband.

Hoofdreeks

• Dit zijn de meeste sterren. 
• In de kern vindt kernfusie plaats. 
• Redelijk stabiel. 

• Bijvoorbeeld onze zon. 

Reuzen en superreuzen

• Zware kernen fuseren.
• Veel energie.
• Ster zet uit en koelt af. 

• Schuift naar rechts in het H-R-diagram. 

• Wordt uiteindelijk een zwart gat, neutronenster of witte dwerg. 

Witte dwergen

• Hoge temperatuur.
• Heel klein.
• In hun eindstadium. 
• Koelt langzaam af.  

Omvang van een ster

L=σ⋅A⋅T​4​​

A=4π⋅R​2​​

L=σ⋅4π⋅R​2​​⋅T​4​​

L: Lichtkracht of P_bron (W)

σ: Constanten van Stefan-Boltzmann

(Wm^-2K^-4)

A: Oppervlak (m²)

R: Straal (m)

T: Temperatuur (K)

Laat met een berekening en BiNaS tabel 32D zien wat de temperatuur van de zon is.

Na deze les kan ik ...

... een Hertzsprung-Russeldiagram aflezen. 

... kenmerken van verschillende soorten sterren noemen a.d.h.v. een Hertzsprung-Russelldiagram. 

... de lichtkracht van een ster berekenen. 

Ik heb de doelen behaald.

010

Maak opgave 52, 54, 61, 62

Later nog: (56, 66)