2 Maart 2021 A5 Wonen in NL H2 par 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De golfstroom is zwakker geworden.

Beschrijf in 2 min. de functie van de golfstroom voor NL en mogelijke gevolgen van verzwakking voor NL waterbeheer.

Wat weten jullie nog van
de Rijn en de Maas?

Leerdoelen vandaag paragraaf 2.2

o Ik kan benoemen welke omstandigheden de waterafvoer van een rivier bepalen

o Ik begrijp de gevolgen van klimaatverandering voor de waterafvoer van onze rivieren

De Rijnslagader van W-Europa

Gemengde rivier, 6 Rijnstaten,Ontstaan in Zwitser Alpen, 1320 km, een van de langste van Europa, Belangrijke waterweg

2/3 deel rivier heeft stroomgebied in Duitsland.

Bovenloop; Erosie, hoog verval, doorlaten gesteenten

Middenloop = ondoorlatend leisteen en basalt (obstakel voor waterafvoer), smalle kloof

Benedenloop = verhang omlaag sedimentatie, bedijking

•  

Maas

900 km lang, Bron : plateau van Langres in NO -Frankrijk op 400 NAP

Zowel in Frankrijk, België als Nederland wordt de Maas bevaarbaar gemaakt door stuwen en sluizen.

FR: weinig verhang, kalkrijke poreuze bodem H2O zakt weg & langzaam in

Maas

BE: bergachtig leisteen, slecht doorlatend, bebost dunne bodemlaag steile hellingen water snel in de Maas

NL: Bodem goed doorlatend grind & zand, valt bijna droog zomer, deels bedijkt

Maas

FR: weinig verhang, kalkrijke poreuze bodem H2O zakt weg & langzaam in

Maas

BE: bergachtig leisteen, slecht doorlatend, bebost dunne bodemlaag steile hellingen water snel in de Maas

NL: Bodem goed doorlatend grind & zand, valt bijna droog zomer, deels bedijkt

De Rijnslagader van W-Europa

Bovenloop; Erosie, hoog verval, doorlaten gesteenten

Middenloop = ondoorlatend leisteen en basalt (obstakel voor waterafvoer), smalle kloof

Benedenloop = verhang omlaag sedimentatie, bedijking

•  

Waterafvoer & bevaarbaarheid

Snelheid verhogen door:  bochten afsnijden, steenbestorting & kribben

Kribben zijn korte stenen dwarsdammen --> versmallen rivieren --> Snelheid omhoog

Kanalisatie = rechttrekken van beken of rivieren, vaak met stuwen en sluizen

Stuwen --> controle waterstand

sluizencomplexen  bevorderen toegankelijkheid voor schepen.

Rivierbodem afgelopen eeuw omlaag gegaan --> steeds vaker lage waterstanden.

Waterafvoer & bevaarbaarheid

Vanaf 1970 --> dijkversterking --> nieuwe Wet waterkering

Dijkverzwaring = verhoging en verbreding van dijken --> vaak ten koste van huizen en dorpen --> oplossing = doorbraakvrije dijken = breed & glooiend & kunnen tegen stootje => zijn lager, dus wel wateroverlast maar geen overstroming, want gaat geleidelijk en voorspelbaar --> genoeg tijd voor evacuatie.

Welke uitspraak is niet juist.

1. Stroomgebied = gebied dat afwater op een bepaalde rivier
2. Stroomstelsel --> hoofdstroom plus alle zijrivieren & zijtakken.
3. Waterscheiding = de grens tussen twee stroomgebieden
4. Verval = hoogte verschil in een rivier per kilometer.

Erosie & sedimentatie rivieren.
Welke uitspraak is waar.

1. Ondiepe gedeelte rivier => uitschuring.
2. Diepe gedeelte rivier => sedementatie.
3. Bij afsnijding van meander ontstaat vaak een hoefijzervorm.
4. Een afgesneden rivierbocht is een dood stuk rivier en niet waardevol voor de natuur.

Debiet & Regiem.
Welke uitspraak is niet waar.

1. Debiet = hoeveelheid water die een rivier verwerkt.(m3 per seconde).
2. Regiem = schommelingen in de waterafvoer.
3. Variatie in debiet door: afstroming, infiltratie, evapotransporatie, neerslag, overstroming, kwel
4. Regenrivieren hebben een gelijkmatiger afvoer dan gemengde rivieren.

Afvoer.
Welke uitspraak is fout.

1. Maatgevende afvoer = hoeveelheid water die een rivier kan afvoeren zonder dat het achterland overstroomt.
2. Piekafvoer = een waterafvoer die vaak voorkomt, snel opkomt en betrekkelijk kort duur.
3. Hoe extremer de waterafvoer hoe waarschijnlijker dat deze plaats vindt.
4. Hoog water in de Rijn ontstaat door lange perioden met veel regen in het stroomgebied (Bijvoorbeeld in het gebied van de Moezel)

Toename water.
Welke uitspraak is fout.

1. Brede sloten en rechtgetrokken beken zorgen voor een hoger grondwaterpeil.
2. Klimaatverandering zorgt voor toename jaarlijkse neerslag in stroomgebied van de Rijn.
3. Intensiever grondgebruik --> neerslag zal sneller afstromen
4. Verstening = het proces waar meer oppervlakte bedekt raakt met steen (huizen, straten etc.)

Zeespiegelstijging.
Welke uitspraak is fout.

1. Absolute zeespiegelstijging = gemiddeld peil eb en vloed t.o.v. vast punt gaat omhoog.
2. Absolute zeespiegelstijging minus daling land = relatieve zeespiegelstijging
3. Absolute bodemdaling = zakken van het maaiveld t.o.v. vast referentiepunt.
4. Veelvoorkomende soort bodemdaling= inklinking door ontwatering veen en kleigronden.

Klimaatverandering, bodemdaling & zeespiegelstijging. Welke uitspraak is fout.

1. Door het wegpompen van water is de bodem door eeuwen (verder) gedaald.
2. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) verwacht een zeespiegelstijging (26-82 cm)
3. Een onregelmatig neerslagregiem leidt tot een onregelmatiger regiem in Rivieren.
4. Zeespiegelstijging heeft geen gevolgen voor de binnenlandse waterhuishouding.

Problemen hoge rivierstanden.
Welke uitspraak is fout.

1. Kans op dijkdoorbraak neemt toe.
2. Meer tegendruk uit zee, water kan moeilijker weg, meer pompen of hogere dijken nodig.
3. Sterkere gemalen en hogere dijken zijn de oplossingen voor de toekomst.
4. Water- & oeverrecreatie onmogelijk bij overstroomde uiterwaarden.

Problemen lage rivierstanden.
Welke uitspraak is fout.

1. Uitgedroogde veendijken kunnen bezwijken.
2. Minder ruimte voor schepen, dus minder schepen.
3. Electriciteitscentrales kunnen minder koelwater lozen ivm met opwarming water => vervuiling & vissterfte.
4. Minder water voor irrigatie in de landbouw.

Problemen lage rivierstanden.
Welke uitspraak is fout.

1. Doorspoeling tegen algen en verzilting wordt moeilijker.
2. Minder ruimte voor schepen, dus meer schepen.
3. Meer hogere temperaturen meer verdamping en zullen gebieden sneller verdrogen.
4. De muskusrat gaat ook steendijken graven, omdat het water minder oevers bedekt.

Verzilting & kwel
Welke uitspraak is fout.

1. Verzilting = toename zoutgehalte in bodem, grondwater en oppervlaktewater.
2. Oorzaken verzilting zijn lagere rivierafvoer en zeespiegelstijging.
3. Door zeespiegelstijging in combinatie met daling grondwaterpeil zorgt voor kwel.
4. Kwel = het toestromen van grondwater naar de oppervlakte op lage plekken in het landschap.

Invloed van de mens.
Welke uitspraak is goed.

1. Door ontbossing verdwijnen boden en planten, gaat het waterbergend vermogen omlaag hier door minder afstroming en meer infiltratie.
2. Ontbossing, kanalisatie, verstening, bouw, bedijking zorgen voor een onregelmatige regiem en verlenging van de vertragingstijd en dus meer overstromingen.
3. Door ontbossing verdwijnen boden en planten, gaat het waterbergend vermogen omlaag hier door meer afstroming en minder infiltratie.
4. Ontbossing, kanalisatie, verstening, bouw, bedijking zorgen voor een regelmatige regiem en verkorting van de vertragingstijd en dus meer overstromingen.

Benoem welke omstandigheden de waterafvoer van een rivier bepalen

Leg de gevolgen van klimaatverandering uit voor de waterafvoer van onze rivieren.

Problemen hoge rivierstanden.
Welke uitspraak is fout.

1. Kans op dijkdoorbraak neemt toe.
2. Meer tegendruk uit zee, water kan moeilijker weg, meer pompen of hogere dijken nodig.
3. Sterkere gemalen en hogere dijken zijn de oplossingen voor de toekomst.
4. Water- & oeverrecreatie onmogelijk bij overstroomde uiterwaarden.

Meer extremen.

Meer hoogwater problemen

Meer laagwater problemen

Problemen lage rivierstanden.
Welke uitspraak is fout.

1. Uitgedroogde veendijken kunnen bezwijken.
2. Minder ruimte voor schepen, dus minder schepen.
3. Elektriciteitscentrales kunnen minder koelwater lozen ivm met opwarming water => vervuiling & vissterfte.
4. Minder water voor irrigatie in de landbouw.

Problemen lage rivierstanden.
Welke uitspraak is fout.

1. Doorspoeling tegen algen en verzilting wordt moeilijker.
2. Minder ruimte voor schepen, dus meer schepen.
3. Meer hogere temperaturen meer verdamping en zullen gebieden sneller verdrogen.
4. De muskusrat gaat ook in steendijken graven, omdat het water minder oevers bedekt.