3.1 Leven van het land

• Geschiedenis
• MBO
• Studiejaar 2

Keuzedeel pabo - GS

Tijdvak 3. Tijd van Monniken en ridders.  

Over welke periode gaat dit tijdvak?

1. 3000 v. Chr.- 500 na Chr
2. 500 - 1000
3. 1000 - 1500
4. 1500 - 1600

Over welke traditionele periode gaat dit tijdvak?

1. Prehistorie
2. Oudheid
3. Vroege middeleeuwen
4. Late middeleeuwen

De Middeleeuwen

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.
  
• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode
• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500 - 1000
• Late Middeleeuwen: 1000 - 1500

De witte tekening is:
Op de achtergrond zie je:

De witte tekening is: een helm van een ridder uit cv 1000

Op de achtergrond zie je: zuilen of pilaren in een klooster of kerk)

Wat weet je al van de monniken en ridders?

monniken:
ridders:

Programma les 5

• Introvragen
• Herhaling
• Theorie 3.1
• Opdrachten werkboek 
• Afronding

Doelen tijdvak 3: De Middeleeuwen

De aspirant-student kan: 

• beschrijven hoe het christendom zich verspreidde in Europa (les 6)
• het ontstaan van de islam beschrijven (les 6)
• beschrijven hoe de islam zich verspreidde (les 6)
• hofstelsel, leenstelsel en horigheid uitleggen (les 5)

Terugblik vorige week

• Keizer Constantijn - Christendom - eenheid in het rijk
• Romeinse rijk viel door invallen buitenaf (Hunnen)
• -> volksverhuizingen. 
• Germaanse stammen op de vlucht voor de Hunnen verwoesten Rome. 

3.1 Leven van het land: tv 2 -> tv 3

• Rond 500: veiligheid verdwijnt door het verdwijnen van de Romeinen 
  
• Geen centraal bestuur
• Afhankelijk van landbouw - zelfvoorzienend
• Horigen konden worden beschermd door landheren ->
• Standensamenleving

hofstelsel

Een middeleeuws stelsel van agrarische zelfvoorziening. Veel boeren werden horigen in ruil voor bescherming door hun landheer. Ze moesten op het land (domein) van hun heer blijven wonen en mochten zonder toestemming niet verhuizen.

In ruil voor bescherming geven de boeren - horigen genoemd, hun grond aan de heer en moesten zij de heer dienen.  

Zie hof -> met akkers en wijngaarden voor de heer. Horigen hadden het minder luxe. Mochten stukje v/h land gebruiken. Moesten pacht betalen (belasting) - deel v/d oogst afstaan en herendiensten verrichten

als je bij een heer (machtige boer) aanklopte voor plek gaf je wel al je vrijheden op. Er waren ook boeren die dit niet deden en zij bleven gewoon vrije boeren. Afhankelijk van de plaats waar je woonden en de mate van veiligheid bepaalde of je deze keuze maakte.

Wat zou jij doen als boer?
Zou jij je aansluiten bij zo'n landheer of als 'vrije' boer leven en waarom?

Opdrachten 3.1. werkboek (en 5 min pauze)

• Maak de opdrachten op het opdrachtenblad.
• Klaar? Maak een schematische weergave van het hofstelsel en leg uit hoe dat stelsel werkte.

Wat valt je op als je deze afbeelding ziet?

3.2 Frankische Rijk

• 482 - Clovis - leider Germaanse Franken
• Veroveren vroegere Romeinse Rijk (volksverz)
• 768: Karel de Grote - koning Frankische Rijk
  
• Verplaatste zich met zijn hof
• 800: door paus tot keizer gekroond

771 volgde Karel de Grote zijn vader op en werd koning van het Frankische Rijk. Het Frankische Rijk was een deel van het huidige Frankrijk, België, Zwitserland en Duitsland. Karel werd als (Christelijke) koning gedwongen om veel oorlog te voeren. Zijn rijk had namelijk last van veel invallen, door onder andere Islamieten uit het oosten en vanuit het noorden kwamen Denen en Saksen. Oorlog voeren deed Karel de Grote zo goed, dat zijn rijk al snel enorm groot werd. Een rijk dat zo groot is, is moeilijk alleen te besturen. Daarom stelde Karel "vazallen" of "leenmannen aan.

Leenstelsel (feodale stelsel)

• Karel deelde zijn rijk op in 3 delen 
• Edelen & bisschoppen bestuurden dit namens hem 
• Bestuurders kregen gebied in 'leen'
• Keizer = leenheer
• Bestuurders = leenmannen/ vazallen
• Edelmannen legden een eed van trouw af

Karel de Grote had soldaten nodig om dat grote rijk te beschermen en het Frankische rijk uit te breiden. Daardoor. bedacht hij het leenstelsel. Hij is de leenheer en gaf zijn gebied te leen (vazal) in ruil voor militaire dienst en adviezen.

 

Welk probleem ontstaat er door het leenstelsel als iedereen steeds maar land gaat uitlenen?

Versnipperingsprobleem: leenmannen gaan gebieden ook uitlenen en doorgeven van vader op zoon, dit is natuurlijk niet de bedoeling en zo versnipperd het hele land in allemaal kleine machthebbers.  er werd wel een oplossing op bedacht, namelijk geestelijkheden neerzetten, want die kregen toch geen kinderen. Maar hier ontstaat wel het probleem dat geloof en wereldlijke macht in elkaars vaarwater gaan zitten.

Uiteenvallen v/h rijk

• Leenmannen - hun bezit
• Leenmannen gedroegen zich als leenheren - versnippering
• Conflicten
• Rovers, Vikingen (Noormannen) en bendes hadden vrij spel -> politieke structuur viel uit elkaar 

Versnipperingsprobleem: leenmannen gaan gebieden ook uitlenen en doorgeven van vader op zoon, dit is natuurlijk niet de bedoeling en zo versnippert het hele land in allemaal kleine machthebbers.  er werd wel een oplossing op bedacht, namelijk geestelijkheden neerzetten, want die kregen toch geen kinderen. Maar hier ontstaat wel het probleem dat geloof en wereldlijke macht in elkaars vaarwater gaan zitten.

Leenstelsel werkt goed zo lang de leenmannen zich als leenmannen gedragen en niet als onafhankelijke vorsten.

Toen hij overleef viel het systeem uit elkaar. Het bleef wel bestaan maar was niet meer zo strak geregeld. 

Opdrachten 3.2 werkboek

• Lees 3.2 (nog eens goed door) - Het Frankische Rijk
• Maak de vragen van 3.2 uit het werkboek. Klaar? Ga vast verder.
• Samenwerken mag :)

Het komende werkmomentje

Werk ik graag alleen

Werk ik graag samen in een break-out room

1. Tot waar ben je gekomen en hoe ging het deze les?
2. Welke begrippen blijven je bij?
3. Over welke begrippen/onderdelen wil je nog meer weten?
Ruimte voor feedback!

Afronding & les 6

Huiswerk

• H3 lezen verder lezen
• Schema H3 starten
• Filmpje na deze les bekijken

Volgende week - les 6 - deel 2 - Tijdvak 3

• 3.3 en 3.4