herhalingsles h 2 p 1,2,3

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2 Schatkist aarde 

Herhaling   

H2 Schatkist Aarde

Leerdoelen 
H 2.1 Het gezicht van de aarde verandert

Je weet hoe de aarde veranderde in de afgelopen 4,5 miljard jaar.

Je begrijpt waardoor het leven op aarde grote veranderingen onderging.

Je kunt met behulp van de geologische kalender verschillen tussen perioden aflezen.

Opbouw aarde

De aarde bestaat uit:

• Kern 
  
• Mantel 
  
• Korst 
  

De licht vloeibare mantel zorgt              voor een verschuiving van                        aardplaten. 

Toen de aarde ontstond is deze snel afgekoeld?

1. Juist
2. Onjuist

Wanneer is de aarde ontstaan?

1. 4,6 miljard jaar geleden
2. 5,5 miljard jaar geleden
3. 4,6 miljoen jaar geleden
4. 5,5 miljoen jaar geleden

Massa-extinctie

Planten en dieren gaan massaal dood.

Oorzaken:

- vulkanische uitbarsting

- meteoriet inslag

Geologische tijdschaal

Relatieve ouderdom: op basis van elkaar

De bovenste laag is jonger dan de onderste laag

Absolute ouderdom: op basis van radioactiviteit

Wanneer was het eerste leven op aarde aanwezig?

1. 460 miljoen jaar geleden
2. 3600 miljoen jaar geleden
3. 46 miljard jaar geleden
4. 3,6 miljard jaar geleden

Supercontinenten Pangea

• enorme oceaan
• binnenland Pangea droog
• gesteentestroom duwt aardkorst omhoog
• supercontinent valt uiteen

Gevolgen uiteenvallen?

• ontstaan kleinere continenten
• grotere invloed van de zee
• aantal planten- en diersoorten neemt toe

0

Als je de geologische tijdschaal ziet als een klok, hoeveel tijd heeft de mens dan?

1. 2 minuten
2. 1 minuut
3. 40 seconden
4. 20 seconden

Wat is de juiste volgorde volgorde van de geologische tijden?

1. Perm, Krijt, Precambrium
2. Krijt, Precambrium, Perm
3. Precambrium, Perm, Krijt

De getallen op een geologische tijdschaal geven de tijd aan in...

1. duizenden jaren geleden
2. honderden jaren geleden
3. miljoenen jaren geleden
4. miljarden jaren geleden

Hoe heette het oercontinent?

1. Europa
2. Wegener
3. Laurazië
4. Pangea

Het eerste leven bestond uit bacteriën de CO2 uit de lucht opnamen en zuurstof afgaven. Die zuurstof zou een paar miljard jaar later de mogelijkheden creëren voor complexere levensvormen. Zet deze op volgorde van oud naar jong. 

Oud                                                                                                                                                                                        Jong

vis

weekdier

schelpdier

zoogdier

reptiel

landplant

www.npostart.nl

Relatieve ouderdom

Van de meeste dingen op aarde weten we niet hoe oud ze precies zijn.

We kunnen wel aangeven of iets ouder of jonger is dan iets anders = relatieve ouderdom

absolute ouderdom 

relatieve ouderdom 

Fossielen; hoe ontstaan ze?

Kan alleen als overleden dieren direct worden bedekt door een laag zand of klei.

Doordat deze zandlaag druk uitoefent op het skelet blijft het bewaard

Wanneer na lange tijd de zandlaag erodeert (afslijt) kan het fossiel aan / nabij de oppervlakte komen

Determineren van gesteenten

Er zijn drie hoofdgroepen van gesteenten:

1. Sedimentgesteenten

2. Stollingsgesteenten

3. Metamorfe gesteenten

Sedimentgesteente

Gesteente dat opgebouwd is uit lagen sediment (bijv. )zand en klei die over elkaar heen werden afgezet.

Zandsteen                                                         Kalksteen

Stollingsgesteenten

Ontstaan door het stollen van lava.

Deze gesteenten vind je dus altijd in de buurt van vulkanische gebieden.

                          basalt                                          andesiet

Wat vertellen stollingsgesteenten ons? 

Tijdens een wandeling in de Eifel (Duitsland) kom je vulkanisch gesteente tegen, dan weet je dat hier vroeger vulkanen waren. 

Metamorfe gesteenten

Ontstaan diep in de aarde onder hoge druk & temperatuur

Het oorspronkelijke gesteente is een stollings- of sedimentgesteente

Bijvoorbeeld.

Schalie --> leisteen

Kalksteen --> marmer

Waarom weten we zoveel over de geschiedenis van de aarde?

Absolute ouderdom: 

• Iridium --> komt van nature niet voor op aarde; maar wel in meteorieten.

• Fossielen --> blijft alleen bewaard als het snel bedekt wordt met sediment 
• Halfwaardetijd --> Radioactief materiaal in gesteente vervalt in vaste tijden (bv. uranium in 700 mln jaar)

Wat is een fossiel?

1. Beide
2. Een versteend overblijfsel van een skelet
3. De afdruk van een dier of plant
4. Geen van beide

1

2

3

4

plantenresten kwamen onder water

vervolgens bruinkool

en als laatste ontstond steenkool

daar ontstond veen