2.2 Het dagboek van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

§2.2 Het dagboek van de aarde

Leerdoelen

• Je weet hoe een fossiel in een gesteente terechtkomt.
  
• Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde.
  
• Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen.
  

De geologische tijdschaal

• Dit is de tijdschaal van de aarde en gaat tot 4,6 miljard jaar terug.

• De tijdschaal bestaat uit 4 hoofdperioden. 

Volgorde levensvormen:

Weekdieren

Schelpdieren

Vissen

Landplanten

Reptielen

Zoogdieren

Pangea

Fossielen; hoe ontstaan ze?

• Direct bedekt door laagje sediment.
• Doordat deze zandlaag druk uitoefent op het skelet blijft het bewaard.
• Na erosie & verwering komt hij weer aan oppervlak.

Fossilisatie dino

Aantekening gesteentekringloop

- Pak verschillende kleurtjes

(teken mee!)

Determineren van gesteenten

Er zijn drie hoofdgroepen van gesteenten:

1. Sedimentgesteenten

2. Stollingsgesteenten

3. Metamorfe gesteenten

Noteer! 

Sedimentgesteenten

Alleen hier in kan je fossielen vinden.

• Zand --> zandsteen

• Klei --> schalie

Stollingsgesteenten

• Ontstaan door het stollen van lava.
• Deze gesteenten vind je dus altijd in de buurt van vulkanische gebieden.

                Basalt                                                Graniet

Wat vertellen stollingsgesteenten ons? 

Tijdens een wandeling in de Eifel (Duitsland) kom je vulkanisch gesteente tegen, dan weet je dat hier vroeger vulkanen waren. 

Metamorf gesteenten

• Ontstaan diep in de aarde onder hoge druk & temperatuur
• Het oorspronkelijke gesteente is een stollings- of sedimentgesteente

• Bijvoorbeeld.
• Schalie --> leisteen
• Kalksteen --> marmer

Sediment gesteente

Stollings-
gesteente

Metamorfe gesteente

Stollings-

gesteente

Sediment-

gesteente

Metamorf gesteente

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Sedimentgesteente

Vaak gelaagd, ontstaan door exogene processen

Ontstaan vanuit magma of lava

Een volledige verandering van het gesteente

Waarom weten we zoveel over de geschiedenis

 van de aarde?

Absolute ouderdom: 

• Iridium --> komt van nature niet voor op aarde; maar wel in meteorieten.

• Fossielen --> blijft alleen bewaard als het snel bedekt wordt met sediment 
• Halfwaardetijd --> Radioactief materiaal in gesteente vervalt in vaste tijden (bv. uranium in 700 mln jaar)

Noteer! 

Relatieve ouderdom

Grondlagen die dichter aan het aardoppervlak liggen zijn jonger dan grondlagen dieper in de aarde

Noteer! 

Relatieve ouderdom

Van de meeste dingen op aarde weten we niet hoe oud ze precies zijn.

We kunnen wel aangeven of iets ouder of jonger is dan iets anders = relatieve ouderdom

de afwisselende laagjes vuursteen en kalksteen tonen:

1. Absolute ouderdom
2. Relatieve ouderdom

In stollingsgesteente komen geen fossielen voor. leg dit uit.

Huiswerk 

Opgaves die bij 2.2 horen: