5/12 Reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.4 (Kerkelijke scheuring) - Reformatie 

5.4. Een kerkelijke scheuring

Maak een samenvatting/mindmap of bijbehorende opdrachten

Leerdoelen 

- Je kunt uitleggen wat de reformatie was en welke rol dit speelde in de scheuring tussen de katholieke en de protestantse kerk 

- Je kunt uitleggen wie Luther was en welke rol hij speelde in de reformatie

Wie was hij en wat deed hij?

Luther: kritiek op de katholieke kerk

- 1517: pamflet met 95 stellingen 

(kritiek op rijkdom kerk, aflaten, regels opgesteld door de paus)

Tot afschuw van 

- de paus 

- Karel V (vanaf 1519 keizer van het Duitse rijk en zijn centralisatiepolitiek werd bedreigd)

Verbannen ...

- Kerkelijke ban

- 1521: Rijksdag van Worms (vogelvrij verklaard)

- Luther verblijft bij Duitse vorst Frederik III en vertaalt de bijbel naar het Duits (Lutherbijbel)

- Gevolg: Reformatie (scheuring katholieken/ protestanten

Gevolgen ... 

- Reformatie 

- Doorkruising centralisatiepolitiek van Karel V

(1555: Vrede van Augsburg: Wiens gebied, diens geloof- Karel V treedt af)

- Door uitvinding boekdrukkunst ideeën snel verspreid

- Contrareformatie

Gevolgen 

- Duitsland (Vrede van Augsburg)

- Frankrijk (opstanden - Hugenoten)

- Nederland - Basis voor de Opstand 

Met dank aan Johannes Calvijn

Calvinistische leer:

soberheid, afkeer katholieke kerk

Kerk stelt plakkaten in

Contrareformatie

Contrareformatie:

- Kerkelijke leer blijft gehandhaafd

- Meer maatregelen richting dwalingen

- Inquisitie meer macht

- Oprichting Orde Jezuïeten

- Kerk wordt nog uitbundiger (barok)

Bron:

In Worms (Duitsland) vindt in 1521 een vergadering plaats waarbij de monnik Maarten Luther zijn stellingen tegen misstanden binnen de rooms-katholieke kerk verdedigt. Keizer Karel V zegt daarover tegen de aanwezige Duitse vorsten:

Ge weet, dat ik afstam van de aller christelijkste keizers van de edele Duitse natie (...). Naar hun voorbeeld heb ik tot dusver steeds geleefd. Want het is zeker dat één enkele broeder dwaalt, als hij zich keert tegen de mening van de gehele christenheid, omdat die christenheid anders duizend jaar of nog langer gedwaald zou moeten hebben. Daarvoor ben ik ook vastbesloten mijn koninkrijken en heerlijkheden, vrienden, lichaam en bloed, leven en ziel, in te zetten. Want het zou een schande zijn voor ons en voor u, gij leden van de edele Duitse natie, als door onze nalatigheid ook maar een schijn van ketterij en aantasting van het christelijk geloof in de harten der mensen zou binnensluipen. Nadat we gisteren hier de rede van Luther hebben gehoord, zeg ik u dat ik het betreur zo lang te hebben geaarzeld tegen hem op te treden. Ik wil hem nooit meer horen. Hij moge zijn vrijgeleide hebben! Maar ik zal hem voortaan als notoire ketter beschouwen en hoop dat gij allen als goede christenen hetzelfde zult doen.

In Worms (Duitsland) vindt in 1521 een vergadering plaats waarbij de monnik Maarten Luther zijn stellingen tegen misstanden binnen de rooms-katholieke kerk verdedigt. Keizer Karel V zegt daarover tegen de aanwezige Duitse vorsten:

Ge weet, dat ik afstam van de aller christelijkste keizers van de edele Duitse natie (...). Naar hun voorbeeld heb ik tot dusver steeds geleefd. Want het is zeker dat één enkele broeder dwaalt, als hij zich keert tegen de mening van de gehele christenheid, omdat die christenheid anders duizend jaar of nog langer gedwaald zou moeten hebben. Daarvoor ben ik ook vastbesloten mijn koninkrijken en heerlijkheden, vrienden, lichaam en bloed, leven en ziel, in te zetten. Want het zou een schande zijn voor ons en voor u, gij leden van de edele Duitse natie, als door onze nalatigheid ook maar een schijn van ketterij en aantasting van het christelijk geloof in de harten der mensen zou binnensluipen. Nadat we gisteren hier de rede van Luther hebben gehoord, zeg ik u dat ik het betreur zo lang te hebben geaarzeld tegen hem op te treden. Ik wil hem nooit meer horen. Hij moge zijn vrijgeleide hebben! Maar ik zal hem voortaan als notoire ketter beschouwen en hoop dat gij allen als goede christenen hetzelfde zult doen.

Bij deze bron kun je twee uitspraken doen:
Karel V heeft een politiek motief om deze toespraak te houden.
Met deze toespraak draagt Karel V bij aan de splitsing binnen de christelijke kerk in de zestiende eeuw.
Leg beide uitspraken uit.

In 1562 werd de eerste druk uitgegeven van de protestantse 'deux-aesbijbel'. Deze Nederlandstalige bijbel werd gedrukt in Emden, in Noord-Duitsland. Dat de bijbel in Emden kon worden gedrukt, was het gevolg van de afspraak over de godsdienstpolitiek uit 1555 die Karel V maakte met de Duitse vorsten.
Noem deze afspraak en geef aan waardoor het drukken van deze bijbel daardoor wel mogelijk werd in Emden, maar niet in de Nederlanden.

Een anekdote: In 1524 klaagden de bestuurders van de Duitse stad Leipzig bij de katholieke hertog George van Saksen over zijn gebod dat de drukkers in Leipzig alleen maar godsdienstige geschriften in het Latijn mochten drukken (waar volgens hen geen vraag naar was) en niet in het Duits (waar veel vraag naar was).
Verklaar het gebod van George van Saksen door aan te geven:
wat de hertog wilde bereiken op godsdienstig gebied en
dat juist dit gebod hieraan kon bijdragen.