24/03, Fictie Verhaalanalyse

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2-4

Fictie

24 maart

BV:

- leesvaardigheid

- spreekvaardigheid

- schrijfvaardigheid

BS:

- maatschappelijke vraagstukken

planning:

1. HH herhalen begrippen fictie aan de hand van voorbeeldvragen (magister)

2. voorbereiden ET: mondeling

Lesdoelen

1. Je kunt de begrippen fictie toepassen op het door jou gelezen boek;

2.Je kunt de spanningsmomenten beschrijven;

3. Je kunt van het door jou gelezen boek een goede samenvatting geven.

BV:

- leesvaardigheid

- spreekvaardigheid

Fictie, waar denk je aan?

Wat betekent fictie?

1. verzonnen teksten
2. zakelijke teksten

Wat hoort niet bij non-fictie?

1. krantenartikel
2. column
3. weerbericht
4. realistisch verhaal

Genre

 verhaalsoort

- Je weet van alle door jou gelezen boeken bij welk genre het boek hoort.

Aspecten realismelijn

Je kunt bepalen of een verhaal realistisch is aan de hand van de volgende aspecten:

1 de omgeving

2 de tijd

3 hoe personages met elkaar praten en omgaan

4 gedachten, bezigheden en problemen van personages

5 de 'toevalligheid' van gebeurtenissen

6 fantasie-elementen

7 de afloop van een verhaal

https://www.youtube.com/watch?v=4S9a5V9ODuY

Tot welk genre behoort de serie 'The white lotus'?

Tot welk genre behoort 'Elixer'?

Beide series zijn fictie. Welke vind je realistischer?

herhalen begrippen

BV:

- leesvaardigheid

- spreekvaardigheid

1. inhoud boek
2. schrijver
3. personages
4. ruimtes
5. vertelde tijd en verteltijd
6. flashbacks en flashforwards
7. thema
8. motieven

9. genre

10. perspectief *

11. gesloten of open einde

12. titel

13. spanning

14. eigen mening

Eigenschappen van personages

 - beschrijven het karakter van de personages.

Voorbeelden van eigenschappen:
Betrouwbaar, verlegen, meeloper, driftig, zenuwachtig, spontaan, lui, slim, brutaal, arrogant, kalm, heldhaftig, lief etc.

Beschrijving personage

1. Uiterlijk (lengte/kleding/huidskleur/kapsel/enz.)
2. geslacht/leeftijd/gezondheid/achtergrond/werk/school
3. karaktereigenschappen

vertelperspectief

• ik-perspectief
• personaal perspectief
• alwetend perspectief
• meervoudig perspectief
  

Ik-perspectief

• Je ziet alles door de ogen van de verteller;
• Geschreven in de ik-vorm;
• Leert de ik-persoon heel goed kennen;
• Komt niet te weten wat andere personages voelen of denken.

Ik-perspectief

Een ijskoude rilling was langs mijn ruggengraat omhoog gekropen. Op de gastenlijst komen voor het Feest is moeilijker dan geblinddoekt je rijexamen halen. Het verhaal gaat dat ze je van tevoren screenen, al heeft niemand een idee wie die ‘ze’ zijn en hoe dat screenen in zijn werk gaat. Hadden ze me de afgelopen weken in de gaten gehouden? Was ik al die tijd zonder dat ik het doorhad bekeken en afgeluisterd?
                                                (Uit: Zes seconden – Daniëlle Bakhuis)

Personaal perspectief

• Je ziet alles door de ogen van één persoon;
• Geschreven in de hij- of zij-vorm;
• Leert de hoofdpersoon goed kennen.

Personaal perspectief

Gieles probeerde zich een schuddende aarde voor te stellen. Een schuddend dak was hem niet vreemd. Als ‘s nachts zware vrachtkisten opstegen, bonkte het dak als een oude centrifuge. Gieles zapte weg van de aardbeving naar Animal Planet. Een vlooiende bonobo en haar jong zaten onder een boom. Zijn vriend Toon vertoonde overeenkomsten met apen.
                                           (Uit: Glijvlucht – Anne-Gine Goemans)

Alwetend perspectief

• De verteller is iemand die alles weet van alle personages;
• Geschreven in de hij- en zij-vorm;
• Komt te weten wat alle personages zien, horen, voelen en denken;

• Verteller weet wat er is gebeurd en wat nog gaat gebeuren.

Alwetend perspectief

Het was nog donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte.
                                                                (Uit: De avonden – Gerard Reve)

Meervoudig perspectief

• Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van verschillende personages;
• Je ziet dezelfde gebeurtenissen vanuit verschillende invalshoeken;
• Kan gebruik worden gemaakt van de
  

- ik-vertelsituatie (meerdere ik-figuren, meervoudige ik-vertelsituatie) 

 - de personale vertelsituatie (meerdere hij- of zij-figuren, meervoudige personale vertelsituatie)

Meervoudig perspectief

Hoofdstuk 1:'Lilly.  Ik had deze vakantie moeten afzeggen. Sinds ik ben opgestaan, heb ik al het gevoel dat ik moet huilen. 

Hoofdstuk 2: 'Bo'.  Denkt Lilly nou echt dat ik haar niet zie janken? Wat een muts. Geïrriteerd wend ik me van haar af.

Hoofdstuk 6: ‘Anouk.’ Iemand fluistert mijn naam. Waar ben ik? Het is nacht. En donker. Maar aan de grillige zwarte schaduwen om me heen kan ik zien dat ik in een bos ben.

                                                             (Uit: Shock – Mel Wallis de Vries)

Welke is onjuist?
Een personaal perspectief

1. is onbetrouwbaar
2. heeft een verteller die afwezig is in het verhaal
3. vertelt vanuit hij/zij
4. staat in de ik-vorm

Welke 4 perspectieven zijn er in verhalen?

 vertelperspectief

1. ik-vertelperspectief: je beleeft het verhaal door de ogen van de 'ik-figuur'. Er staat letterlijk 'ik'.
2. personaal perspectief: je beleeft het verhaal door de ogen van een hij/zij-figuur. Er staat telkens hij of zij.
3. Alwetende verteller: deze weet alles en geeft commentaar op de gebeurtenissen.
4. Wisselend perspectief: de personages wisselen elkaar af

Ruimte

1. Alle plaatsen die in verhaal voorkomen
2. Binnen of buiten
3. Ook het weer, geluiden en geuren
4. Functie: oproepen sfeer

Wat hoort allemaal bij 'tijd' (1)

1. de tijd waarin het verhaal zich afspeelt, bijv. de middeleeuwen
2. vertelde tijd: hoeveel tijd er in het verhaal voorbijgaat, bijv. een paar dagen, een jaar, één dag
3. Verteltijd: het aantal blz. dat de schrijver nodig heeft om het verhaal te vertellen

Wat hoort allemaal bij 'tijd' (2)

1. Chronologisch: de gebeurtenissen worden verteld in de volgorde waarin ze gebeurd zijn.
2. Terugverwijzing/flashback: een personage denkt aan of zegt iets over wat vroeger/eerder gebeurde. Vaak in een paar woorden/zinnen.
3. Vooruitwijzing/flash forward: er wordt iets gezegd over wat later zal gebeuren of wat personage hoopt of waar hij bang voor is.

Wat hoort allemaal bij tijd (3)

1. Flashback: het hele verhaal gaat zelf terug in de tijd. Dit wordt uitgebreider beschreven. De volgorde van de gebeurtenissen wordt echt onderbroken.
2. Flashforward: hetzelfde, maar dan vooruit in de tijd
3. Bij Flashbacks en flashforwards is een verhaal niet-chronologisch.

FUNCTIE: spanning / meer info over het personage

Thema

- iets anders bedoeld dan het onderwerp.

- altijd een boodschap verborgen.

- altijd een kort zinnetje.

* Wat is de  ‘wijze les’ van het verhaal?
* Wat wil de schrijver je meegeven over het onderwerp?
* Met welk probleem (gevoel/gedachte) zit de hoofdpersoon?
* Wat ontdekt de hoofdpersoon over het onderwerp? Verandert hij/zij van mening in de loop van het verhaal?

* Zegt het boek iets over een universeel (voor iedereen geldend) probleem?

Spanning

• situatie  of omgeving
• open plekken
• onverwachte draai
• uitstel ontknoping
• cliffhanger

BV:

- leesvaardigheid

- spreekvaardigheid

VALS

- bekijk het eerste fragment.

1. Hoe start de film?

2. Waarom hebben de makers hiervoor gekozen?

3. Hoe gaat de film na het eerste shot verder?

4. Leg de tegenstelling tussen het eerste shot en het vervolg uit.

BV:

- kijk- en luistervaardigheid

- spreekvaardigheid

BS:

- maatschappelijke vraagstukken

0

Fragment 1

VALS

- bekijk het tweede fragment.

1. Hoe wordt de spanning hier opgebouwd?

Wees zo specifiek (duidelijk, gedetailleerd) mogelijk.

2. Welke rol speelt de belichting in dit fragment?

3. Waarom zullen de makers hiervoor gekozen hebben?

BV:

- kijk- en luistervaardigheid

- spreekvaardigheid

BS:

- maatschappelijke vraagstukken

0

Fragment 3

Spanning

• Spanning ontstaat wanneer het een schrijver lukt vragen bij de lezer op te roepen.
  - Dat komt omdat de schrijver iets verzwijgt.
• Verhalen worden spannend omdat er een geheim of een raadsel is.
• Datgene wat verzwegen wordt in een verhaal, noem je een open plek.

Trucs om spanning te verhogen

- Gevaarlijke situatie of omgeving

- Vermoedens of verwachtingen

- Vertraging

- Uitstellen

- Onverwachte wending

- Informatievoorsprong

-

Spanningsboog = periode tussen het begin en het einde van de spanning.

Je gaat zo kijken naar de trailer en naar een fragment uit film 'Gagarine'. Op welke manieren wordt er gebruik gemaakt van spanning?

BV:

- kijk- en luistervaardigheid

- spreekvaardigheid

www.google.com

Verhaalbegin en verhaaleinde

Begin:

- inleiding / midden in de gebeurtenissen / achteraf verteld 

- (soms proloog: voorwoord)

Einde: 
- gesloten (al je vragen zijn beantwoord) 
- open (de afloop wordt niet verteld / je hebt niet op alle vragen antwoord gekregen) 
- (soms epiloog: nawoord)

B

O

E

K

E

N

L

IJ

S

T

opdracht

oefenen mondeling fictie

BV:

- schrijfvaardigheid

- spreekvaardigheid

Lesdoelen

1. Je kunt de begrippen fictie toepassen op het door jou gelezen boek;

2.Je kent spanningsmomenten  beschrijven;

3. Je kunt van het door jou gelezen boek een goede samenvatting maken.

Fictie

BV:

- leesvaardigheid

- spreekvaardigheid

BS:

- maatschappelijke vraagstukken