systeem aarde: paragraaf 3.3

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lesdoelen:

• Je kunt landschapszones beschrijven aan de hand van kenmerken.
• Je weet op welke breedtegraad de verschillende landschapszones voorkomen.
• Je kunt de geofactoren noemen.
• Je kunt voorbeelden van relaties tussen geofactoren beschrijven.

opdracht 1

1a. Waar in VS ligt Death Valley?

1b. Waarom is het daar zo droog?

1c. Hoe is Devil's Golf Course ontstaan

Opgave 2: De geofactoren

Welke factoren horen bij de biosfeer?

1. planten, dieren en klimaat
2. planten, dieren en mens
3. bodem, dieren en lucht
4. bodem, dieren en klimaat

Wat betekent lithosfeer?

1. aarde, water, vuur en lucht
2. de aardmantel
3. Vast gesteente waaruit de aardkorst en bovenste deel mantel bestaat
4. bodem, dieren en klimaat

Welke geofactor is de laatste eeuwen steeds bepalender geworden?

1. klimaat
2. gesteente
3. lucht
4. de mens

Landschap

Dynamisch systeem: constant in beweging en verandering.(tijd)

Wisselwerking tussen geofactoren

mens steeds belangrijker

landschapszone gebied met karakteristieke klimaat-en vegetatiekenmerken.

opdracht 3b

In de toendra - loofbos - naaldbos is de temperatuur het meest bepalend.

opg 7a: Wat is het verband tussen de dikte van de permafrostlaag en de breedteligging?

Klimaat invloed op de bodem (3)

• Permafrost: grond die altijd  (= permanent) bevroren is.

• Zomer: bovenlaag permafrost ontdooit. Moerassig; smeltwater kan niet weg. Dit veroorzaakt problemen bij bouwen huizen en infrastructuur; verzakking.

• Hooggebergte ten zuiden van Rusland houdt als een muur warme tropische lucht tegen. 
  

opgave 7b: Wat valt je op aan de zuidgrens van de permafrost in Rusland? 7c. Noem 2 oorzaken.

antwoorden

In het oosten ligt de grens veel zuidelijker.

Dit komt door:

de afstand tot zee (groot)

de hoogteligging (hoe hoger hoe kouder)

Opg 7d:

Beperkende factoren landbouw

• te droog
• te koud
• te veel reliëf
• gebrek vruchtbare bodems

Welke dimensie?

Bepekende factoren

landbouw

a. weinig vruchtbare bodem

b. te koud

c. te weinig neerslag

d. reliëf

opg 8a+b:  biomen op kaart 223(GB54). Het zijn ecologische landschapszones  die op basis van vegetatietype en aanpassing van organisme aan het milieu zijn ingedeeld.

opg 8c+d: Mondiaal gezien beslaat de aride-zone het grootste oppervlak. De polaire zone begint in oost-Amerika op 50NB en in Europa op 65NB.

8e. Verklaar m.b.v. kaart zeestromen

Oorzaak: voor de kust van west-Europa stroomt een warme zeestroom.

Gevolg: waardoor het klimaat op hogere breedte milder is dan aan de oostkust van de VS waar een koude zeestroom loopt.

9a. de westkust van Peru ligt in de tropische zone en bestaat uit een semi-aride gebied.

9b. de windrichting is overwegend Zuidoost, dus over land.

Droge klimaten (B)

De droge klimaten worden beïnvloedt door de aanwezigheid van gebergtes. Zo is in het oosten van Brazilië een BS (steppe) klimaat te vinden en een BW (woestijn) klimaat te vinden. Dat wordt veroorzaakt door een kustgebergte, waardoor sommige regio's in de regenschaduw liggen en opvallend droog zijn.

Datzelfde principe geldt voor de B-klimaten vanaf het zuiden van Argentinië tot en met Peru: Het zuidelijk deel ligt in de regenschaduw van wind uit het westen, dat ten westen van de Andes uitregent. Het deel aan de westkust ligt in de regenschaduw van de wind uit het oosten, dat uitregent boven het Amazonegebied en aan de oostkant van de Andes.

Een regenschaduw is de lijzijde van een gebergte: Tegen de andere kant waait de wind, stijgt op en regent uit (de loefzijde). Aan de lijzijde is de lucht al uitgeregend en dus droog. Hierdoor ontstaan er droge gebieden. 

De wind komt hier uit het westen, botst tegen de Andes, moet opstijgen, koelt af, waterdamp condenseert en het regent. Ten oosten van de Andes is het dus droog. 

Aan de westkust van Zuid-Amerika is het droog omdat hier de wind vanaf het oosten komt. De vochtige lucht van de Atlantische Oceaan regent eerst uit over het Amazonegebied en vervolgens tegen de Andes. Daardoor is de westkust van Zuid-Amerika een van de droogste gebieden ter wereld!

Waarin verschilt C-klimaat van D-klimaat?

Wat is het belangrijkste verschil tussen het C-klimaat en het D-klimaat?

Waarin verschilt savanne van steppe?

Waarin verschilt de steppe van de savanne?

Wat is de verklaring voor dit verschil?

1. In de steppe is het te warm voor bomen.
2. In de savanne regent het meer dan in de steppe.
3. In de steppe is het te droog .
4. In de steppe is het te koud voor bomen.

Check opgaven

4-5-9

- je kunt uitleggen hoe het verschil tussen daglengte in de tropen en op hoge breedte ontstaat.

-je kunt uitleggen waardoor biodiversiteit in het tropisch regenwoud afneemt.

-je kunt uitleggen waardoor de boomgrens niet overal op dezelfde hoogte begint.

Dag en nacht

https://schooltv.nl/video/dag-en-nacht-waarom-is-het-s-winters-langer-donker/#q=dag%20en%20nacht

Hoe draait de aarde

https://schooltv.nl/video/snapje-hoe-de-aarde-draait/

Tropische regenwoudklimaat

Savanne

Savanne

Tropisch Regenwoud

Etages belangrijk:

- Verschillende leefomstandigheden, verschillende planten en dieren: Biodiversiteit is erg hoog

- Weinig temperatuurverschillen (dag/nacht & zomer/winter) en verschillen in neerslag: goede mogelijkheden flora & fauna.

- grote uitspoeling van voedingsstoffen in de bodem. Voedingsstoffen zitten opgeslagen in de planten zelf.

Ontstaan seizoenen en verschuiving luchtdrukgebieden/ITCZ

• Aarde draait in 1 jaar om de zon (seizoenen) 
• Aarde draait dagelijks om eigen as (dag/nacht)

• op 2 momenten in het jaar staat de zon loodrecht op de evenaar.
• Het lage luchtdrukgebied van de evenaar verplaatst zich richting het noordelijk halfrond en richting het zuiidelijk halfrond.

Ontbossing en afname biodiversiteit

Afname van het aantal soorten planten en dieren.

De Alpen

Waar begint de boomgrens?

Boomgrens: Wanneer de gemidddelde jaartemperatuur niet boven de 10 graden uitkomt is het te koud voor bomen om te groeien.

Berg Kilimanjaro in Tanzania

Ligt hier de boomgrens op dezelfde hoogte als in de Alpen?

Waarom wel/niet?

Peru in Zuid- Amerika 

kent aan de westkust een (semi)-aride klimaat. Verklaar dit m.b.v de overheersende windrichting.

9a. de westkust van Peru ligt in de tropische zone en bestaat uit een semi-aride gebied.

9b. de windrichting is overwegend Zuidoost, dus over land.

Loefzijde                   Lijzijde