5 Havo De lever

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Lesopbouw:

• Basisstof 4 bespreken met lessonup
• quiz/vragen
• filmpje

Wat kunnen jullie na vandaag?

1. jullie weten hoe een lever is opgebouwd en wat de stroomrichting is binnen een leverlobje
2. jullie kunnen de verschillende functies van de lever opnoemen

Lever

Welke twee bloedvaten voorzien de lever van bloed?

Doorbloeding van de lever

De lever is een sterk doorbloed orgaan. In tegenstelling tot andere organen is de lever aangesloten op DRIE grote bloedvaten. 

Sleep de naam van het bloedvat naar de juiste plek in de afbeelding

leverader

leverslagader

poortader

Bouw van een leverlobje

Hiernaast een afbeelding van de bouw van een leverlobje, onderdelen:

1 = galvaatje

2 = leverlobje

3+ 6 = tak van de leverader, richting

4 = levercellen

5 = tak van de galgang

7 = tak van de poortader

8 = tak van de leverslagader

Leverlobje

• cellen produceren gal --> dode rode bloedcellen --> galkleurstoffen
• opslag mineralen (Fe) en vitaminen
• koolhydraatstofwisseling
• eiwitstofwisseling
• plasma-eiwitten
• vetstofwisseling --> cholesterol
• ontgifting

Koolhydraat

stofwisseling

De lever slaat glucose op in de vorm van glycogeen:

Hierbij is het 

alvleesklierhormoon

hormoon  insuline nodig. Vervolgens, wanneer glucose weer nodig is, zorgt glucagon (ook van de alvleesklier) ervoor dat glycogeen weer wordt vrijgemaakt als glucose.

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

Emulgeren van vetten

De cellen van de lever produceren gal. Gal bestaat o.a. uit water en galzuren, die laatste emulgeren vetten en oliën. Gal wordt verzameld en tijdelijk opgeslagen in de galblaas, via de galbuis komt gal terecht in de twaalfvingerige darm --> zie afbeelding rechts.

Afbraak van bloedcellen - 

Bekijk de afbeelding en volg de pijlen vanaf nr 1: rode bloedcellen sterven oftewel zijn beschadigd of verouderd. Het vrijgekomen ijzer bij deze afbraak wordt vooral in de lever opgeslagen.

In

Eiwitstofwisseling

Aminozuren die in het darmkanaal zijn opgenomen, worden via de poortader naar de lever vervoerd, een deel wordt weer afgevoerd via de leverader, een ander deel wordt gebruikt om eiwitten van te maken.

De lever vormt niet-essentiële aminozuren uit andere aminozuren, plasma-eiwitten als fibrinogeen (Thema 4, bloedstolling), breekt aminozuren af --> ammoniak vormt --> omgezet in ureum --> uitscheiding door de nieren

Vetstofwisseling

Een kleine hoeveelheid vet kan worden opgeslagen in de lever (teveel = leververvetting) de lever kan niet-essentiële vetzuren vormen uit andere vetzuren, aminozuren of monosachariden.

De lever vormt en breekt cholesterol af: bij die afbraak worden galzuren gevormd.

Ontgiften van het bloed

Zoals je in de intro in het filmpje hebt kunnen zien, haalt de lever gifstoffen (o.a. alcohol dus) en andere lichaamsvreemde stoffen uit het bloed. De meeste stoffen kan de  onwerkzaam maken, lukt dat niet dan worden deze stoffen opgeslagen in de lever, huid en haren, denk aan kwik en arsenicum.

Zie de afbeelding hiernaast, over accumulatie van gifstoffen in de voedselketen, je kent het nog van de thema's Ecologie en Mens&Milieu.

Poep is bruin omdat...

1. al het eten door elkaar heen bruin is
2. de enzymen van de darm bruin zijn
3. de lever bruin gekleurde afvalstoffen afgeeft.

De lever krijgt zijn zuurstof van..

1. de poortader
2. de leverslagader
3. de poortader en de lerverslagader

Wat is geen functie van de lever?

1. rode bloedcellen afbreken
2. glucose opslaan
3. DNA afbreken
4. CO2 opslaan

Juist of onjuist:

Bij een te hoge concentratie glucose in het bloed maakt de lever insuline aan

1. juist
2. onjuist

Elisa heeft een avondje flink gedronken. In de lever wordt ethanol afgebroken. In welk van de volgende bloedvaten zal haar ethanol-concentratie het laagst zijn.
De meting vindt ongeveer 1 uur na haar laatste alcoholische consumptie plaats

1. poortader
2. leverader
3. leverslagader

De lever zet ammoniak om in ureum. In de afbeelding zie je een gedeelte van een leverlobje.

In welk bloedvat tref je de hoogste concentratie ureum aan?

1. De leverader
2. De leverslagader
3. De poortader

Afsluiting:

• Huiswerk: opdracht 12

Wat kunnen jullie na vandaag?

1. jullie weten hoe een lever is opgebouwd en wat de stroomrichting is binnen een leverlobje
2. jullie kunnen de verschillende functies van de lever opnoemen