Stalinisme, totalitaire dictatuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De Sovjet-Unie

Stalinisme, een totalitaire dictatuur

Aan het eind van deze les kun je:

• verklaren hoe Jozef Stalin in de Sovjet-Unie aan de macht kwam
• uitleggen wat de planeconomie inhield
• uitleggen wat collectivisatie is en hoe dat in de Sovjet-Unie werd toegepast
• uitleggen wat het Stalinisme inhoudt.

 4 vragen 

Herhaling van de vorige les(sen)

Wat zijn Bolsjewieken?

1. De aanhangers van Karl Marx
2. De aanhangers van Lenin
3. Een ander woord voor adel
4. De achternaam van Lenin

De bedenker van communisme was?

1. Marx
2. Lenin
3. Stalin
4. Kautsky

Welke gebeurtenissen ontstonden door de februarirevolutie?

1. Er ontstond een economische crisis
2. De Bolsjewieken kregen alle macht in handen
3. De tsaar moest afstand doen van de troon
4. De Sovjet Unie werd een eenpartijstaat

Welke volgorde van Russische leiders van vroeger naar later is juist?

1. Tsaar - Stalin - Lenin
2. Lenin - Stalin - Tsaar
3. Tsaar - Lenin - Stalin
4. Stalin - Lenin - Tsaar

Maak je klaar om aantekeningen te maken

Uitleg

Visie Marxisme:
De communistische revolutie wordt door de arbeidersklasse geleid.

Visie Leninisme:
De communistische revolutie wordt door de partij geleid.

Visie Stalinisme:
Communisme met één man als leider (Stalin zelf).

Nieuwe Economische Politiek

Na de burgeroorlog... 

• Door de revolutie en burgeroorlog was er hongersnood ontstaan: economie moest hersteld worden. 

• Poging van de communistische regering: Nieuwe Economische Politiek (NEP)

• Boeren mogen weer deel van hun productie verkopen op de vrije markt.
• Kleine particuliere bedrijven werden weer toegestaan


• Banken en grote bedrijven (industrie) blijven wel in handen van de staat.
• NEP was een succes: er ontstond welvaart. 

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen.
In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij. 

Lenin overlijdt in 1924. In zijn testament zegt hij dat Stalin niet geschikt is als opvolger! 

Stalin wist dat Lenin de voorkeur gaf aan anderen om het land te leiden. 

Deze tegenstanders werden in een machtsstrijd, letterlijk, uit de weg geruimd.

Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren

en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

Maar dit had een erg hoge prijs..

Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator

Stalin, de opvolger van Lenin

• In 1924 volgt Stalin Lenin op
  
• Ook wel 'man van staal' genoemd
• Zijn vorm van het communisme heet Stalinisme
• Terreur, hij moordt zijn tegenstanders uit
• Besloot van de Sovjet-Unie een industriële supermacht te maken. 

Video

Josef Stalin, leider van de Sovjet-Unie (1878-1953) (1:41)

Introductie op het onderwerp 

Vraag: met welke twee ideeën wilde Stalin een moderne industriële samenleving bereiken in Rusland? 

Met welke twee ideeën wilde Stalin een moderne industriële samenleving bereiken in Rusland?

Stalinisme

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• De staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd (vijfjarenplan).
• Kwantiteit was belangrijker dan kwaliteit
• Grote opbouw van zware industrie: ijzer en staal + steenkolen- en ijzermijnen. Snelle industrialisatie: in tien jaar veranderde de Sovjet-Unie in een industriële samenleving.
• Slechte omstandigheden: lange uren, onhygiënisch, slecht weer. 

• Stalin wil aantonen dat de Sovjet-Unie een machtiger land was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie.

Collectivisatie

• Vanaf 1928: boeren moesten hun grond afstaan. 
• Om de snel groeiende stedelijke bevolking te kunnen voeden moest de landbouw meer opbrengen: kleine boerenbedrijfjes werden opgeheven --> reusachtige agrarische ondernemingen. 
• Tractoren en moderne werktuigen. 

Collectivisatie in de landbouw

• Collectivisatie in de landbouw: Kolchozen (grote landbouwbedrijven) kregen de grond van kleine boeren. Boeren moesten gezamenlijk de grond bewerken en de opbrengst voor een vaste prijs aan de staat verkopen. 

• Zo kunnen de boerderijen meer en goedkopere produceren leveren aan de staat, kon de opbouw van industrie van worden betaald.

Collectivisatie

• Opstanden: verstoppen van graan en slachting van vee. 

• Boeren en arbeiders die zich tegen de collectivisatie verzetten  werden vermoord of gedeporteerd naar Siberië.
• Collectivisatie leidde in 1932-1933 tot een enorme hongersnood. 

• Collectivisatie: samenvoeging van privé boerderijen in grote gemeenschappelijke landbouwbedrijven
  
  

 4 quizvragen

NEP is een voorbeeld van...

1. Privatisering (eigen bezit)
2. Collectivisatie (eigendom van staat)

Wat hoort NIET bij de planeconomie van Stalin?

1. vijfjarenplan
2. NEP
3. collectivisatie van de landbouw
4. industrialisatie

Welk begrip past er bij de afbeelding?

1. Collectivisatie
2. Strafkamp
3. Eigendom
4. Planeconomie

Welke begrippen horen bij de bron?

1. censuur en totalitair
2. censuur en zuivering
3. collectivisatie en totalitair
4. collectivisatie en zuivering

Stalinisme 

1. Snelle industrialisatie en collectivisatie van landbouw
2. Geheime politie en verzet collectivisatie leidde naar strafkampen 
3. Censuur en propaganda
4. Persoonsverheerlijking
5. Totalitaire staat

Stalinisme: extreme onderdrukking en verering van één machtige leider. 

Kenmerken totalitaire staat Stalin:

-planeconomie

-dictatuur

-persoonsverheerlijking

-indoctrinatie, propaganda, censuur

-terreur (o.a. showprocessen en strafkampen)

Persoonsverheerlijking

Om het volk te laten zien dat hij de beste leider voor het beste volk, in het beste land was, liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider: een vader voor het volk.

Dit heet persoonsverheerlijking

Komsomol: de jongerenorganisatie van de Sovjet-Unie

Al het goede kwam van vadertje Stalin!

Verheerlijking van

arbeiders en boeren

De Sovjet-Unie is een land van arbeiders en boeren, dit zijn de helden van het 

land!

Overigens leek dit in propaganda veel mooier dan de realiteit was...

Stalin gebruikte alles om zijn macht in het land te vergroten en te behouden, zoals censuur.

Stalin bepaalde wat er in de kranten én de geschiedenisboeken kwam te staan: vroegere medestanders werden 'er uit geschreven'

Indoctrinatie

De Grote Zuivering

Stalin zag overal tegenstanders, vooral in mensen die

een belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.

Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 

'tegenstanders' oppakken en veroordelen.

De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een Goelag, een strafkamp.

• In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.
• Iedereen die werd aangegeven bij de geheime politie kon ook familie zijn
   werd zonder proces gevangengezet.
  

Afsluiting

 4 quizvragen

Ter herhaling

Hongersnood

Tegenstanders

Terreur

Goelag

Persoonsverheerlijking

Wat past niet bij het communisme?

1. schijnprocessen
2. totalitaire staat
3. vijjarenplannen
4. vrije markteconomie

Het opstellen van vijfjarenplannen hoort bij...

1. nieuwe economische politiek
2. de planeconomie
3. collectivisatie
4. zuiveringen

Welke kenmerken van het stalinisme zijn te herkennen op het plaatje?

1. censuur en collectivisatie
2. collectivisatie en persoonsverheerlijking
3. persoonsverheerlijking en terreur
4. terreur en censuur

Video

Stalin grijpt de macht (9:39)

Herhaling

0

Hoe kan het dat een dictator zo populair is geweest en nog steeds is?