Holocaust

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De Holocaust

Programma

- lesdoelen (5 minuten)

- uitleg Holocaust (10 minuten)

- lezen en bespreken dagboekfragmenten Anne Frank (25 minuten)

- afsluiten met lesdoelen (5 minuten)

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je de 4 fases van de Holocaust benoemen en illustreren met een voorbeeld.

Antisemitisme

De term antisemitisme werd in 1879 bedacht door de Duitse journalist Wilhelm Marr als een meer respectabel klinkend woord voor Jodenhaat

Antisemitisme bestaat al duizenden jaren...

Waarom haat richting Joden?

Dat is niet zo heel eenvoudig:

er is namelijk niet één verklaring voor 

antisemitisme door de geschiedenis heen.

In Europa en het Midden-Oosten werden Joden vaak als "de ander" gezien.

Wereldcrisis vanaf 1929

De grote armoede onder grote groepen van de bevolking 

wordt ook gebruikt om Joden tot zondebok maken:

"Wij zijn werkloos, zij hebben de mooie baantjes!"

Hitler wordt kanselier januari 1933

Hitler speelt in op deze gevoelens bij delen van de bevolking,

o.a. door steeds te benadrukken dat de economische crisis  

én het verlies van de oorlog de schuld is van Joden en Communisten

Fase 1

Pesten en vernederen

Neurenberger Rassenwetten

1935

• Deze wetten moeten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.

• Zo mogen Joden geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger
  

Fase 1

Pesten en vernederen

Kristallnacht 9 november 1938

Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.

De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Fase 2

Uitsluiten

De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten 

van het openbare leven in Duitsland

Spullen kopen in Joodse winkels? 

Dat doet een échte Duitser niet!

Door propaganda, zoals in de afschuwelijke film De Eeuwige Jood of via hun eigen krant Der Stürmer...

...slagen de Nazi's erin, het Duitse volk te hersenspoelen: Joden moet je uitsluiten!

Fase 3

Getto’s

(naam komt uit de Middeleeuwen: 

Joodse wijk in Venetië)

In de ghetto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de 

duizenden joden die er moesten leven.

Een ander probleem in de ghetto's

was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding

Voor de Duitsers zijn concentratiekampen veel 'overzichtelijker' 

en 'effectiever' om het 'Joodse probleem' op te lossen.

Waar in ghetto's nog manieren worden gevonden om te verstoppen 

voor de Duitsers, is dat in de kampen vrijwel onmogelijk.

Fase 4a

Uitroeiing van de Joden

Het vermoorden van Joden begint al vroeg in de oorlog,

al gaat dit in eerste instantie nog niet systematisch.

Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen.

Fase 4b

Systematische uitroeiing van de Joden:

Endlösung (=eindoplossing)

Een in het geheim door het verzet gemaakte foto van 

vrouwen die naar een gaskamer lopen

Zyklon B

Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte 

en bestond al vóór de oorlog.

Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur) 

als ze in contact komen met lucht.

Al het bewijsmateriaal moeten worden vernietigd:

kleding, foto's...lichamen.

Leven in de kampen

Programma

- Lesdoelen vorige keer bespreken a.d.h.v. dagboek Anne Frank (10 minuten)

- Lesdoelen van vandaag (5 minuten)

- Uitleg verloop Tweede Wereldoorlog

- Lesdoelen beantwoorden (5 minuten)

6.000.000...

6 jaar oorlog

=

1 miljoen joden per jaar

=

83.000 joden per maand

=

>2700 joden per dag

Let op: het systematisch uitroeien begon pas in 1942

Jodenvervolging in NL

Je kunt beschrijven hoe de Jodenvervolging in Nederland verliep.

• Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.
• In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork naar Auschwitz...

1942: Westerbork

Vanaf 1943 werden 140.000 joden opgepakt en naar concentratiekampen gedeporteerd.

 

• Anne Frank (1929-1945) is wereldberoemd door het dagboek dat ze als onderduiker schreef.
  
• In 1942 dook de familie onder in Amsterdam, in het bedrijf van vader Otto.
  
• Na twee jaar werden zij verraden en Anne werd met haar vader, moeder en zus via doorgangskamp Westerbork naar concentratiekampen in Duitsland gebracht.
  
• Daar stierf Anne aan uitputting en ziekte.
  
• In 1947 gaf Otto, die als enige de oorlog had overleefd, Annes dagboek uit. 

Opdracht: fragmenten uit het dagboek van Anne Frank

Vragen:
- In welke fases van de Holocaust zijn fragmenten 1 en 2 geschreven?

- Niet lang na het schrijven van fragment 3, één van haar laatste, werd Annes familie verraden en naar de concentratiekampen gebracht. Over welke fase hebben we het dan?

- lees voor jezelf de fragmenten in stilte (10 minuten)

- overleg met buren (5 minuten)

- nabespreken in de groep (10 minuten)

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je de 4 fases van de Holocaust benoemen en illustreren met een voorbeeld.