2.1 Vergrijzing en ontgroening

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.1 Vergrijzing en ontgroening

Nederlands Kampioenschap Scootmobiel wederom op Circuit Zandvoort (Bloemendaal Nieuws, 2019)

Demografie (B107)

Demografie = Wetenschap die de bevolkingsaantallen bestudeert.

• Geboorte- en sterftecijfers
• Immigratie en emigratie
• Bevolkingsgroei of -afname
• Kenmerken van de bevolking (leeftijd, geslacht, opleiding, etc.)

Begrippen

Bevolkingsdichtheid = aantal inwoners per vierkante kilometer.

Bevolkingsspreiding = de verdeling van mensen over een gebied.

Bevolkingsconcentratie = plek waar veel mensen bij elkaar wonen. 

Bevolkingsgroei

Wanneer de bevolking in een gebied afneemt spreken we van demografische krimp of een negatieve bevolkingsgroei.
 

De bevolkingsgroei is op te delen in:

Natuurlijke bevolkingsgroei = geboorte & sterfte

Sociale bevolkingsgroei = emigratie & immigratie

Bevolkingsgroei van Nederland

De natuurlijke bevolkingsgroei van Nederland neemt af.

Verklaring van deze afname:
 De ontgroening (afname 0-20 jarigen)

Eén van de gevolgen: 

Sommige basisscholen moeten sluiten

Bevolkingsgroei op 

mondiaal schaalniveau

Bevolkingsgroei op 

nationaal schaalniveau

Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw is in Nederland gedaald, net als in andere westerse landen. 

Ontgroening

Oorzaak van de ontgroening:

Een daling in het vruchtbaarheidscijfer = Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw is gedaald. 

Oorzaken van een dalend vruchtbaarheidscijfer:

• Maatschappelijke veranderingen (introductie van de pil)
  
• Culturele veranderingen (minder invloed van religie)
  

Resultaat:

Ontgroening.

Sociale bevolkingsgroei

Emigratie = het vertrek van mensen uit een land. 

Immigratie = de vestiging van mensen in een land.

Migratiesaldo = vestiging – vertrek.

• Positief migratiesaldo = vestigingsoverschot.
  
• Negatief migratiesaldo = vertrekoverschot.
  

Vergrijzing

Vergrijzing = toename van het percentage 65+ in de bevolking.

Af te lezen in een bevolkingsdiagram of bevolkingspiramide. 

Oorzaken van vergrijzing

• Daling kindertal (ontgroening), want minder kinderen betekent relatief meer ouderen. 
• Groep ouderen groeit in absolute aantallen, want de babyboom-generatie bereikt de leeftijd van 65 jaar. 
• Betere gezondheidszorg > levensverwachting neemt toe (gemiddeld aantal te verwachte levensjaren). 

Meer gouden en diamanten bruiloften in de toekomst door een hogere levensverwachting?

Demografische druk

Demografische druk = Grijze druk + groene druk

• Grijze druk = Aantal ouderen (65+) zonder werk.
• Groene druk = Aantal jongeren (0-20) zonder werk.

Demografische druk weergegeven in een grafiek

Demografische druk uitgebeeld in een cartoon

Toekomstige verwachtingen?

Demografische krimp rond 2038 (afname in bevolkingsgroei).

Oorzaken: 

1. De babyboomgeneratie sterft uit (sterfteoverschot).
   
2. Vruchtbaarheidscijfer blijft laag.
   
3. Immigratie weegt niet op tegen sterfteoverschot.
   

Demografisch transitiemodel

Wat is een oorzaak voor de vergrijzing in Nederland?

1. Meer immigratie
2. Meer emigratie
3. Lagere levensverwachting
4. Ontgroening

Welk onderdeel kun je niet aflezen in het demografisch transitiemodel?

1. Geboortecijfer
2. Sterftecijfer
3. Levensverwachting
4. Geboorteoverschot

Waarmee geven een daling van het aantal kinderen per vrouw aan?

1. Geboortecijfer
2. Vruchtbaarheidscijfer
3. Geboorteoverschot
4. Ontgroening

Welke term hoort niet thuis in het volgende rijtje?

1. Grijze druk
2. Groene druk
3. Demografische druk
4. Vergrijzing

Welke termen heb je onthouden?

Welk onderdeel vind je nog lastig?