1.2 Grote ontdekkingsreizen en hun gevolgen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Eerst inlezen

Zelfstandig en in stilte

Klaar? Lees par. 1.2 "Gevolgen van de ontdekkingsreizen" op blz. 

14-15

Vorige les:

1. Waarom zochten Portugezen nieuwe handelsroutes overzee?
2. Waarom stichtten de Portugezen op verschillende plaatsen factorijen?
3. Waarom noemde de Europeanen de inwoners van Amerika "indianen?
4. De Spanjaarden en Portugezen vestigden in Amerika plantagekoloniën. Wat wordt daarmee bedoeld?
5. Op welke wijze konden de Spanjaarden en Portuguezen de Indianen hun wil opleggen? 

Leerdoelen opschrijven

- Waarom noemde de Europeanen de inwoners van Amerika "indianen?

- De Spanjaarden en Portugezen vestigden in Amerika plantagekoloniën. Wat wordt daarmee bedoeld? 

- Welke drie gevolgen hadden de ontdekkingsreizen? Leg telkens uit waarom het een gevolg van de ontdekkingsreizen is. 

Specerijen

Zijde

Het oosten

Moslims

Zijde

Specerijen

Het oosten

Portugal

• In de 15e en 16e eeuw maakte Portugal veel ontdekkingsreizen (technologische uitvindingen zoals de kompas e sterrenkaarten maken verre zeereizen mogelijk).
• Geografisch: Aan de zee en hadden overzeese veel kolonies.
  
• Economisch: opzoek naar visgronden en volken om handel mee te drijven. 

Vasco da Gama vaart om Afrika heen

Naar India - Carreira da India - 1498

Factorijen

Werd op verschillende plaatsen gesticht. 

Een factorij is een handelspost die overzees wordt geplaatst. Dit kan een fort/ haven/ pakhuis/ woning etc. zijn. 

Hier konden schepen handelen, water en voedsel aanvullen.

In het oosten

• Portugal nam de handel van de Arabische en Chineze handelaren over. (betere vuurwapens)
• Dit leverde groot winst op. 
• Portugal werd later in de 17de en 18de eeuw verdreven (Nederlanders, daarna de Fransen en Britten). 

Terugblik...

• Ontdekkingsreizen: waarom Portugal?
  
• Vasco da Gama
• Factorijen
• In het oosten
• Inheemse bevolking

Eerst Portugal, daarna Spanje

Concurrentie met Portugal leidt tot Spaanse ambities om een eigen route te vinden.

Spanje geeft Columbus de opdracht een nieuwe route naar Indië te ontdekken, via het westen.

Handelskapitalisme

Kapitaal = groot (geldbedrag)

Handelskapitalisme = als kooplieden hun winst niet opmaken, maar weer in hun bedrijf steken.

Doel:

• Winst maken
  
• Handel uitbreidden 

Columbus' succes

• 3 augustus 1492: Columbus vertrekt met drie schepen richting Indië
• 12 oktober 1492: Columbus gaat aan wal in, wat hij denkt, Indië.
• Inheemse bevolking wordt Indianen genoemd, het gebied San Salvador.
  
  
• Eind 1492 vaart Columbus terug met nieuws over zijn overtocht.

Plantagekoloniën

Kolonië waarvan de opbrengst van plantages werd verhandeld naar Europa. 

Vanuit Europa vertrokken velen naar Amerika om te gaan wonen. Ze stichtten grote plantages in de kustgebieden en op eilanden aan. 

Wat werd er verbouwd?

In het binnenland gingen Europeanen aan veetelt doen. 

De Indianen

• Inheemsen bevolking werden verdreven, gedood of gedwongen voor de Europese kolonisten te werken als slaven. 

• Ze werden slecht behandeld: hoge sterfte door mishandeling en ziektes. Dit was mogelijk omdat de Europeanen waren sterker, hadden paarden en vuurwapens. 

Kolonies (1)

• Om oorlog te voorkomen verdelen Portugal en Spanje de wereld: Verdrag van Tordesillas (1494)

• Portugal kreeg Brazilië
• Spanje kreeg het merendeel van Midden-en Zuid-Amerika. 

Zilvervloot

De Spanjaarden waren actief in zilvermijnen. 

Iedere jaar voer een zwaarbewapende zilvervloot naar Spanje. 

Deze vloot werd vaak aangevallen door Engelse en Nederlandse kapers.

Motieven

• Politieke redenen (Gebied)
• Economische redenen (Goud)
• Culturele redenen (Geloof)
• Avontuur (Glorie)

Ofwel de 4G's

Ontdekkingsreizigers

Christoffel Columbus

- De eilanden van de Caraïbische Zee.

Pedro Álvares Cabral

- Brazilië

Giovanni Caboto

- Oostkunst van Noort-Amerika.

Bartholomeus Dias

- Kaap de Goede Hoop

Fernando Magalhães

- Wereldreis

De Trans-Atlantische slavenhandel 

Gevolgen van de ontdekkingsreizen (1)

1. Verspreiding van mensen over de hele wereld onder blanke leiding:

• Afrikanen werden als slaven vervoerd naar Amerika. 
• Aziaten naar Europese koloniën op zoek naar werk (uit vrije wil of weggevoerd als goedkope arbeidskrachten).
  

Gevolgen van de ontdekkingsreizen (2)

2. Miljoenen sterven door ziekten en door geweld:

• Volken droegen nieuwe ziektes op elkaar over. Vooral indianen werden zwaar getroffen. 
• Indianen werden gedood door Europeanen. 
• Miljoenen Afrikanen gingen dood door de slavernij. 
• Azteken en Inca's verdwijnen (zo goed als)

Madrid Codex

Gevolgen van de ontdekkingsreizen (3)

3. Uitwisseling van producten en begin van een wereldeconomie: 

men leerden nieuwe producten kennen.  Sommige producten groeien niet in andere werelddelen.

Leerdoelen antwoorden

1. Welke drie gevolgen hadden de ontdekkingsreizen? Leg telkens uit waarom het een gevolg van de ontdekkingsreizen is. 

Leerdoelen antwoorden

1.  Waarom noemde de Europeanen de inwoners van Amerika "indianen?

2. De Spanjaarden en Portugezen vestigden in Amerika plantagekoloniën. Wat wordt daarmee bedoeld?

3. Op welke wijze konden de Spanjaarden en Portuguezen de Indianen hun wil opleggen? 

Welk beeld krijg je over Columbus van deze video?