Dementie, delier en depressie..

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Dementie, delier en depressie 

(in het kort)

Wat ik graag zou willen weten of vragen over psychogeriatrische aandoeningen is.....

Veel voorkomende ziekten bij ouderen

Geef in eigen woorden een definitie van dementie

Wat is dementie?

Combinatie van symptomen (= syndroom) waarbij geleidelijk meerdere geestelijke functies verloren gaan. Niet één ziekte, maar groep ziekten. 

Kernsymptomen zijn:

- Geheugenverlies

- Verlies van oriëntatie, taal, herkenning of vaardigheden.

- Stoornissen in de uitvoerende functies (o.a. planning en organisatie)

- Verandering van gedrag, vaak leidend tot gedragsproblemen

Vaak niet alleen achteruitgang van verstandelijke vermogens, maar ook lichamelijke symptomen.

Noem minimaal 2 verschillen tussen beginnende dementie en 'normale' ouderdomsvergeetachtigheid.

Symptomen

  S

  y

  m

  p

  t

  o

  m

  e

  n 

S

Y

M

P

T

O

M

E

N

De drie meest voorkomende vormen van dementie zijn Alzheimer, ........ en ........

1. frontotemporale dementie en lewy body dementie
2. korsakov en vasculaire dementie
3. vasculaire dementie en lewy body dementie
4. lewy body dementie en korsakov

Verschillen in symptomen en beloop tussen Alzheimer en Vasculaire dementie
(mag opgezocht worden)

Vasc. dem.

- Vaak in begin vooral traagheid (denken, spreken, handelen) en concentratieproblemen; minder geheugenproblemen.

- Acuter begin van dementiesyndroom

- Een sprongsgewijze achteruitgang

- Symptomenverloop onvoorspelbaar, want afhankelijk van de plaats waar de infarcten de hersenen beschadigen

- Vanaf start meestal ook lichamelijke problemen: verlamming, gevoelsverlies, epilepsie

Risicofactoren dementie

- Ouderen; leeftijd is de sterkste risicofactor

     Ruim 10% van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie; Ruim 20% van de mensen boven 

     de 80 jaar heeft dementie;   Ruim 40% van de mensen boven de 90 jaar heeft dementie.

- Mensen met hart en vaatziekten (Hoge bloeddruk, atherosclerose, type 2 diabetes en roken 

      verhogen zowel de kans op vasculaire dementie, als ook de ziekte van Alzheimer).

- Mensen met het syndroom van Down; Alzheimer komt bij hen vaker voor en gemiddeld ook op jongere leeftijd.

- Mensen met Parkinson (Mogelijk spelen bij beide ziekten gemeenschappelijke processen een rol.)

- (Eerstegraads) familie met dementie; De mate van risicoverhoging hangt o.a. af van type dementie en de leeftijd waarop familielid ging dementeren.

Diagnostiek dementie

De diagnose dementie wordt vooral gesteld op basis van het verhaal van de zorgvrager en zijn/haar naasten en met neurocognitieve testen. Daarnaast worden er soms testen gedaan om andere oorzaken uit te sluiten (bijv. hormonale oorzaken, vitaminetekort, depressie of medicatiegebruik)

Een screenende test die gebruikt kan worden om cognitieve functies te testen is de MMSE. 

Opdracht: 

- Maak tweetallen (eventueel een drietal) en zoek op internet de MMSE op. 

- Voer de MMSE bij elkaar uit.

- Welke cognitieve functies worden getest?  

Klaar en tijd over?

Zoek dan eens naar de 'kloktekentest'

https://www.trimbos.nl/docs/b3337fb5-3b14-4832-a4e8-fc7f69e34825.pdf

Behandeling dementie

Dementie is niet te genezen en de achteruitgang is slechts beperkt te remmen. 

Medicamenteuze behandeling heeft ook nadelen (daarover later meer). 

Niet-medicamenteus kunnen bepaalde interventies de achteruitgang mogelijk remmen, het functioneren mogelijk (tijdelijk) verbeteren en/of de kwaliteit van leven verbeteren.

- beweging                                      - gezonde voeding                                          - voldoende slaap

- hersenen actief houden (puzzelen, foto's kijken, dammen)                   - sociale contacten                 - logopedie                                       - ergotherapie                                                 - psycholoog

(bijv. puzzelen, foto's kijken of dammen)

Medicamenteuze
behandeling (?)

Medicatie

In Nederland zijn voor het behandelen van de ziekte van Alzheimer, Parkinson dementie en Lewy body dementie vier medicijnen beschikbaar:

- Donepezil

- Rivastigmine

- Galantamine

- Memantine

Opdracht

Kies één van deze medicijnen en zoek op wat de voordelen en nadelen van dit middel zijn (bij wie werkzaam, wat is de werking, bijwerkingen etc). 

Geef in eigen woorden een definitie van delier.

Delier

Acute verwardheid door een lichamelijke oorzaak, met verminderd bewustzijn.

Symptomen: 

- verminderd besef van de omgeving                                - onrustig of juist apathisch zijn

- zich niet goed kunnen concentreren of                        - snelle en onvoorspelbare      

   de aandacht naar iets anders verplaatsen                      stemmingswisselingen hebben

- onlogisch en onsamenhangend denken                       - verstoord slaap-waakritme

- onsamenhangend spreken, of nauwelijks of niet      - bekenden niet meer herkennen 

    meer praten                                                                                -  dingen zien die er niet zijn (hallucinaties)

- wisselende geheugenstoornissen

- gedesoriënteerd zijn, niet weten welke dag het is of waar men is

                                         

 

npo.nl

2.50-3.35

10.10-12.30

14.20-15.40

Uitlokkende factoren

- Infectie (vooral een urineweginfectie en pneumonie)

- Medicatie, medicatiewijziging of -onttrekking, polyfarmacie

- Acuut trauma, met name een fractuur;

- Urineretentie

- Hartinfarct, hartritmestoornissen

- Endocriene dysfunctie; ontregelde suikerziekte, slecht werkende schildklier

- Benauwdheid, COPD

- CVA

- Ondervoeding (mn tekort aan vitamine B1, B12 of foliumzuur)

- Plotseling stoppen van langdurig alcoholgebruik (delirium tremens)

- Operatie/ nacrose 

(na een collumoperatie krijgt meer dan 30% van de patiënten een delier)

Verschillende vormen

Onrustig / hyperactief delier: Meestal gekarakteriseerd door agitatie, desoriëntatie, bewustzijnsdaling, wanen en hallucinaties die bizar en angstaanjagend kunnen zijn.

Verzorging/ verpleging wordt als moeilijk ervaren.

Apathisch / hypoactief delier: hierbij staat bewustzijnsdaling op de voorgrond.

Een apathisch-delirante patiënt wordt doorgaans als een gemakkelijke patiënt ervaren; het beeld wordt vaak pas laat of niet als delier herkend.

Mengvorm: Hierbij wisselen onrustige en apathische perioden elkaar af. Dit is bij ouderen de meest voorkomende vorm.

(na een collumoperatie krijgt meer dan 30% van de patiënten een delier)

12.40-20.15

Depressie

Stemmingsstoornis, waarbij langdurige somberheid en/ of gebrek aan enige plezierbeleving, voor de duur van minimaal 2 weken, zonder andere aanwijsbare oorzaak.

Depressie is meest voorkomende psychische klacht bij mensen tussen de 65-80 jaar.

4-5% van de ouderen en 11% v/d verpleeghuisbewoners voldoet aan de criteria voor (milde) depressie.

Waarom wordt een depressie bij ouderen minder snel herkend dan bij jongeren?

Depressie

Depressie bij ouderen wordt vaak niet onderkent.

- Gedrag wordt geweten aan dementie/ vergeetachtigheid/ verwardheid, klaaggedrag, somatiek, rouw of eenzaamheid.

- Beeldvorming: ouder worden en somberheid worden nogal eens in één adem genoemd (‘het hoort bij de leeftijd’).

Ouderen uiten depressie-klachten vaak lichamelijk (kwaaltjes).

Vragen/ opmerkingen?