4H thema 4 basisstof 7

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ontstaan van soorten

Havo 4

Thema 4

BS 7

Vandaag

Leerdoel:

• Je kunt manieren van reproductieve isolatie beschrijven
  
• Je kunt aan de hand van het eilandbiogeografiemodel de eilandtheorie uitleggen

Programma:

• Ontstaan van soorten en eilandtheorie
• Examenvraag

Deze orchidee bidsprinkhaan leeft in Zuidoost-Azie. 

Dit filmpje kun je gebruiken als lesstarter om de aandacht te trekken met iets ongewoons. 

N.a.v. dit filmpje dan bespreken welke voordelen en nadelen dit dier heeft met dit uiterlijk. 

In volgende dia staan andere soorten bidsprinkhanen om te laten zien welke diversiteit er is.

Andere leden bidsprinkhanen familie Hymenopodidae

Vergelijkbare soorten bidsprinkhanen, maar toch verschillend in uiterlijk.

Wat is de goede volgorde van evolutie?

1. Survival of the fittest, natuurlijke selectie, genetische variatie, overerving goede eigenschappen
2. Genetische variatie, natuurlijke selectie, survival of the fittest, overerving goede eigenschappen
3. Natuurlijke selectie, genetische variatie, survival of the fittest, overerving goede eigenschappen
4. Genetische variatie, survival of the fittest, natuurlijke selectie, overerving goede eigenschappen

Ontstaan nieuwe soorten

Nieuwe soorten kunnen ontstaan als er voldoende genetische variatie in een populatie is.

 

Genetische variatie ontstaat door geslachtelijke voortplanting en door mutaties.

Als het milieu verandert kan er selectiedruk ontstaan. De allelfrequentie kan veranderen.

Let op! mutaties ontstaan toevallig (en niet doelgericht)

Een nieuwe soort ontstaat alleen als er ook sprake is van

reproductieve isolatie tussen populaties van dezelfde soort.

Redenen van reproductieve isolatie:

- Geografische isolatie. (Bijv. bosbrand deelt bos doormidden.)

- Verschillen in gedrag. (Bijv. ‘vreemd’ baltsgedrag of andere zang.)

- Verschillen in tijd. (Bijv. bloeien in een andere maand.)

Waardoor kunnen nieuwe soorten ontstaan?

Ontstaan van nieuwe soorten

Let op!

Een allel ontstaat door TOEVALLIGE mutatie. 

Een verandering die voordeel geeft is dus een TOEVALLIGE verandering. 

Bijv. Lange nek van giraf ontstond toevallig; dus niet omdat er hoge bomen stonden. 

De lange nek gaf toevallig voordeel bij grootteeten van hooggelegen bladeren.

Eilandtheorie

Darwin vond op de Galapagos Eilanden op elk eiland verschillende soorten vinken.

Elke vink bleek na lange tijd van reproductieve isolatie aangepast te zijn voor de leefomgeving op zijn eiland.

Eilandtheorie

Darwin ontdekte dat hoe groter het eiland, hoe meer soorten er voorkwamen. En hoe verder van vaste land, hoe minder soorten.

Effect afstand tot vaste land.

Effect grootte van een eiland 

Eilandtheorie

Darwin ontdekte:

Hoe groter het eiland, hoe meer soorten er voorkwamen

Hoe verder van vaste land, hoe minder soorten.

Op een kleiner eiland sterven soorten eerder uit dan op grotere eilanden.

Reden: minder ruimte voor populaties (voedsel, nestplaatsen etc.)

Een eiland dichtbij vast land is beter bereikbaar --> meer immigratie

Effect afstand tot vaste land.

Effect eiland grootte

Eilandtheorie

Invloed van immigratie en uitsterven op biodiversiteit eiland.

Relatie tussen afstand en grootte eiland voor biodiversiteit eiland.

Binas 93C

Benadruk de ligging van het evenwicht in biodiversiteit tussen de verschillende soorten eilanden.

Zet de eiland vormen op volgorde van hoeveelheid soorten die er kunnen voorkomen van minste naar meeste soorten.

1 (minste soorten)

2

3

4 (meeste soorten)

klein eiland ver weg

groot eiland ver weg

groot eiland dichtbij

klein eiland dichtbij

Wat is er absoluut nodig voor het ontstaan van nieuwe soorten? (meerdere antwoorden goed)

1. Mutaties
2. Hoge selectiedruk
3. Geografische isolatie
4. Verschillende leefomstandigheden

Bekijk tabel 93C en ga uit van een evenwicht. Op welk eiland zullen de meeste soorten voorkomen?

1. Op een klein eiland ver weg van het vasteland
2. Op een klein eiland dicht bij het vasteland
3. Op een groot eiland ver weg van het vasteland
4. Op een groot eiland dicht bij het vasteland

Op welk eiland zullen de minste soorten voorkomen?

1. Op een klein eiland ver weg van het vasteland
2. Op een klein eiland dicht bij het vasteland
3. Op een groot eiland ver weg van het vasteland
4. Op een groot eiland dicht bij het vasteland

Op welk eiland in evenwicht zullen soorten het minst snel uitsterven?

1. Op een klein eiland ver weg van het vasteland
2. Op een klein eiland dicht bij het vasteland
3. Op een groot eiland ver weg van het vasteland
4. Op een groot eiland dicht bij het vasteland

Laatste les voor toets?

Examenvraag

Zelf werken

Lezen: BS 7 (blz. 212 t/m 215)

Maken:BS 7 opdr. 71 t/m 74

Extra oefenen?

• Genetica: oefentoets op biologiepagina, examentrainer biologiepagina of achterin thema 3
• Evolutie: oefentoets magister, examentrainer biologiepagina (alleen evolutie, niet ordening) of achterin thema 4

Reproductieve isolatie