5V Empirisme

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Empirisme

John Locke

Bonbon

George Berkeley

Flipbook

David Hume

John Locke

• Mens is een tabula rasa: geen aangeboren kennis.
• Hij ontkracht het rationalistische idee van universele kennis.
• Kennis komt uit ervaring (waarneming en reflectie).
• Je kunt niet twijfelen aan je eigen ervaring. 
• Door de ervaring 'geel', weet je dat zonnebloemen geel zijn. 
• Maar... weet je dan ook iets over de buitenwereld? 
• Radicaal empirisme leidt toch tot scepticisme.
• De objecten buiten ons moeten onze gewaarwordingen wel veroorzaken, anders is het volstrekt onverklaarbaar waar ze vandaan komen. 

Primaire en secundaire kwaliteiten

• Water is op zichzelf niet warm of koud, maar heeft een bepaalde temperatuur. 
• Wij ervaren het als warm of koud. 
• Primaire kwaliteiten: eigenschappen die dingen van zichzelf hebben.
• Secundaire kwaliteiten: eigenschappen die we aan dingen toeschrijven omdat we de primaire kwaliteiten op een bepaalde manier ervaren. 
• Primaire kwaliteiten bestaan los van de waarneming, secundaire kwaliteiten niet. 
• Er bestaat een wereld buiten die we op een menselijke manier ervaren. 

Begrippen:

1. Primaire kwaliteiten.
2. Secundaire kwaliteiten. 
3. Impressie
4. Idee
5. Enkelvoudig idee
6. Complex idee

Opdracht

Voor je ligt een bonbon. Leg aan de hand van deze bonbon de volgende begrippen uit:

• Impressie
• Idee (zowel enkelvoudig als complex)
• Primaire kwaliteiten
• Secundaire kwaliteiten 

George Berkeley

• Hoe kunnen we het verschil vaststellen tussen primaire en secundaire kwaliteiten? (temperatuur <-> warmte) 
• Als er primaire eigenschappen zijn, moet er ook iets zijn dat die primaire heeft -> materiële substantie.
• Substantie is datgene dat op zichzelf kan bestaan.
• Berkeley ontkent dat er substantie bestaat. 
• Alle eigenschappen van een voorwerp zijn afhankelijk van de waarnemer.
• Esse est percipi. Wij mensen, geestelijke substanties, brengen de wereld met waarnemen tot bestaan. -> God is dé geestelijke substantie. 

Opdracht

• Werk in tweetallen.
• Bedenk een oorzaak-gevolg relatie. 
• Maak ongeveer 15 kleine blaadjes. 
• Illustreer jouw causale relatie. 
• Maak er een flipbook van. 

David Hume

• Wetenschap over de mens is de basis voor alle wetenschap.
• Sceptische conclusie: zekere kennis is onmogelijk. 
• Het kopieerprincipe: een impressie en een idee. 
• Zekere kennis gaat terug op feiten die je hebt waargenomen.
• Mensen denken altijd in termen van oorzaak en gevolg (feiten). 
• Causaliteit:

1. Juiste volgorde in de tijd. 

2. De twee activiteiten moeten in de buurt plaatsvinden.

3. Er moet een noodzakelijk verband zijn tussen A en B. 

Opdracht

Ga met je partner de drie voorwaarden van causaliteit na aan de hand van het door jullie gemaakte flipbook. Onderzoek de drie voorwaarden apart van elkaar. 

Dus...

• Een noodzakelijk verband kun je niet waarnemen.
• Dus kun je er volgens een empirist ook geen kennis van hebben. 
• Gewoontevorming.
• Zekere kennis is onmogelijk. We doen voorspellingen op basis van gewoonte.