4H NOVA H5.4 additie en substitutie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5.4 Reacties van koolstofverbindingen

 Additiereactie
Subsitutiereactie

HAVO4 - NOVA H5 Koolstof als basis

Aan het eind van deze les...

• Weet je welke reacties kunnen optreden bij koolstofverbindingen:

1. verbranding
2. kraken
3. additie
4. substitutie

• Kun je een reactievergelijking in structuurformules geven van kraken en een additie- en substitutie reactie
• Kun je van alle reacties de vergelijking geven in molecuulformules

Additie

• 'To add' = iets toevoegen
• Twee beginstoffen geeft 1 product
• Reactie van klein molecuul aan een onverzadigde verbinding (alkeen) waarbij dubbele binding verdwijnt.
• Klein molecuul is meestal waterstof, een halogeen of water.

Additie van waterstof aan propeen

Additie van waterstof aan propeen (2)

additie van HCl aan etheen

Aan elke C van de C=C wordt een atoom toegevoegd

Voorbeeld substitutie

Welke stof ontstaat er bij de reactie van propeen met broom (dus Br2)?

1. 1-broompropaan
2. 1,2-dibroompropaan
3. 1,3-dibroompropaan
4. 2,3-dibroompropaan

Teken in je schrift de additie van water aan propeen. Welk(e) stof(fen) ontstaan?

1. propaan-1-ol
2. propaan-2-ol
3. beide
4. geen van beide

Teken in je schrift de additie van water aan but-2-een. Welk(e) stof(fen) ontstaan?

1. butaan-1-ol
2. butaan-2-ol
3. butaan-3-ol
4. butaan-2-ol en butaan-3-ol

0

Additie van water aan etheen.

Substitutie

Substitutie = vervanging

Vervanging waterstof voor een halogeen

UV-licht nodig

Bij een substitutie reactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

Kan een substitutiereactie altijd plaatsvinden? Waarom?

1. Ja, niets heeft hier invloed op.
2. Nee, maar weet niet waarom.
3. Nee, alleen onder invloed van licht.

De afbeelding hiernaast geeft een ... weer. 

1. additiereactie
2. substitutiereactie
3. neerslagreactie
4. oplosreactie

Aan het eind van deze les...

• Weet je welke reacties kunnen optreden bij koolstofverbindingen:

1. verbranding
2. kraken
3. additie
4. substitutie

• Kun je een reactievergelijking in structuurformules geven van kraken en een additie- en substitutie reactie
• Kun je van alle reacties de vergelijking geven in molecuulformules