6.1 zwijgen of praten

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

PARAGRAAF 6.1

Zwijgen of praten

Lesdoel

• Wat is een gevangenendilemma (prisoners dilemma)
• Wat is een prijzenoorlog

Economie is keuzes maken

Files oplossen of problemen in de zorg oplossen?

Vergrijzing? Milieu? Keuzes maken!

Speltheorie

We gebruiken in de economie vaak economiespellen om een echte situatie in theorie na te bootsen.

Dit noemen we speltheorie.

Het gaat dan om situaties waarbij de wat de ene partij doet, invloed heeft op de andere partij.

Het gevangenendilemma

Het gevangenendilemma (of gevangenenprobleem of prisoners dilemma) is een klassiek voorbeeld uit de speltheorie.

Het gevangenendilemma is een denkbeeldig probleem waar gevangenen tegenaan zouden kunnen lopen. 

Als iedere partij zijn eigen belang vooropstelt, geeft dat niet de optimale uitkomst.

Prisoners dilemma

Moeilijke keuze

Kun je de ander 

vertrouwen?

Wat is wijsheid: 

samenwerken of 

niet?

Dominante keuze

Bij het gevangenendilemma is er altijd sprake van een dominante keuze.

Als een speler, ongeacht de keuze van de andere speler, altijd dezelfde keuze maakt, spreken we van een dominante keuze.

Split of Steal?

Spelprogramma: 

2 kandidaten & groot geldbedrag

Keuzes:

- split (samen delen)

- steal (alles zelf houden)

Beide 'split': 

ze krijgen beide helft bedrag

Eén 'steal' en ander 'split': 

degene die 'steelt' krijgt alles, de ander niets.

Beide 'steal': 

ze krijgen beide niets

Wat zou jij doen?

08:37

Wat ga jij doen?

1. Split
2. Steal

Nog lastig?

Bekijk het volgende filmpje 

Prijzenoorlog: als één supermarkt gaat stunten dan verlagen de andere supermarkten ook hun prijzen.

Kartel: aanbieders spreken af de onderlinge concurrentie te beperken door afspraken te maken.

Wat doet MC

Wat moet Mc Donalds doen wanneer Burger King kiest voor ‘geen prijsverlaging’?

⇒ geen prijsverlaging = 1.000 | wel prijsverlaging = 1.200 ⇒ wel prijsverlaging

Wat moet Mc Donalds doen wanneer Burger King kiest voor ‘wel prijsverlaging’?

⇒ geen prijsverlaging = 900 | wel prijsverlaging = 1.100 ⇒ wel prijsverlaging

Wat doet BK?

Wat moet Burger King doen wanneer Mc Donalds kiest voor ‘geen prijsverlaging’?

⇒ geen prijsverlaging = 1.400 | wel prijsverlaging = 1.600 ⇒ wel prijsverlaging

Wat moet Burger King doen wanneer Mc Donalds kiest voor ‘wel prijsverlaging’?

⇒ geen prijsverlaging = 1.300 | wel prijsverlaging = 1.500 ⇒ wel prijsverlaging

Uitkomst

Allebei prijzen verlagen.

Dit is geen gevangendilemma, want de uitkomst is gunstig.

Een prijzenoorlog houdt in het kort in:

1. Bedrijven verhogen steeds de prijzen
2. Bedrijven verlagen steeds de prijzen
3. Prijzen stijgen meer dan inflatie
4. Landen beperken import goedkope producten

In de volgende tabel staat de opbrengstenmatrix van twee kledingwinkels wanneer zij wel een winter-uitverkoop houden, of niet. Welk vakje geeft het Nash-evenwicht aan?

1. Hokje A
2. Hokje B
3. Hokje C
4. Hokje D

Is er sprake van een gevangenendilemma?

1. Nee, want de uitkomst is optimaal
2. Nee, want de korting geldt alleen op vrijdag
3. Ja, want er is een suboptimaal Nash-evenwicht
4. Ja, want ze hebben beide een dominante strategie

Wat is het Nash-evenwicht in deze situatie?

1. één van de twee supermarkten is open op zondag, de andere niet
2. Beide supermarkten zijn open op zondag
3. Beide supermarkten zijn dicht op zondag

Vraag 2:
Persoon A en B worden
beide door de politie apart
verhoord, wat is de verwachte uitkomst en welke stelling is juist (hoe lager het getal, hoe beter)?

1. Allebei zwijgen en er is geen Nash-evenwicht
2. Allebei zwijgen en er is wel een Nash-evenwicht
3. Allebei bekennen en er is geen Nash-evenwicht
4. Allebei bekennen en er is wel een Nash-evenwicht

Huiswerk!

maken paragraaf 6.1

Deze les was.....

😒🙁😐🙂😃