Grammatica; woordsoorten en redekundig ontleden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Grammatica

Woordsoorten

Lidwoord

Een lidwoord zet je voor een zelfstandig naamwoord. 

De en het zijn bepaalde lidwoorden

Een is een onbepaald lidwoord

Zelfstandig werkwoord

Het zelfstandig werkwoord is het belangrijkste werkwoord in de zin. Het werkwoord dat de handeling aangeeft. 

Als er maar één werkwoord in de zin staat, is dat het zelfstandig werkwoord. 

Staan er meer werkwoorden in de zin? Dan staat het zelfstandig werkwoord vaak ergens achteraan.  

Wat is het zelfstandig werkwoord in de zin:
Ik loop naar de stad.

1. ik
2. loop
3. naar
4. de stad

Wat is het zelfstandig werkwoord in de zin:
Ik heb de was opgehangen.

1. de was
2. heb
3. heb opgehangen
4. opgehangen

Wat is het zelfstandig werkwoord in de zin:
Vijf kilometer kan ik makkelijk lopen.

1. lopen
2. vijf kilometer
3. makkelijk
4. kan

Hulpwerkwoord

Een hulpwerkwoord staat altijd samen met een zelfstandig werkwoord in een zin. 

Om het hulpwerkwoord te vinden, zoek je eerst het zelfstandig werkwoord in de zin. De andere werkwoorden zijn hulpwerkwoorden. Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in een zin staan, maar er kunnen ook geen hulpwerkwoorden in een zin staan. 

Wat is het hulpwerkwoord in de zin:
Ik heb gisteren pizza gegeten.

1. gegeten
2. gisteren
3. heb
4. Er staat geen hulpwerkwoord in

Wat is het hulpwerkwoord in de zin:
Ik heb de was opgehangen.

1. de was
2. heb
3. opgehangen
4. Er staat geen hulpwerkwoord in de zin.

Wat is het hulpwerkwoord in de zin:
Ik wandel in de zon.

1. de zon
2. wandel
3. ik
4. Er staat geen hulpwerkwoord in de zin.

Zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord is een woord waar je een lidwoord voor kunt zetten. 

Het is altijd iets concreets, zoals een mens, dier of ding of gevoelens en tijd. 

Zelfstandig naamwoord - eigen naam

Eigen namen zijn ook zelfstandig naamwoorden. 

Denk aan plaatsnamen, namen van mensen, namen van winkels of merken van apparaten. 

Zoals Hema, IPhone, Amsterdam, Maroucha

Wat is het zelfstandig naamwoord in de zin:
Het gedicht is prachtig.

1. gedicht
2. prachtig
3. is
4. het

Wat is het zelfstandig naamwoord in de zin:
Kelly vindt spruiten niet lekker.

1. Kelly en spruiten
2. niet lekker
3. spruiten
4. Kelly

Wat is het zelfstandig naamwoord in de zin:

Ik hou erg van boeken, vooral van romans.

1. boeken
2. romans
3. hou
4. boeken en romans

Bijwoord

Bijwoorden geven meer informatie over een ander woord in de zin. Het woord hoort ergens bij.

Bijvoorbeeld:
Vandaag komen de nieuwe computers. 

Dat is een erg mooie kanarie. 
Wanneer is jullie proefwerk?

Wat is het bijwoord in de zin:
Er liggen erg zieke mensen in het ziekenhuis.

1. liggen
2. zieke
3. erg
4. ziekenhuis

Wat is het bijwoord in de zin:
Kelly vindt spruiten niet heel lekker.

1. vindt
2. heel
3. lekker
4. niet

Wat is het bijwoord in de zin:

De scooter rijdt hard.

1. hard
2. rijdt
3. de scooter
4. er zit geen bijwoord in

Voorzetsel

Een voorzetsel staat vaak voor een zelfstandig naamwoord. 

Je kunt een voorzetsel meestal voor het woord 'de kast' invullen. 

Zoals:

in (de kast), op (de kast), onder (de kast). 

Wat is het voorzetsel in de zin:
Er liggen erg zieke mensen in het ziekenhuis.

1. in
2. zieke
3. erg
4. ziekenhuis

Wat is het bijwoord in de zin:
Kelly legt haar sleutels op de bank.

1. de bank
2. sleutels
3. op
4. haar

Wat is het bijwoord in de zin:

De scooter rijdt hard over het fietspad.

1. hard
2. het fietspad
3. de scooter
4. over

Bijvoeglijke naamwoorden

Een bijvoeglijk naamwoord hoort bij een zelfstandig naamwoord. 

Ze geven een eigenschap van het zelfstandig naamwoord aan. 

Bijvoorbeeld:
- het mooie boek

- het vriendelijke meisje

Wat is het bijvoeglijk naamwoord in de zin:

Amsterdam is een mooie stad.

1. mooie
2. stad
3. Amsterdam
4. is

Wat is het bijvoeglijk naamwoord in de zin:

Dat hondje heeft een erg vieze vacht.

1. hondje
2. erg
3. vieze
4. vacht

Wat is het bijvoeglijk naamwoord in de zin:

De voetballers waren erg zenuwachtig.

1. voetballers
2. zenuwachtig
3. waren
4. erg

Persoonlijke voornaamwoorden

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of personen, zonder deze bij naam te noemen. 

Vervang het persoonlijk voornaamwoord door een naam, zodat je zeker bent dat het een persoonlijk voornaamwoord is. 

Het zijn woorden als:

Wat is het persoonlijk voornaamwoord in de zin:

Wat heeft zij een mooie trui aan.

1. mooie
2. trui
3. wat
4. zij

Wat is het persoonlijk voornaamwoord in de zin:

Hij heeft gisteren zijn toets niet gehaald.

1. zijn
2. hij
3. gisteren
4. heeft

Wat is het persoonlijk voornaamwoord in de zin:

Ik parkeer altijd voor ons huis.

1. ons
2. huis
3. altijd
4. ik

Bezittelijke voornaamwoorden

Een bezittelijk voornaamwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 

Het zelfstandig naamwoord (bijvoorbeeld de auto) is dan van iemand, het is het bezit. 
Het hoeft niet letterlijk een bezit te zijn: jouw in de zin 'jouw vakantie' is een bezittelijk voornaamwoord, maar de vakantie is niet je bezit. 

Wat is het bezittelijk voornaamwoord in de zin:

Zijn jas is helemaal doorweekt.

1. doorweekt
2. zijn
3. jas
4. is

Wat is het bezittelijk voornaamwoord in de zin:

Mijn telefoon is bijna leeg.

1. leeg
2. bijna
3. telefoon
4. mijn

Wat is het bezittelijk voornaamwoord in de zin:

Zijn bot was gebroken.

1. gebroken
2. was
3. zijn
4. bot

Aanwijzende voornaamwoorden

Een aanwijzend voornaamwoord wijst iemand of iets aan in de zin. 

Een aanwijzend voornaamwoord komt in plaats van het lidwoord voor een zelfstandig naamwoord. 

Wat is het aanwijzend voornaamwoord in de zin:

Van wie is die jas?

1. die
2. jas
3. van
4. is

Wat is het aanwijzend voornaamwoord in de zin:

Deze broek is te groot.

1. broek
2. te
3. deze
4. groot

Wat is het aanwijzend voornaamwoord in de zin:

Jullie fietsen zijn niet goedgekeurd.

1. zijn
2. goedgekeurd
3. fietsen
4. jullie

Zijn er nog woordsoorten waar je extra uitleg over wilt zondag?