Woordenschat Cursus 4 Taal klas 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Woordenschat Cursus 4 Taal klas 3

Wat moet je weten?

Sommige woorden hebben meerdere betekenissen. 

Daardoor kun je in de war raken. Lees de tekst goed, want vaak kun je aan de rest van de tekst zien welke betekenis wordt bedoeld. 

Wat moet je weten?

Een voorbeeld: 

– De juryleden prijzen de winnaar. Ze vinden het vooral knap dat hij het lied zelf geschreven heeft.

• Prijzen is hier niet het meervoud van prijs (hoeveel iets kost of iets wat je kunt winnen).
  
• Prijzen is hier een werkwoord dat betekent: zeggen dat iemand of iets heel goed is.

Homoniem / synoniem

Homoniemen                   1 woord, 2 betekenissen

Synoniemen                  ander woord met dezelfde 

                                              betekenis.

synoniem

verschillende woorden die hetzelfde betekenen.

huis

woning

woonhuis

thuis

Wat moet je weten?

Als je een woordenboek gebruikt, moet je goed kijken welke betekenis in de zin past. Bijvoorbeeld: 

alternatief = 1 andere mogelijkheid; 2 anders dan anders, apart

– Als er veel files staan, is de trein een goed alternatief voor de auto. = betekenis 1

– Ik vind het wel leuk dat Laura zich zo alternatief kleedt. = betekenis 2

Toepassen

Welke twee betekenissen heeft het woord 'aanhanger'?

Toepassen

Startfilmpje

Lesdoel

Ik kan:

•  een overdrijving herkennen
• ironisch taalgebruik herkennen en weet wat er eigenlijk bedoeld wordt. 

Instructie

Wat moet je weten?

Schrijvers proberen hun teksten vaak afwisselender te maken door taaltrucjes te gebruiken. Als je deze trucjes herkent, begrijp je een tekst beter.

Overdrijving: de schrijver laat iets extra opvallen door het groter, mooier, erger of beter te maken dan het eigenlijk is.

Wat moet je weten?

Voorbeelden overdrijving:

Een overdrijving is meestal een vorm van figuurlijk taalgebruik. De schrijver bedoelt niet precies wat er staat. Bijvoorbeeld:

– We hebben eeuwen op het station staan wachten. → We hebben erg lang op het station staan wachten, maar geen honderden jaren.

Wat moet je weten?

Ironie: 

de schrijver zegt iets op een manier waardoor de lezer weet dat het niet serieus bedoeld is. Vaak zegt hij dan het tegenovergestelde van wat hij eigenlijk bedoelt.

Wat moet je weten?

Voorbeeld Ironie:

– Het nieuwe fietsenhok is echt fantastisch. Er is niet genoeg plaats voor alle fietsen en je stoot je hoofd tegen de bovenste rekken.

– Lekker dan, nu heeft iedereen opeens een pasje nodig om het afval weg te gooien.

Wat moet je weten?

Zelf gebruik je vast ook weleens woorden of zinnen die ironisch bedoeld zijn. Als je wilt dat de ander weet dat je het niet serieus bedoelt, zet je er vaak een emoji achter.

Toepassing

Lees de strip

Toepassing

Wordt de zin ‘Ik zorg wel voor de plantjes’ uitgesproken door Dirkjan of de buurman?

Vindt Dirkjan zijn buurman echt een ‘fijne’ buurman?

Wat bedoelt Dirkjan met nu geeft hij niet thuis natuurlijk?

Wat moet je weten?

Ironie : vorm van spot, waarbij je het tegenovergestelde zegt van wat je bedoelt.

Woordgrap: een woord of of woordencombinatie met een grappig effect.

Sarcame: is vaak gemener. Een nare opmerking waarbij ook vaak iets anders bedoeld wordt dan er gezegd wordt. 

Hieronder staan drie krantenkoppen. In welke krantenkop staat een woordgrap?

A Bij de huur van twee bowlingbanen derde gratis.

B Bowlingcentrum moet sluiten.

C Eén uur bowlen met bitterballen.

Ironie/sarcasme

"Jeetje, ik heb een lekke band! Wat jammer, nu mis ik mijn wiskunde les op school." 

"Iedereen heeft het recht om dom te zijn, maar jij maakt er misbruik van!" 

Paragraaf 3

 verbale en non- verbale communicatie

Lesdoel

Aan het eind van de les 

• weet ik  hoe non-verbale communicatie een rol speelt in communicatie.
• weet ik wat het verschil is tussen verbale en non-verbale communicatie.

Wat moet je weten?

Communicatie = de keer dat iemand met een ander contact heeft.

Verbale communicatie = communicatie door middel van woorden.

Non-verbale communicatie = communicatie op een andere manier dan met woorden bijv. door gebaren of gezichtsuitdrukkingen. 

Lichaamstaal = communicatie via het lichaam

Mimiek = gezichtsuitdrukking

§4 Thematische uitdrukkingen  

• Thematische uitdrukkingen

• Uitleggen wat uitdrukkingen zijn.
• Betekenissen van een aantal thematische uitdrukkingen kunnen benoemen. 

Thematische uitdrukkingen

• Uitdrukkingen zijn unieke combinaties van woorden om uit te leggen wat je bedoelt. 

• Veel van deze uitdrukkingen zijn thematisch. Denk bijvoorbeeld aan het weer, dieren of het menselijk lichaam.
• Na regen komt zonneschijn.
• Blaffende honden bijten niet.
• Een oogje op iemand hebben.

Wat bedoelt de schrijver met de onderstreepte woorden of uitdrukkingen? Sleep ze naar elkaar.

Het bezoek aan de tandarts was echt gezellig, hij deed me veel pijn.

Ik word doodmoe van het gezeur van mijn ouders.

Dat heb je nu al honderd keer gevraagd, maar ik ga niet mee.

Ik moet rennen, want ik sta op knappen.

vervelend

heel vaak

moet erg nodig plassen

Ontzettend moe

Sleep de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

Het heeft geen zin om te proberen het eens te worden over wat mooi is

Daar is niets aan, het smaakt nergens naar.

Succes hebben, goed of mooi gevonden worden

kleine hoeveelheid

Er is geen andere keuze

beeld dat mensen van iets hebben

gering

Over smaak valt niet te twisten

imago

In de smaak vallen

Daar zit kraak nog smaak aan

Meer smaken zijn er niet

Sleep de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

Het heeft geen zin om te proberen het eens te worden over wat mooi is

Daar is niets aan, het smaakt nergens naar.

Succes hebben, goed of mooi gevonden worden

Niet iedereen vindt dezelfde dingen mooi.

Er is geen andere keuze

Iets leuk gaan vinden en er niet meer mee op kunnen houden.

Smaken verschillen

Over smaak valt niet te twisten

De smaak te pakken krijgen

In de smaak vallen

Daar zit kraak nog smaak aan

Meer smaken zijn er niet

Uitdrukkingen

Uitdrukkingen zijn ook een vorm van figuurlijk taalgebruik

Spreekwoorden en uitdrukkingen

Figuurlijk taalgebruik 

• Spreekwoorden
• gezegdes
• uitdrukkingen