Thema 2 - Organen en cellen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Thema 2

Organen en cellen

Basisstof 1 Organen en orgaanstelsels

• Je kunt organen benoemen in een torso en in een dwarsdoorsnede van de romp.
  
• Je kunt organen benoemen in orgaanstelsels van mensen en dieren.

Organen

• Deel van een organisme dat een bepaalde taak uitvoert
• Orgaanstelsel: groep organen die samenwerken aan dezelfde taak

Basisstof 2

Organen en orgaanstelsels van planten

Je kunt de bouw en functies van wortels, stengels en bladeren, benoemen

Je weet de functie van het vatenstelsel van de plant is

Wortelstelsel

• Water en mineralen opnemen uit de bodem
• Plant stevig vastzetten in de grond
• Reservestoffen opslaan

Voedingsstoffen

• Mineralen zijn voedingsstoffen voor een plant
• Wortels bevatten reservestoffen

Winter

Stengels

• Transport van stoffen en stevigheid geven aan plant
• Houtachtige en kruidachtige stengels

Bladeren

• Hoofdnerf en zijnerven bestaan uit vaatbundels
• Materiaal tussen de nerven heet bladmoes, hier vindt fotosynthese plaats

Vaten

• Transport van stoffen door de plant: water en mineralen van de wortels naar andere delen, glucose van bladeren naar andere delen
• Vormen vaatbundels

Basisstof 2

Organen en orgaanstelsels van planten

Je kunt de bouw en functies van wortels, stengels en bladeren, benoemen

Je weet de functie van het vatenstelsel van de plant is

Maak opgave 1 t/m 9b

Basisstof 3

• Je weet dat een organisme bestaat ui cellen
• Je kunt de delen van dierlijke cellen benoemen met hun kenmerken en functies
• Je kunt de delen van plantaardige cellen benoemen met hun kenmerken en functies

Cellen

• Kleinste levende eenheden in het lichaam
• Bouwstenen van elk organisme
• Alleen zichtbaar onder microscoop

Cellen

Cellen zijn kleine bouwstenen van organismen.

Alles wat leeft bestaat uit cellen.

Er zijn vier verschillende cellen.

Cellen

Organismen bestaan uit cellen.

Dierlijke cellen en planten cellen zijn verschillend

plantaardige cel

Verschil plantencel en dierlijke cel

Plantencel heeft: 

Bladgroenkorrels

Celwand

Vacuole

Deze heeft een dierlijke cel niet

Dierlijke cel

Wat voor cellen zijn dit?

1. plantaardige cellen
2. dierlijke cellen

Dit zijn cellen uit een blad, kunnen deze cellen aan fotosynthese doen?

1. Ja
2. Nee

Dit zijn cellen van een .....

1. bacterie
2. dier
3. plant
4. schimmel

Zijn cellen van mensen dierlijke cellen?

1. ja
2. nee

Cellen zijn ...

1. microscopisch klein en zijn plat
2. microscopisch klein en lijken op een doosje
3. groot en zijn plat
4. groot en lijken op een doosje

Basisstof 3

• Je weet dat een organisme bestaat ui cellen
• Je kunt de delen van dierlijke cellen benoemen met hun kenmerken en functies
• Je kunt de delen van plantaardige cellen benoemen met hun kenmerken en functies

Huiswerk: leren basisstof 3 en maak opdracht 1 t/m 8

Weefsel

• Groep cellen met dezelfde vorm en functie
• In veel weefsels tussencelstof

Huidmondjes

• In opperhuid van blad, vooral aan de onderkant
• Opname koolstofdioxide en afgifte zuurstof
• Verdamping water via huidmondjes

Jaarringen

• Cambium: laag cellen net onder schors, vormt nieuw hout
• Lente licht, zomer donker
• Oudste hout in midden

Basisstof 4

Dierlijke cellen

Plantaardige cellen

Mitochondriën en ribosomen (VG)

Dierlijke cellen

• Celmembraan: dun vliesje dat inhoud cel scheidt van omgeving
• Cytoplasma: water met opgeloste stoffen, waarin organellen zweven
• Celkern: organel, regelcentrum van cel, bevat DNA
• Kernmembraan: vliesje dat kernplasma in celkern houdt

Plantaardige cel

• Vacuole: blaasje met vocht (water en opgeloste stoffen, kleurstoffen)
• Plastiden: organel, bladgroenkorrels,  kleurstofkorrels en zetmeelkorrels
• Celwand: stevig laagje om cel heen, is gemaakt van tussencelstof

Plastiden

• Bladgroenkorrels: hierdoor zijn planten groen, hier vindt fotosynthese plaats
• Kleurstofkorrels: gele, oranje of rode kleur
• Zetmeelkorrels: kleurloos, hier wordt zetmeel opgeslagen
• Plastiden kunnen van een type in ander type veranderen

Benoem de type cel (letters) en de organellen (getallen)

Antwoorden:

A. Dierlijke cel

B. Plantaardige cel

1. Celmembraan 

2. Cytoplasma

3. Celkern / kernplasma

4. Kernmembraan

5. Bladgroenkorrel

6. Vacuole

7. Celwand

Andere organellen (VG)

• Sommige organellen niet zichtbaar onder lichtmicroscoop
• Elektronenmicroscoop maakt mitochondriën en ribosomen zichtbaar
• Mitochondriën: maken uit suikers energie voor cellen
• Ribosomen: maken eiwitten in de cellen

Leren onderzoeken 1 t/m 3

Microscopie

Basisstof 5

Lichaamscellen en chromosomen

DNA en genen

Celkern

• DNA in celkern, code bestaat uit vier letters (A, T, C, G)
• Een DNA streng rolt zich op en vormt een chromosoom, 46 chromosomen in elke celkern van onze lichaamscellen
• Stukken DNA coderen voor een erfelijke eigenschap, dit wordt een gen genoemd

Basisstof 6

Celdeling, celcyclus

Gespecialiseerde cellen

Stamcellen

Celdeling

• In 'moedercel' wordt DNA gekopieerd
• DNA wordt verdeeld over twee helften, vormt twee celkernen
• Cel deelt zich, er zijn nu twee 'dochtercellen'
• Er vindt plasmagroei plaats
• Één dochtercel gaat zich specialiseren, ander blijft stamcel

Stamcel

• Is nog niet gespecialiseerd
• Kan zich delen en daarna specialiseren
• Stamcel van embryo kan zich nog tot alles specialiseren, bij volwassenen alleen tot bepaalde type cellen
• Stamceltherapie (VG)

• Organen, organenstelsels
  
• Wortels, stengels, bladeren, vaten
• Cellen, weefsels mensen en planten
• Dierlijke en plantaardige cellen, celorganellen en functie
• Lichaamscel, celkern, chromosomen, DNA, genen
• Celdeling, moedercel en dochtercellen, stamcellen

https:

https: