6.2 Hoe rechtvaardig is de rechtstaat?

• Kind Professional
• MBO
• Studiejaar 3,4

6.2 Hoe rechtvaardig is de rechtstaat?

Wat is rechtvaardig(heid)?

Hoe is het Nederlandse recht georganiseerd?

In een rechtsstaat heeft de rechterlijke macht het laatste woord. 

De rechterlijke macht bestaat uit rechters. 

De regering, de Tweede Kamer of de koning kunnen een uitspraak van de rechter niet terugdraaien of ongeldig laten verklaren.

Een rechter beslist bijvoorbeeld:

• hoelang een dronken autobestuurder zijn rijbewijs kwijt is en hoeveel boete hij moet betalen.

• hoeveel maanden cel iemand krijgt voor een gewelddadige overval.

• op welke plek de schutting tussen twee huizen hoort te staan.

Rechtvaardigheid

Geen strafzaak, maar een conflict... De rechter geeft een oordeel.

Streven naar rechtvaardigheid: de overtreding van een regel en de straf voor die overtreding moeten met elkaar in verhouding zijn.

De rechtvaardigheid neemt toe als een rechter objectief kan oordelen over een zaak.

De rechter mag alleen feiten gebruiken om een oordeel te vellen en mag niet beïnvloed worden door anderen.

Daarom zijn rechters in Nederland:

Onafhankelijk

Niemand kan rechters vertellen wat ze moeten doen, ook de minister-president, de koning of een multinational niet.

Onpartijdig

Rechters, hun familieleden of vrienden, mogen niets te maken hebben met de zaak.

Van onbesproken gedrag

Een rechter mag geen strafblad hebben. 

Zo is de rechtspraak in Nederland georganiseerd:

de rechtbank

Hier worden in principe alle rechtszaken behandeld door de rechter. De rechter spreekt een vonnis (een oordeel) uit.

het gerechtshof

Als je het niet eens bent met het vonnis van de rechtbank, kun je in hoger beroep gaan. Het gerechtshof doet de zaak opnieuw en doet een nieuwe uitspraak.

de Hoge Raad der Nederlanden

Als je het niet eens bent met de uitspraak van het gerechtshof, kan de verdachte de Hoge Raad inschakelen. Zij doen de zaak niet over, maar controleren de uitspraak van de vorige rechters.

rechtsbijstand 

Door deze niveaus in de rechtspraak wil het rechtssysteem zo rechtvaardig mogelijk zijn voor iedere burger.

Burgers kunnen een advocaat in de arm nemen als ze met een rechtszaak te maken krijgen. 

Een advocaat adviseert over iemands rechten en ondersteunt de aangeklaagde of verdachte tijdens de zitting in de rechtbank. 

Als iemand onvoldoende geld heeft om een advocaat te betalen, kan hij een pro-Deo advocaat inschakelen. De overheid vergoedt dan de kosten van een rechtszaak.

Hoe komt een rechter tot een oordeel?

Een rechter gebruikt rechtsbronnen om tot een beslissing te komen. De volgende bronnen helpen de rechter om argumenten en bewijzen te vinden voor een vonnis.

Wetten: Wetten, zoals de leerplichtwet, worden beschreven in wetboeken. 

Verdragen: De rechter baseert zich op internationale afspraken en verdragen. (geen doodstraf in Europa)

Een ander bekend verdrag is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Jurisprudentie: Een rechter gaat na welke beslissing rechters in een vergelijkbare rechtszaak genomen hebben.

Gewoonte: Gewoonten kunnen zo ingeburgerd zijn dat mensen ze als ‘recht’ beschouwen zonder dat het opgeschreven is.

Wederhoor

Alle partijen krijgen de kans om hun kant van de zaak te vertellen. 

De uitspraak van een rechter is openbaar zodat iedereen de argumenten van de rechter kan opzoeken.

Als een verdachte vindt dat een rechter niet objectief is, dan kan hij een rechter wraken. 

De rechter moet dan vervangen worden door een andere rechter.

Wraking

• Soms oprecht
• Soms om de boel te vertragen
• Soms om dwars te liggen, omdat dat nou eenmaal het doel van je organisatie is. 

Catfish of strafbaar feit?

Catfish is iemand die zich op sociale media voordoet als iemand anders. 

Foto's en gegevens van een andere persoon worden gebruikt om online indruk op iemand te maken.

Catfishing wordt identiteitsfraude als iemand de identiteit van een 

ander gebruikt om iemand te benadelen en er zelf beter van te worden.

Jongeren die een selfie met hun rijbewijs op sociale media delen, kunnen slachtoffer worden van identiteitsfraude. Hun persoonlijke gegevens worden namelijk doorverkocht aan criminelen. 

Huiswerkopdrachten

6.2 Hoe rechtvaardig is de rechtsstaat?

Alle opdrachten

Klaar? Verdiepingsopdracht/eindopdracht