De Republiek

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Deze les:

- Bespreken huiswerk

- Uitleg de Republiek

- Zelf aan de slag!

Bespreken bron opdracht 

Antwoorden in je schrift af? 

De Republiek

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd bestuurd

Republiek

Republiek= Land zonder koning

De Tachtigjarige Oorlog

1568-1648

• De eerste fase wordt ook wel de Nederlandse Opstand (tegen Spanje) genoemd
• De, voornamelijke protestantste, Noordelijke Nederlanden gaan verder zonder de katholieke koning Filips II

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Regenten

• In tegenstelling tot andere landen hadden de (rijke) burgers in de Republiek veel meer macht en invloed dan de adel.
• Veel van deze burgers waren enorm rijk geworden door de handel (in de steden)
• Deze groep rijke burgers noem je regenten.
• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Ruzie tussen machtige mannen

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek
• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Johan de Witt werd in 1653 de nieuwe raadspensionaris. Tijdens een oorlog met Engeland liet hij een sterke vloot bouwen waarmee Michiel de Ruijter in 1667 de Engelsen versloeg.

De Witt was fel anti-stadhouder: "Vertrouw nooit een Oranje", had zijn vader ooit tegen hem gezegd.

Het Rampjaar

1672

• In 1672 vielen de Engelsen, Fransen en Duitsers tegelijkertijd Nederland aan.
• Op zee wist De Ruijter de Engelsen tegen te houden, maar het landleger is te zwak. 
• Sommigen gaven De Witt de schuld: hij had ook het leger moeten versterken
• Samen met zijn broer Cornelis werd hij afgeslacht en opgehangen

Aan het einde van de middag drongen opgehitste, dronken en woedende schutters de gevangenis binnen en sleurden de broers naar buiten. Cornelis bezweek onder de slagen van geweerkolven. Johan werd door notaris Van Soenen met een piek in zijn gezicht gestoken. Daarna schoot luitenant-ter-zee Maerten van Valen hem van achteren met een pistool in zijn hoofd.

De lijken werden geheel ontkleed, op het Groene Zoodje aan de wipgalg ondersteboven opgehangen, opengereten en gecastreerd. Tenen, vingers, oren, neuzen, lippen en tongen werden afgesneden. De ingewanden werden uit de lichamen gehaald en volgens de ooggetuige en dichter-industrieel Joachim Oudaan deels door de omstanders opgegeten of aan honden te eten gegeven. Hendrick Verhoeff ging er prat op dat hij de harten uit de lichamen had gesneden, iets dat hij de magistraat – de ochtend van de moord – beloofd had te doen. Ze zijn nog jaren tentoongesteld geweest.

Toch weer een stadhouder

1672

• Pas toen de gebieden rond Holland onder water werden gezet, gaven de Franse legers het op. De Duitsers hadden zich al teruggetrokken.
• De Republiek was gered, maar voor veel mensen was duidelijk geworden dat ze niet zonder stadhouder konden: Willem III volgde na 25 jaar zijn vader op

Behalve stadhouder en Prins van Oranje, werd Willem III in 1688 ook Koning van Engeland! Daar heeft hij nog steeds de bijnaam King Billy.

Opdracht Republieken nu

 Maak een korte presentatie (PowerPoint) over een land dat NU een republiek is. Neem hier minstens in mee:

- Wat een republiek is.

- Hoe de Republiek in dat land werkt (hoe word je de baas).

- Wie nu de baas is in dat land.

- Wanneer en hoe het land een Republiek werd.

Gebruik het internet

Versier je PowerPoint. 

Lever het in op It's Learning

De Nederlanden op reis

Met de VOC en de WIC

Wat weet je nog over de VOC?

De VOC

• Alle Nederlandse compagnieën gingen in 1602 samenwerken: de VOC.
• Alleen de VOC mocht handel drijven in Oost-Indië.

           Monopolie

                                    Hierdoor had de VOC geen                                                      concurrentie en maakte ze flinke                                          winst

Begrip concurrentie uitleggen

Het einde van de VOC

• VOC was een machtig wereldbedrijf
• Gaat mis in 18de eeuw: corruptie van VOC-ambtenaren, slecht bestuur en toegenomen concurrentie

VOC failliet

• Concurrentie van uit Engeland was enorm toegenomen
• Dalende vraag naar producten waar de VOC in handelde 

• 1799: VOC failliet, de overheid neemt alle bezittingen en de schulden van de VOC over

Kolonie Nederlands-Indië

Kolonie

Een kolonie is een gebied van het land buiten het eigen land.

De grootste kolonie van Nederland was Nederlands-Indië. 

Nederlanders werkten samen met Indische vorsten

Tussen 1800 en 1830 kwamen deze vaak in opstand

Het cultuurstelsel

Nederland wil meer winst

• 1830, cultuurstelsel
• Johannes van den Bosch

Gevolgen!:

• Hongersnood voor de Indonesische bevolking
• Kritiek vanuit de Nederlandse bevolking

Cultuurstelsel

1830-1870

Zelf aan de slag!

Werkboek bladzijde 20-22

Blok 2: koffie en suiker

Opdracht 2, 3, 5 en 6

Klaar? maak opdracht 7 en 8