thema 2 basisstof 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

• Huiswerk controle

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Planning

• vragen over het huiswerk?
  
• Nieuw thema: voeding en vertering
• onduidelijkheden thema 1

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Zet de organen in de juiste volgorde

Lucht gaat het lichaam in

Gaswisseling

Neusholte

Longblaasjes

Keelholte

Strottenhoofd

Bronchiën

Luchtpijptakje

Luchtpijp

In de longblaasjes vindt
gaswisseling plaats.
Gaswisseling is....

1. Koolstofdioxide in je bloed en zuurstof eruit.
2. De verbranding van zuurstof en het ontstaan van koolstofdioxide.
3. Het wisselen van rode en witte bloedcellen.
4. Zuurstof in je bloed en koolstofdioxide uit je bloed.

De kaars met ......... lucht blijft langer branden

1. uitgeademde
2. ingeademde

In ontspannen toestand is het middenrif..

1. naar beneden gebogen
2. naar boven gebogen
3. plat

Zet de stappen van inademen in de goede volgorde

Lucht stroomt je longen in

Je borstholte en longen worden groter

Tussenribspieren en middenrifspieren trekken samen

Luchtdruk in je longen neemt af

Ribben kantelen omhoog en middenrif wordt plat

Zet de stappen van uitademen in de goede volgorde

Je borstholte en longen worden kleiner

Lucht stroomt naar buiten

Tussenribspieren en middenrifspieren ontspannen

Luchtdruk in je longen neemt toe

Ribben zakken naar beneden en middenrif wordt bol

Wat is de relatie tussen verbranding en het ademhalingsstelsel?

Over welke opdracht(en) van het huiswerk heb je nog vragen?

Thema voeding en vertering

Huiswerk

Bladzijde
92 en 93

Opdrachten
1, 2, 3 en 4

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan jij...

2.1.1 Je kunt de functies van
        voedingsstoffen en voedingsvezel         in voedingsmiddelen noemen. (R)

2.1.2 Je kunt zes groepen
         voedingsstoffen noemen met hun
         functies en kenmerken. (R)

Verbranding in organismen

Longen =  zuurstof en koolstofdioxide 

darmen = brandstof

bloed = vervoer brandstof en zuurstof

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen

Alles wat je eet of drinkt.

Plantaardige voedingsmiddelen

Afkomstig van:

- planten

- gemaakt van
   planten

Plantaardige voedingsmiddelen

sojadrink en halvarine

sojabonen

plantaardige oliën

(zonnebloempitten, olijven)

Dierlijke voedingsmiddelen

Afkomstig

Afkomstig van:

- dieren

- producten van
   dieren

Dierlijke voedingsmiddelen

Afkomstig van dieren

zuivelproducten

melk en eieren

vlees

Afkomstig van producten van dieren

Is sinaasappelsap een dierlijk voedingsmiddel of een plantaardig voedingsmiddel?

1. Dierlijk
2. Plantaardig

Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Voed

Voedingsmiddelen

bevatten

voedingsstoffen

nodig voor:

- energie

- groei

- herstel

Voedingsstoffen zijn stoffen die je lichaam nodig heeft voor energie

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen vervullen vier functies in het lichaam.

1. Brandstof

2. Bouwstof

3. Reserve stof

4. Beschermende stof

Brandstof 

brandstoffen leveren energie voor:

-  de verbranding in
   elke lichaamscel 

- het op peil houden van de
   lichaamstemperatuur

- groei, ontwikkeling en 
   herstel van het lichaam

welk brandstof gebruikt het lichaam voornamelijk?

Bouwstof

bouwstoffen nodig voor:

-  groei en ontwikkeling van het   

   lichaam.

- herstel bij verwondingen en
   beschadigingen

- het maken van nieuwe cellen en       weefsels

Reservestof

reservestoffen:

-  niet direct nodig als
   brandstof of bouwstof

- worden opgeslagen in het 
   lichaam

Beschermende stoffen

beschermende stoffen:

-  zorgen ervoor dat je
   niet ziek wordt

Brandstof 

brandstoffen leveren energie voor

-  de verbranding in
   elke lichaamscel. 

- het op peil houden van de
   lichaamstemperatuur

- groei, ontwikkeling en 
   herstel van het lichaam

voedingsstoffen

Koolhydraten

• Tot koolhydraten behoren:

    - suikers (o.a. glucose)  - glycogeen

    - zetmeel                              - vezel

• gebruikt als brandstof en bouwstof
• Teveel koolhydraten --> vet --> reservestof
• Omzetting glucose in glycogeen en opslag in lever en spieren

voedingsmiddelen met veel koolhydraten

Vetten

voedingsmiddelen met veel vet

Vetten dienen als:

- brandstof

- bouwstof

- reservestof

Teveel vet:

- niet nodig

- opgeslagen als reservestof
   onder de huid
   (onderhuidse vetlaag)

Eiwitten

voedingsmiddelen met veel eiwitten

Eiwitten dienen als:
-  bouwstoffen (vorming
   cytoplasma en opbouw
    spieren)

Teveel eiwitten:

- gebruikt als brandstof

- omgezet in vet en opslag
   als reservestof

Water

voedingsmiddelen met veel water

- 60% uit water

- belangrijke bouwstof
- nodig voor vervoer van
   stoffen in het lichaam

- opgelost in bloed

Mineralen

voedingsmiddelen met veel mineralen en vitamine A, B, D, E en K

Mineralen (zouten) zijn:

- bouwstoffen
  (kalk voor opbouw van
  botten)

- beschermende stoffen
  (gezond te blijven)

vitaminen

VVitamine

voedingsmiddelen met veel mineralen en vitamine B, C en K

Vitaminen dienen als:

- bouwstof

- beschermende stof

Te weinig:

ziek

Teveel:

ziek 

Aangegeven met een letter: A, B, C, D en K

vitaminen

Vitamine A 

- opbouw van
   de huid

- goed te zien

 Vitamine D

- stevige botten

Voedingsvezel

voedingsmiddelen met veel voedingsvezel

- behoren tot de

  koolhydraten
- afkomstig uit de celwanden
   van planten
- zorgen voor een verzadigd gevoel

- nodig voor een goede
  darmwerking

Voedingsvezel:

verzamelnaam voor plantaardige stoffen die je lichaam niet kan verteren.

Bij welk alternatief staan er alleen plantaardige voedingsmiddelen?

1. kaas, noten en spinazie
2. advocaat, broccoli en peper
3. eieren en sperziebonen
4. brood, vis en aardappelen

Het voedingsmiddel op
de afbeelding heeft in
het lichaam voornamelijk
de functie van...

1. brandstof
2. reservestof
3. beschermende stof
4. bouwstof

Bouwstoffen

Beschermende stof

Brandstoffen

Reservestof

Eiwitten

Koolhydraten

Vetten

water

mineralen

vitaminen

Eiwitten

Vetten

Vetten

mineralen

koolhydraten

koolhydraten

vitaminen

Aan de slag

Nabespreking

Begrippen uit deze les

Begrippen uit deze les

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen