Duurzaamheid 2 - Voedselproductie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

                          

                            Aardrijkskunde

Programma

• Hoe draagt voedsel bij aan je voetafdruk?
• Wat verandert er in de voedselindustrie?
• Wat verandert er in arme landen?
• Wat kun je zelf doen?
  

Voedsel en voetafdruk

• Iedereen op de wereld heeft voedsel nodig. Sommige mensen eten wel meer dan anderen.
  
  
• Voedsel verbouwen kost ruimte. In de eilandopdracht moest je zelf bepalen hoe je die ruimte wilde gebruiken.
  
  
• Sommige soorten voedsel kosten meer ruimte dan andere.
  
  
• Sommige soorten voedsel leveren ook meer energie dan andere.
  
  
• Wat je eet bepaalt voor een groot deel je voetafdruk.
  

Voedsel meten we in calorieën (afgekort: cal). Een calorie is een soort brandstof. Hoeveel calorieën je eet, kun je vergelijken met hoeveel liter benzine je in een auto tankt. Sommige producten hebben meer calorieën dan andere. Hoe kom jij aan al jouw calorieën?

Aardappel

75cal per 100gr

Brood
200cal per 100gr

Rundvlees

290cal per 100gr

Eieren

140cal per 100gr

Sla

15cal per 100gr

Hier is het duidelijk: het graan waarvan jouw brood wordt gemaakt, heeft ruimte nodig om te groeien.

Hier zit het anders. Deze biefstuk heeft ook ruimte nodig om rond te lopen, maar moet zelf ook eten. En hoe zit het als je melk van een koe drinkt?

Welk voedsel kun je het beste eten om je voetafdruk te verkleinen?

A: Voedsel met zoveel mogelijk calorieën per 100 gram.

B: Voedsel met zo weinig mogelijk calorieën per 100 gram.

C: Dat hangt er vanaf hoeveel ruimte nodig is voor de productie ervan.

D: Dat maakt niet uit. Het gaat niet om wat je eet maar om hoeveel.


                                                             Antwoord invullen op volgende slide!

Welk voedsel kun je het beste eten om je voetafdruk te verkleinen?

1. Voedsel met zoveel mogelijk calorieën per 100 gram.
2. Voedsel met zo weinig mogelijk calorieën per 100 gram.
3. Dat hangt er vanaf hoeveel ruimte nodig is voor de productie ervan.
4. Dat maakt niet uit. Het gaat niet om wat je eet maar om hoeveel.

Welk voedsel kun je het beste eten om je voetafdruk te verkleinen?

A: Voedsel met zoveel mogelijk calorieën per 100 gram.

B: Voedsel met zo weinig mogelijk calorieën per 100 gram.

C: Dat hangt er vanaf hoeveel ruimte nodig is voor de productie ervan.

D: Dat maakt niet uit. Het gaat niet om wat je eet maar om hoeveel.


                

Van voedsel naar hectare

• Je weet nu dat in verschillende soorten voedsel meer of minder calorieën zitten.
  
  
• Er zit ook een verschil in hoeveel ruimte al dit voedsel nodig heeft voor hetzelfde aantal calorieën.
  
  
• Links zie je hoeveel calorieën je per voedselsoort kunt maken op één hectare grond in één jaar.
  
  
• Als je alleen maar aardappelen zou eten, zou je dus veel minder ruimte nodig hebben dan wanneer je alleen maar tarwe zou eten.
  

Calorieën per hectare per voedingsmiddel

Hoe zit het met vlees?

• Bij het maken van je eilandopdracht viel het misschien al op dat dieren heel veel ruimte kosten.
  
  
• Dat komt omdat dieren niet alleen ruimte innemen, maar zelf ook moeten eten.
  
  
• Koeien, waar ze biefstuk van maken, eten zes keer zo veel calorieën als ze opleveren.
  
  
• Je kunt dus kiezen:
  600 calorieën aan aardappelen eten óf
  100 calorieën aan rundvlees eten
  
  
• Er spelen ook andere dingen mee: de winden die koeien laten zijn slecht voor het milieu. Ook is veel water nodig.
  

20 kilo aardappelen

Genoeg voor 7 mensen

Meteen opeten

7 blije mensen

Gebruiken als voer

Een blije koe

Vlees opeten

1 blij mens

Welke stelling is waar?

A: Als je aardappelen zelf opeet, is dat beter voor het milieu dan wanneer je ze gebruikt als                   veevoer.

B: Het maakt niets uit hoe je voedsel verwerkt. Het heeft altijd dezelfde voedingswaarde.

C: Het maakt niets uit wat je eet, alles is even slecht voor je voetafdruk.

D: Vlees bevat meer calorieën per 100 gram. Dat is dus de meest efficiënte manier van eten.


                                                             Antwoord invullen op volgende slide!

Welke stelling is waar?

1. Als je aardappelen zelf opeet, is dat beter voor het milieu dan wanneer je ze gebruikt als veevoer.
2. Het maakt niets uit hoe je voedsel verwerkt. Het heeft altijd dezelfde voedingswaarde.
3. Het maakt niets uit wat je eet, alles is even slecht voor je voetafdruk.
4. Vlees bevat meer calorieën per 100 gram. Dat is dus de meest efficiënte manier van eten.

Welk voedsel kun je het beste eten om je voetafdruk te verkleinen?

A: Als je aardappelen zelf opeet, is dat beter voor het milieu dan wanneer je ze gebruikt als veevoer.

B: Het maakt niets uit hoe je voedsel verwerkt. Het heeft altijd dezelfde voedingswaarde.

C: Het maakt niets uit wat je eet, alles is even slecht voor je voetafdruk.

D: Vlees bevat meer calorieën per 100 gram. Dat is dus de meest efficiënte manier van eten.

                                                 

Wat verandert er in de voedselindustrie?

Best veel. We kijken naar schaalvergroting, intensivering en biologisch voedsel.

Biologisch

Biologische landbouw gebruikt minder bestrijdingsmiddelen en geeft dieren meer ruimte.

Schaalvergroting

Bedrijven maken heel veel van hetzelfde soort voedsel. Ze kunnen dit zo veel efficiënter doen

Intensivering

Bedrijven die aan intensivering doen gebruiken kennis en geld voor een hogere opbrengt. Dit zit vol met moderne technologie.

Biologisch

• Bedrijven die biologisch werken, willen zoveel mogelijk de natuur hun gang laten gaan.
  
  
• Ze gebruiken minder of geen bestrijdingsmiddelen (gifstoffen tegen insecten)
  
  
• Ze geven de dieren die ze houden meer ruimte.
  
  
• Minder gif en meer ruimte voor dieren is goed. Alleen levert deze manier van voedselproductie minder calorieën per hectare op.
  

Niet-biologisch

Veel calorieën per hectare

Slecht voor de dieren

Wel biologisch

Minder calorieën per hectare

Beter voor de dieren

Schaalvergroting

• Bij schaalvergroting maken ze een heel groot bedrijf wat één soort voedsel produceert.
  
  
• Dit scheelt geld. Boeren hoeven zo minder verschillende machines aan te schaffen om al het werk te doen.
  
  
• In Amerika zijn er bedrijven met 30.000 koeien. Het grootste bedrijf in Nederland heeft 500 koeien.
  
  
• Door maar één gewas te laten groeien, neemt de biodiversiteit af. Dat betekent dat er minder soorten planten en dieren voorkomen op aarde. Gewassen of dieren waar we niets aan hebben, sterven uit.
  

Schaalvergroting

 Dit is makkelijk voor de

  boeren. Ze kunnen enorme

  stukken land in één keer

 oogsten. Alleen groeit

hier ook niks anders meer.

Zonder schaalvergroting

Hier groeien veel meer

soorten planten. Dit is goed  

voor de biodiversiteit, maar    

het werk van de boer    

wordt wel moeilijker  

en duurder

Intensivering

• Bedrijven die aan intensivering doen, proberen zoveel mogelijk uit een stuk land of een dier te halen.
  
  
• Daarvoor gebruiken ze de wetenschap en dure machines
  
  
• Kennisintensieve bedrijven willen alles weten over hun land of dieren. Ze gebruiken slimme machines en drones om te kijken wat er nodig is. Ze weten precies wanneer ze een koe het best kunnen melden, of wanneer hun landbouwgrond bemest moet worden.
  
  
• Kapitaalintensieve bedrijven gebruiken vooral veel machines. Bij deze bedrijven werken weinig mensen en gaat bijna alles automatisch.
  

Kennisintensief

  Deze boer gebruikt een

  drone om heel precies

 te bepalen hoeveel mest

er op zijn land komt

Kapitaalintensief

Al deze koeien worden in één 

keer gemolken door een   machine. Dat scheelt de  
boer veel werk. Hij kan nu   meer koeien houden.

Koppel de tekstjes en foto's aan de juiste

manier van voedsel verbouwen.

Biologisch    

Schaalvergroting

.

Intensivering

Dit vind ik zelf

het beste idee!

Goed voor dieren, slecht voor de voetafdruk

Kennis....

of

kapitaal....

Gigantische bedrijven zijn efficiënter

Weet je nog van de vorige les? Arme landen worden steeds rijker. Hierdoor gaan ze ook anders eten. Wat betekent dat voor de wereldwijde voetafdruk?

Indiaas gerecht
Curry met rijst, tomaat en koriander

Europees gerecht
Vooral veel vlees, met een beetje
aardappel en groente

Wat gaat er waarschijnlijk gebeuren met arme landen die rijker worden?

A: Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk groeit.

B: Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk blijft hetzelfde.

C: Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk groeit.

D: Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk krimpt.


                                                             Antwoord invullen op volgende slide!

Wat gaat er waarschijnlijk gebeuren met arme landen die rijker worden?

1. Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk groeit.
2. Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk blijft hetzelfde.
3. Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk groeit.
4. Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk krimpt.

Wat gaat er waarschijnlijk gebeuren met arme landen die rijker worden?

A: Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk groeit.

B: Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk blijft hetzelfde.

C: Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk groeit.

D: Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk krimpt.

Dat was het!

Ga nu voor jezelf na of je alles begrepen hebt.

Rechts zie je de onderwerpen die in deze les behandeld zijn. Ben je klaar voor de toets, of heb je hier nog hulp bij nodig? Sleep de leerdoelen naar de vakjes hieronder.

NEE!

Ik begrijp dit

echt niet

Ik vind dit nog steeds
heel moeilijk

Ik begin het

te snappen!

Volgens mij begrijp

ik dit!

JA!

Kom maar door

met die toets!

Je weet hoe voedsel de voetafdruk beïnvloedt

Je begrjipt waarom er steeds meer ruimte nodig om voedsel te produceren.

Je weet van schaalvergroting en intensivering zijn en hoe
je duurzamer kunt produceren.

                          

                            Aardrijkskunde