THEO LES 10: Spijsvertering

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Spijsvertering

Algemene theorie

Les 10

Vandaag

• Herhaling voedingsstoffen middels een schema

Spijsverteringssysteem 

• Organen die tot het spijsverteringsstelsel behoren
• Organen die een ondersteunde functie aan de spijsvertering hebben

Lesdoelen

• De student kent de onderdelen van het spijsverteringskanaal
• De student kent de onderdelen van de spijsvertering 

Herhaling vorige les

• Schema voedingsstoffen maken via Padlet
• Schema spijsvertering maken via Word

• Antwoorden opdracht voedingsstoffen zijn te vinden in de bestanden van het kanaal ''Algemene theorie''

Spijsverteringssysteem

• Dit systeem zorgt er voor dat de stofwisseling zijn werk kan doen

Doel: 

• Het verteert voeding/ maakt het fijn 
• Niet bruikbare bestanddelen uit het lichaam verwijderen

Spijsverteringskanaal:

• Een holle verbindingsweg tussen de mondholte en de anus

Welke organen zijn betrokken bij de spijsvertering?

Spijsverteringskanaal

• Mondholte
• Keelholte
• Slokdarm
• Maag
• Dunne darm
• Dikke darm
• Endeldarm
• Anus

Ondersteunende rol:

• Alvleesklier
• Lever
• Galblaas 

Welke enzymen spelen een rol bij de spijsvertering?

Onderstaande sappen, enzymen, bacteriën helpen ook een handje mee 

Spijsverteringssappen zoals:

• Speeksel
• Maagsap
• Darmsap
• Alvleessap
• Gal

Enzymen: 

• Amylase
• Protease
• Lipase

Bacteriën 

Spijsverterings organen

Mondholte

• Gebit
• Speeksel
• Tong

 

Mondholte

Verwerken van voedsel: 

Mechanisch proces

• Kauwen van voedsel

Chemisch proces

• Enzymen

Speeksel

Speekselklieren:

• Oorspeekselklier
• Ondertongspeekselklier
• Onderkaakspeekselklier

Amylase komt hier voor

Tong

Functies:

• Verplaatsen van voedsel
• Voedsel naar de keelholte schuiven
• Strottenklepje naar beneden duwen
• Spreken
• Bevat smaakpapillen

Keelholte

Plaats: 

Tussen de huig en het strottenklepje

Plaats strottenhoofd: 

Tussen de keelholte en de luchtpijp

Slokdarm

Verbinding tussen de keelholte en de maag

Plaats: 

Achter de luchtpijp

Wand van de slokdarm:

• Slijmvlies
• Laag bindweefsel
• Glas spierweefsel
• Dwarsgestreept spierweefsel
• Bindweefsel

Maag

Plaats:

Links in de buik, vlak onder het middenrif

Bouw maagwand:

• Slijmvlies
• Drie lagen glad spierweefsel
• Bindweefsel

Enzymen: protease en lipase

Functies

Maag:

• Bewaren van voedsel
• Kneden van voedsel door peristaltische bewegingen
• Vermengen van voedsel met maagsap

Maagslijmvlies:

• Bescherming tegen zoutzuur
  
• Maken van een stof die nodig is voor de opname van vitamine B12

Zoutzuur:

• Doden van bacteriën
• Beter in laten werken van protease

B12: Belangrijk  aanmaak van rode bloedcellen

Dunne darm

Plaats: 

Sluit aan op de maag

Bestaat uit:

• Twaalfvingerige darm
• Nuchtere darm
• Kronkeldarm

Wand dunne darm:

• Slijmvlies
• Twee lagen glad circulair spierweefsel
• Bindweefsel

Slijmvlies dunne darm

• In de uitstulpingen van deze plooien zitten de darmvlokken met de darmwandcellen
• Hier worden voedingsstoffen opgenomen in bloed en lymfe

Bloed:

• Glucose en aminozuren (via de poortader naar de lever)

Lymfe

• Glycerol en vetzuren (door chylvaatjes) 

Enzymen

In de GEHELE dunne darm:

• Amylase
• Protease
• Lipase

Twaalfvingerige darm

Zure maaginhoud wordt hier geneutraliseerd

Hier komen ...

• Gal
• Alvleessap

... de dunne darm in

Nuchtere darm en kronkeldarm

• Darmsappen knippen voedseldeeltjes verder op

• In de kronkeldarm vindt resorptie van voedingsstoffen plaats

Blinde darm

Plaats:

Tussen de dunne en dikke darm

Wormvormig aanhangsel = appendix

Dikke darm

Bestaat uit:

• Blinde darm
• Karteldarm
• Endeldarm

Karteldarm bestaat uit:

• Opstijgende tak
• Dwars verlopende tak
• Afdalende tak
• Sigmoïd

Dikke darm

Wand van de dikke darm is opgebouwd uit:

• Slijmvlies
• Twee lagen glad spierweefsel
• Bindweefsel

Functies:

• Verzamelen van onverteerbare resten
• Onttrekken van vocht aan de spijsbrij

Resultaat -> feces = ontlasting

Colibacteriën

Functies:

• Vormen van vitamine B, E, K
• Zorgen voor rotting en gisting
• Zorgen voor vertering van cellulose
• Bevorderen darmperistaltiek

Onvoldoende werking = obstipatie

Endeldarm / anus

Functies:

• Verzamelen van ontlasting = feces
• Uitscheiden van ontlasting

Anus

Bestaat uit twee sluitspieren:

• Uitwendige willekeurige sluitspier (dwarsgestreept)
• Inwendige onwillekeurige sluitspier (glad)

Opdracht

03. Organen die een rol spelen bij de spijsvertering

Zie de bestanden van het kanaal: Algemene theorie

Jullie krijgen hier 20 min voor. Succes!

Alvleesklier / Pancreas

Plaats:

Bovenin de buikholte achter de maag

• Opgebouwd uit klierkwabjes die alvleessap maken met ALLE spijsverteringsenzymen

• Dit orgaan maakt de grootste hoeveelheid lipase aan

• Enzymen gaan via een buis naar de twaalfvingerige darm

Eilandjes van Langerhans

Tussen de klierkwabjes liggen groepjes cellen =  eilandjes van Langerhans

Eilandjes maken twee hormonen:

• Insuline
• Glucagon

Deze hormonen zijn betrokken bij de koolhydraatstofwisseling

Insuline en glucagon

Insuline:

• Zorgt voor de omzetting van glucose in glycogeen 
• Wordt opgeslagen in de lever- en spiercellen

Glucagon:

• Zorgt voor de omzetting van glycogeen (levercellen) in glucose
• Indien nodig zet adrenaline ook glycogeen om in glucose (lever - en spiercellen)

Lever

Plaats:

Onder het middenrif, rechts van de maag

Lever is donker van kleur door:

• Galkleurstof
• Uitgebreide haarvatennet (kleine bloedvaatjes)

Lever is opgebouwd uit:

• Grote rechter kwab
• Kleine linker kwab

Deze zijn opgebouwd uit kleinere kwabjes

Om elk kwabje zitten kleine takjes van de poortader (bijzonder haarvatennet)
Dit haarvatennet is helemaal aderlijk (zuurstofarm) en bevat veel voedingsstoffen 

Galblaas en leverpoort

Tussen de twee kwabben zit een groeve en hierin zitten de:

• Galblaas
• Leverpoort

Leverpoort:

• De poortader komt hier binnen
• De leverslagader komt hier binnen
• Hier treden de drie leveraderen naar buiten (gaan over in de onderste holle ader)
• Hier treedt de leverbuis naar buiten (vervoert gal van de lever naar de galblaas)

Functies lever

Voor de stofwisseling:

• Opslag van glycogeen -> koolhydraatstofwisseling
• Bouwt uit aminozuren lichaamseigen eiwitten = assimilatie -> eiwitstofwisseling
• De lever maakt gal -> vetstofwisseling

Andere functies:

• Ontgifting
• Maken van stollingseiwitten met behulp van vitamine K (fibrinogeen en protrombine)
• Opslagplaats voor glycogeen, vitamine ADEK en ijzer (alleen als het lichaam teveel heeft)

Galblaas

Plaats:

Rechtsboven in de buik, tegen de onderkant van de lever aan

• Galblaas maakt geen gal maar is een opslagplaats voor gal

• Gal wordt via de galbuis afgegeven aan de twaalfvingerige darm = eerste deel van de dunne darm

Zijn de volgende stellingen juist of onjuist?
Waarom?

• In het spijsverteringskanaal worden koolhydraten afgebroken tot glucose.
• Proteasen zijn enzymen die koolhydraten afbreken.
• Het speeksel bevat de enzymen amylase en lipase. 
• Tijdens het slikken van voedsel gaat het strottenklepje omlaag en de huig omhoog.
• Maagsap bevat zoutzuur, water en de enzymen amylase en protease.
• De volgorde van de dunne darm van begin naar het einde is: twaalfvingere darm, nuchtere darm, kronkeldarm.
• De colibacteriën bevinden zich in de dunne darm.  
• De lever is een opslagplaats voor de vitaminen ADEK.
• Koolhydraten en vetten zijn bouwstoffen.

Volgende week

• Herhaling stofwisseling, voedingsstoffen en spijsvertering
• Formatieve toets
• Bespreken formatieve toets huidlagen

Heel veel succes met leren!