Periode 2, week 1: Mobiliteit deel 1 en ergonomie

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Mobiliteit deel 1

Periode 2, week 1: Theorie vaardigheden

Leerdoelen

De student is in staat om:                                                                                                                                  

• De zorgvrager volgens het verpleegplan te ondersteunen bij mobiliteit en daarbij ergonomisch   verantwoord te werken;
• Methodisch werken bij mobiliteitsproblemen;                                                                                                           
• Aangeven waarom het belangrijk is praktijkrichtlijnen na te streven bij het tillen; 
• In eigen woorden aangeven wat mobiliteitsklassen zijn binnen de zorgsector;                                       
• Aangeven wat een transferprotocol is.   
• Je kunt uitleggen wat de arbowetgeving inhoudt in relatie tot ergonomie voor zorgverlener. 
• Je kunt uitleggen wat statische en dynamische belasting inhoudt voor een zorgverlener. 
• Je kunt samenvatten wat de inhoud is van de richtlijnen ergonomie voor een zorgverlener. 
• Je kunt benoemen wat de aandachtspunten zijn bij het tillen en verplaatsen van een zorgvrager.                                                                    

Thieme Meulenhof 

Waar kun je deze les vinden? 

Thiemen Meulenhoff: Persoonlijke basiszorg

Module 6:  Hulp bieden bij mobiliteitsproblemen

Kopje 2:   Het verplaatsen van de zorgvrager           

Module 4:  Hygiënisch en ergonomisch verantwoord werken

Kopje 5: Ergonomisch verantwoord werken        

  

                    

                                                                                               

2 lessen mobiliteit

Onderwerpen les 1:                                                                                                                                                                  

Begrippen: Mobiliteit, zelfredzaamheid, lean, ergonomisch, ergocoach;         

Praktijkrichtlijnen fysieke belasting;                                                                                   

Mobiliteitsklassen;                                                                                                                      

Het transferprotocol.                                                                                                                 

Onderwerpen les 2:                                                                                                                                                                  

Andere disciplines inschakelen;                                                                                                

Hulp bieden bij staan, lopen en zitten;                                                                                     

Hulp bieden bij de lichaamshouding in bed;                                                                         

Actieve en passieve lift;                                                                                                                     

Valpreventie: voorkomen van vallen, oorzaken van vallen en gevolgen van vallen.

Stop!!! 

Maak jij contact????

Bekijk het filmpje en bespreek jouw reacties in de groep.

Wat zie je hier?

Mobiliteit

Veel zorgvragers hebben ondersteuning nodig bij het opstaan en                    verplaatsen;                                                                                                                                  

Welk type ondersteuning je biedt hangt af van de mobiliteitsklasse van de zorgvrager.                                                                                                                                    

Wat verstaan jullie onder mobiliteit?

Wat verstaan jullie onder zelfredzaamheid??

Methodisch werken bij mobiliteitsproblemen

   Als je een zorgvrager  helpt bij mobiliteitsproblemen, schat je zijn                        zorgbehoefte in en stem je daar jouw zorg  op af. Je coördineert en                      evalueert alle zorg rondom de mobiliteit van de zorgvrager. Je neemt de        juiste beroepshouding aan, als je een zorgvrager tilt  of verplaatst.                

Het inschatten van de zorgbehoefte:
Welke vragen zou je kunnen stellen om te weten te komen hoeveel ondersteuning de zorgvrager nodig heeft bij mobiliteit?

Mobiliteitsklassen

De mobiliteitsklassen zeggen iets over hoe mobiel de zorgvrager is en hoe belastend de zorg voor deze zorgvragers is voor de verpleegkundige

De zorgvragers zijn ingedeeld in vijf mobiliteitsklassen

Bij elke categorie staat aangegeven hoe en wat de mogelijkheden zijn met betrekking tot het tillen en verplaatsen van de zorgvragers

Bij het kiezen van de juiste hulpmiddelen en transfertechniek is de mobiliteit van de zorgvrager belangrijk. In de mobiliteitsklassen worden op grond van hun mogelijkheden zorgvragers ingedeeld in vijf mobiliteitsklassen A tot en met E.

Indeling in mobiliteitsklassen

Vijf mobiliteitsklassen           A             B                   C               D               E 

1. Wat is de mate van mobiliteit en zelfstandigheid van de zorgvrager?

2. Wat is het risico van overbelasting voor de zorgvrager?

3. Kan de zorgvrager een lichamelijke bijdrage leveren?

4. Is het stimuleren van mobiliteit van de zorgvrager van belang?

A De zorgvrager kan de handeling zelf uit voeren, met of zonder het gebruik van hulpmiddelen of aanpassingen.

B De zorgvrager kan de handeling niet zelfstandig uitvoeren. De hulp die nodig is, brengt geen fysieke overbelasting met zich mee. Het kan bestaan uit aanwijzingen, maar ook uit lichte hulp. Bij de transfers kunnen hulpmiddelen en aanpassingen worden gebruikt, bijvoorbeeld een papegaai.

C De zorgvrager kan de handeling niet zelfstandig uitvoeren. De hulp kan (zonder maatregelen) risico van fysieke overbelasting met zich meebrengen. Het is nodig om gebruik te maken van hulpmiddelen. De zorgvrager kan zelf een fysieke bijdrage leveren. De hulp die gegeven wordt, is bijvoorbeeld de transfer met een actieve tillift of stalift.

D De zorgvrager kan de handeling niet zelfstandig uitvoeren. De hulp brengt, zonder speciale maatregelen, risico van fysieke overbelasting met zich mee. Het is nodig gebruik te maken van hulpmiddelen die de taak (deels) overnemen. De zorgvrager kan een zeer beperkte of vrijwel geen fysieke bijdrage leveren. Toch blijft het belangrijk activiteit van de zorgvrager te stimuleren. De hulp die nu gegeven wordt, is bijvoorbeeld de transfer met een passieve tillift.

E De zorgvrager kan de handeling niet zelfstandig uitvoeren. De hulp brengt risico van fysieke overbelasting met zich mee. Het is nodig gebruik te maken van hulpmiddelen. De zorgvrager wordt niet gestimuleerd om mee te werken. Het kan gaan om zorgvragers die terminaal zijn of zo moe dat het belangrijk is hun energie te sparen om bijvoorbeeld bezoek te kunnen ontvangen of te lezen. Transfers vinden meestal plaats met behulp van een passieve tillift of een glijzeil.

Voor zorgvragers in de mobiliteitsklassen A t/m D is het stimuleren of onderhouden van mobiliteit belangrijk. Dit geldt niet voor categorie E.

Wat staat er beschreven in de praktijkrichtlijnen over fysieke belasting?

Praktijkrichtlijnen

Zie hier enkele voorbeelden van praktijkrichtlijnen en praktijksituaties 

Praktijkrichtlijnen fysieke belasting

Er staat in beschreven:

1. Wanneer fysieke belasting overgaat in fysieke overbelasting;                                                             

2. Welk type (til)hulpmiddel er dan gebruikt moet worden;                                                                        

3. Welke hulpmiddelen je kunt gebruiken om te checken of je volgens deze richtlijnen werkt.

Praktijkrichtlijnen fysieke belasting

1.  Niet meer tillen dan 23  kilo onder ideale omstandigheden;                                                                                   
2.  Neem meer trekken/duwen dan 15 kilo per hand of  kilo per twee handen                                                 
3.  Niet meer trekken dan 5 kilo wanneer kracht uit de vingers  moet komen                             
   
   
4. Niet langer dan een minuut met gedraaide of meer dan  graden met gebogen en/of gedraaide romp                                                                                                                                                                                               

Tillen is transfer

Bij de zorgverlening aan een zorgvrager met beperkte mobiliteit bestaat het risico dat je jezelf overbelast;

Als je moet 'tillen' moet je hulpmiddelen gebruiken. Je mag niet tillen. Denk niet alleen aan de belasting van grote spieren, maar vooral ook aan de belasting van je vingers en handen;

Transferprotocol en hulpmiddelen bij het tillen

Het transferprotocol is een onderdeel van het zorgdossier en geeft  per zorgvrager precies aan hoe de transfers moeten verlopen. Het moet op de juiste manier door zorgverleners worden ingevuld en regelmatig worden besproken en geëvalueerd.

Voorwaarden voor een transferprotocol

1. Aanwezigheid van voldoende hulpmiddelen;

2. Goede en haalbare afspraken;

3. Begeleiding door een ergotherapeut of ergocoach;

4. Afstemmen protocol op de specifieke situatie;

5. Simpele uitleg van het protocol, zodat het voor iedereen duidelijk is;

6. Opnemen van het protocol in het zorgdossier / zorgmap;

7. Zorgvrager betrekken en zo nodig bijsturen.

Biomechanica

Biomechanica is het geheel van wetmatigheden rondom houdingen, bewegingen en krachten van het (menselijk) lichaam. Hierbij zijn een aantal basisbegrippen van belang, namelijk: 

• Zwaartepunt 
• Steunvlak
• Last
• Lastarm
• Hefboom
• Traagheid

Een verkeerde manier van tillen is dus schadelijk voor de tussenwervelschijven en de rugspieren. Als je tilt, moet je de lange spieren gebruiken. Als verpleegkundige moet je ernaar streven bij het tillen en verplaatsen zo min mogelijk kracht te gebruiken. De biomechanica heeft daarvoor nuttige kennis. Biomechanica is het geheel van wetmatigheden rondom houdingen, bewegingen en krachten van het (menselijk) lichaam.

• Zwaartepunt: het centrum van een voorwerp of lichaam. Bij een bal bevindt het zwaartepunt zich precies in het midden. Het zwaartepunt van de mens ligt iets voor de tweede wervel van het heiligbeen.
• Steunvlak: het gedeelte van het lichaam dat steun heeft op de grond, vormt een denkbeeldig vlak. Op beide voeten staan heeft als steunvlak alles wat binnen de omtrek van de voeten valt. Hoe verder de voeten uit elkaar staan, hoe groter het steunvlak. Wanneer het lichaamszwaartepunt zich loodrecht boven het steunvlak bevindt, dan is het lichaam in balans.
• Last: het voorwerp dat getild moet worden.
• Lastarm: de afstand tussen het zwaartepunt en de last.
• Hefboom: de afstand tussen het punt waar de kracht wordt uitgeoefend en het punt waar de kracht aangrijpt, het te bewegen voorwerp. Neem een plank die wordt losgewrikt met een ijzeren staaf, de staaf is dan een hefboom. Een flesopener of notenkraker is ook een hefboom.
• Traagheid: de wet van de traagheid schrijft voor dat een voorwerp in zijn eigen bewegingstoestand wil blijven. Om een stilstaande tillift in beweging te krijgen, moet je extra kracht zetten. Als de lift in beweging is, dan is er kracht voor nodig om deze tot stilstand te brengen. De praktijkrichtlijnen schrijven daarom de 'drie-seconden-regel' voor: neem drie seconden de tijd om de tillift van stilstand in een lichte beweging te brengen door het volle gewicht ertegenaan te plaatsen.

Gaat kind A of kind B naar beneden? Hoe komt dat?

Het is belangrijk om bij het tillen en verplaatsen zo min mogelijk kracht te gebruiken. De biomechanica heeft daarvoor nuttige aanwijzingen.
Wanneer ben je in balans?

1. Als je je voeten uit elkaar zet en een beetje naar achteren leunt
2. Als je je voeten uit elkaar zet en zo recht mogelijk staat
3. Als je je voeten tegen elkaar zet en een beetje naar voren leunt
4. Als je je voeten tegen elkaar zet en zo recht mogelijk staat.

NIOSH-methode 

• Meetmethode.
• Kijkt niet alleen naar het gewicht van het voorwerp maar ook omstandigheden waaronder het wordt verplaatst.
• Op basis hiervan wordt het gewicht van tillen berekend.

De NIOSH-methode is een meetmethode om te bepalen hoeveel een werknemer per keer mag tillen.

De NIOSH-methode kijkt niet alleen naar het gewicht van het voorwerp, maar ook naar de omstandigheden waaronder het wordt verplaatst. Zoals de frequentie, de afstand van de verplaatsing, de hoogte tot de vloer en de draaiing van het lichaam. Op basis van deze gegevens berekent de NIOSH-methode het aanbevolen gewicht. Maximaal is dat 23 kilo, maar bij extra zware omstandigheden kan dat dus nog lager zijn. Over het algemeen luidt de uitkomst maximaal 12 kg of zelfs nog veel minder.

De NIOSH-methode is verwoord in een ISO-norm en wordt beschouwd als de stand van de wetenschap. Het toepassen van de norm is wettelijk niet verplicht voor werkgevers, maar bij extra zware omstandigheden kan dat dus nog lager zijn. Over het algemeen luidt de uitkomst maximaal 12 kg of zelfs nog veel minder.

De NIOSH-methode is verwoord in een ISO-norm en wordt beschouwd als de stand van de wetenschap. Het toepassen van de norm is wettelijk niet verplicht voor werkgevers, maar de Inspectie SZW hanteert deze methode wel als beoordelingsmethode van tilhandelingen.

Wat zijn uitgangspunten voor het verplaatsen
van zorgvragers volgens de
NIOSH-norm?

(National Institute of Occupational Safety and Health, NIOSH) 

De NIOSH-methode is een meetmethode om te bepalen hoeveel een werknemer per keer mag tillen.

De NIOSH-methode kijkt niet alleen naar het gewicht van het voorwerp, maar ook naar de omstandigheden waaronder het wordt verplaatst. Zoals de frequentie, de afstand van de verplaatsing, de hoogte tot de vloer en de draaiing van het lichaam. Op basis van deze gegevens berekent de NIOSH-methode het aanbevolen gewicht. Maximaal is dat 23 kilo, maar bij extra zware omstandigheden kan dat dus nog lager zijn. Over het algemeen luidt de uitkomst maximaal 12 kg of zelfs nog veel minder.

Wat is het maximale tilgewicht?

1. 15
2. 20
3. 17
4. 23

Kritische beoordeling

Wat kan de verpleegkundige anders doen in dit filmpje?

Wat is ergonomie?

Wetenschap die ernaar streeft gebruiksvoorwerpen en (werk)omstandigheden zo te ontwerpen dat mensen ze op een veilige, gemakkelijke en efficiënte manier kunnen gebruiken.

Wat is een ergocoach?

In veel organisaties vervult een aantal medewerkers een extra taak als ergo-coach. Het zijn collega’s die zich, naast hun gewone werk, richten op de preventie en vermindering van fysieke belasting.

Hierbij gaat de aandacht niet alleen uit naar tillen of transfers, maar ook naar fysieke belasting in bredere zin.

De ergo-coach vervult de rol van contactpersoon, deskundige en motivator: samen met het team wordt bijvoorbeeld gekeken hoe bepaalde handelingen en werkzaamheden minder belastend kunnen worden gemaakt, of voorkomen kunnen worden.  

Wat zijn kenmerken van dynamische belasting?

Dynamische belasting, de belasting waarbij sprake is van beweging, wat vaak voorkomt in je werk. Vooral problematisch is het tillen van zorgvragers of materiaal.

Wat zijn kenmerken van statische belasting?

Statische belasting, de belasting zonder zichtbare bewegingen. Dat wil zeggen: de spieren zijn gespannen maar er worden (bijna) geen bewegingen gemaakt. Een belangrijk deel van de statische belasting speelt zich af rondom het wassen, baden en douchen. Zo kan de statische belasting bij het wassen van de zorgvrager aan de wastafel groot zijn, zeker als dat gebeurt in een kleine ruimte. Een ander voorbeeld van statische belasting is de wondverzorging op bed, waarbij je meestal in een voorovergebogen houding werkt. Ook het aantrekken van therapeutisch elastische kousen kan een aanzienlijke statische belasting geven.

Welke vorm van belasting zie je hier?

Welke vorm van belasting zie je hier?

Statische belasting 

 

Wat wordt er verstaan onder de
afkorting KANS?

Als je regelmatig voor een beeldscherm zit, loop je het risico op diverse (pijn)klachten in de nek, schouders, armen, polsen en handen. Dit gevaar is er alleen als er sprake is van chronische belasting. Deze klachten als gevolg van veel beeldschermwerk worden samengevat in de term KANS. Dat staat voor klachten aan de arm, nek en/of schouder.

De vijf W's

Werkplek: zorg voor een goede werkplekinrichting en een goede lichamelijke werkhouding.

Werktaken en werktijden: wissel computerwerk af met werk waarin je beweegt.

Werkwijze: probeer spieren zo min mogelijk statisch te belasten.

Werkdruk: op tijd pauzeren en piekdrukte zoveel mogelijk voorkomen kunnen helpen om overmatige spierspanning (met daardoor een groter risico op KANS) te voorkomen.       

Arbo wetgeving 

• Aandacht voor veiligheid, gezondheid en welzijn.
• Helder wettelijk kader; minder regels en zo weinig mogelijk administratie lasten. 
• Samen met werkgevers en werknemers afspraken over hoe te voldoen aan voorschriften. 

In de wet staan algemene aanwijzingen die ervoor zorgen dat er in een organisatie aandacht is voor veiligheid, gezondheid en welzijn.

Met de Arbowet zorgt de overheid voor een helder wettelijk kader, met minder regels en zo weinig mogelijk administratieve lasten.

Werkgevers en werknemers in de zorgbranches maken samen afspraken over hoe ze kunnen voldoen aan de voorschriften in de Arbowet.      

Huiswerk

Bestudeer:

Thieme Meulenhof Traject:

Persoonlijke basiszorg niveau 4: Thema 6, hoofdstuk 2:

Het verplaatsen van de zorgvrager

Maak hierbij de verwerkingsopdrachten + stellingen over de theorie

Doorlezen:  PBZ4: Hoofdstuk 5: Ergonomisch verantwoord werken.